Nom de la loi

Loi Sempronia (pl. sc.) d'interdictio aqua et igni contre P. Popillius Laenas

Date

123 av. J.-C.

Rogator

C. Sempronius Gracchus (RE 47)

Thèmes

Sources

Cic., Dom., 82
Vbi enim tuleras ut mihi aqua et igni interdiceretur ? Quod C. Gracchus de P. Popilio, Saturninus de Metello tulit, homines seditiosissimi de optimis ac fortissimis ciuibus ; non ut esset interdictum, quod ferri non poterat, tulerunt, sed ut interdiceretur.

Cf. C. Gracchus prononça plusieurs discours contre P. Popillius Laenas, très probablement à l'occasion du vote de la loi interdisant la prononciation d’une condamnation capitale contre un citoyen romain par un tribunal qui n'a pas été institué par le peuple (voir notice n° 662) ou de la présente loi : ORF, n° 48, fr. 32Quae vos cupide per hosce annos adpetistis atque uoluistis, ea, si temere repudiaritis, abesse non potest, quin aut olim cupide adpetisse aut nunc temere repudiasse dicamini., ORF, n° 48, fr. 33Homines liberi nunc in oppido occisitantur., ORF, n° 48, fr. 34,Credo ego inimicos meos hoc dicturum., ORF, n° 48, fr. 36,Malo cruce..

Bibliographie

Commentaire

Cette loi fut la conséquence de la Loi Sempronia (pl. sc.) interdisant la prononciation d'une condamnation capitale contre un citoyen romain par un tribunal qui n'a pas été institué par le peuple (notice n° 662), Popillius ayant choisi l'exil avant même d'être condamné (Plut., C. Gr., 4, 3 Tούτων τῶν νόμων ἄντικρυς ὁ μὲν Μᾶρκον Ὀκτάβιον ἠτίμου τὸν ὑπὸ Τιβερίου τῆς δημαρχίας ἐκπεσόντα, τῷ δ᾽ ἐνείχετο Ποπίλλιος: οὗτος γὰρ στρατηγῶν τοὺς τοῦ Τιβερίου φίλους ἐξεκήρυξε. καὶ Ποπίλλιος μὲν οὐχ ὑποστὰς τὴν κρίσιν ἔφυγεν ἐξ Ἰταλίας: τὸν δὲ ἕτερον νόμον Γάιος αὐτὸς ἐπανείλετο, φήσας τῇ μητρὶ Κορνηλίᾳ δεηθείσῃ χαρίζεσθαι τὸν Ὀκτάβιον. ; cf. Cic., Cluent., 95Optimis hercule temporibus, tum cum homines se non iactatione populari, sed dignitate atque innocentia tuebantur, tamen nec P. Popilius neque Q. Metellus, clarissimi uiri atque amplissimi, uim tribuniciam sustinere potuerunt ; nedum his temporibus, his moribus, his magistratibus sine uestra sapientia ac sine iudiciorum remediis salui esse possimus. ; Cic., Rep., 1, 6 Nam uel exilium Camilli uel offensio commemoratur Ahalae uel inuidia Nasicae uel expulsio Laenatis uel Opimi damnatio uel fuga Metelli uel acerbissima C. Mari clades ... principum caedes, uel eorum multorum pestes quae paulo post secutae sunt. ; Cic., Leg., 3, 26 Quodsi is casus fuisset rerum quas pro salute rei publicae gessimus, ut non omnibus gratus esset, et si nos multitudinis furentis inflammata inuidia pepulisset, tribuniciaque uis in me populum, sicut Gracchus in Laenatem, Saturninus in Metellum incitasset, ferremus, o Quinte frater, consolarenturque nos non tam philosophi qui Athenis fuerunt — qui hoc facere debebant —, quam clarissimi uiri qui illa urbe pulsi carere ingrata ciuitate quam manere in <im>proba maluerunt. ; Cic., Brut., 128P. Scipio, qui est in consulatu mortuus, non multum ille quidem nec saepe dicebat, sed et Latine loquendo cuiuis erat par et omnis sale facetiisque superabat. Eius conlega L. Bestia bonis initiis orsus tribunatus —nam P. Popillium ui C. Gracchi expulsum sua rogatione restituit —, uir et acer et non indisertus, tristis exitus habuit consulatus. ; Diod., 34/5, 26 Ὅτι ὁ Πόπλιος μετὰ δακρύων ὑπὸ τῶν ὄχλων προεπέμφθη ἐκβαλλόμενος ἐκ τῆς πόλεως. Οὐ γὰρ ἠγνόει τὸ πλῆθος τὸ τῆς ἐκβολῆς ἄδικον, ἀλλὰ τῇ κατ' αὐτοῦ δωροδοκίᾳ δεκαζόμενον ἀπεστέρητο τῆς μισοπονηρούσης παρρησίας. ; Schol. Bob., p. 111, l. 18-20Non enim pro meo reditu ut pro <P.> Popili.Comparatione facta reditus sui cum P. Popilio, qui C. graccho cesserat, et cum Q. Metello, cui Apuleius Saturninus causa exilii fuit, ostendit se maiorem glo<riam consecutum>.), C. Gracchus fit passer contre lui un pl. sc. d'interdictio (Cic., Dom., 82Vbi enim tuleras ut mihi aqua et igni interdiceretur ? Quod C. Gracchus de P. Popilio, Saturninus de Metello tulit, homines seditiosissimi de optimis ac fortissimis ciuibus ; non ut esset interdictum, quod ferri non poterat, tulerunt, sed ut interdiceretur.

Cf. C. Gracchus prononça plusieurs discours contre P. Popillius Laenas, très probablement à l'occasion du vote de la loi interdisant la prononciation d’une condamnation capitale contre un citoyen romain par un tribunal qui n'a pas été institué par le peuple (voir notice n° 662) ou de la présente loi : ORF, n° 48, fr. 32Quae vos cupide per hosce annos adpetistis atque uoluistis, ea, si temere repudiaritis, abesse non potest, quin aut olim cupide adpetisse aut nunc temere repudiasse dicamini., ORF, n° 48, fr. 33Homines liberi nunc in oppido occisitantur., ORF, n° 48, fr. 34,Credo ego inimicos meos hoc dicturum., ORF, n° 48, fr. 36,Malo cruce..
). Il fut abrogé en 121 ou 120 par L. Calpurnius Bestia (notice n° 84).

Comment citer cette notice

Jean-Louis Ferrary. "Loi Sempronia (pl. sc.) d'interdictio aqua et igni contre P. Popillius Laenas ", dans Lepor. Leges Populi Romani, sous la dir. de Jean-Louis Ferrary et de Philippe Moreau. [En ligne]. Paris:IRHT-TELMA, 2007. URL : http://www.cn-telma.fr/lepor/notice669/. Date de mise à jour :20/03/23 .