EXEMPTION DE LA JURIDICTION ÉPISCOPALE ACCORDÉE AU MONASTÈRE DE SAINTE-COLOMBE DE SENS PAR L’ÉVÊQUE EMMO.
Cet acte, donné dans un concile tenu à Sens, est signé des prélats qui y assistaient. L’évêque Emmo l’adresse à l’abbé Agon et y déclare qu’il veut que les moines demeurent sous le pouvoir de l’abbé qui est leur maître après Dieu. Il fait mention des conditions pour l’élection de l’abbé, et reconnaît que, bien qu’en droit le monastère ne soit pas sous sa dépendance; il peut, avec le consentement du roi, y faire des règlements et lui accorder des priviléges. D. Mabillon, dans ses Annales, a rétabli l’orthographe vicieuse des noms des évêques souscripteurs de la charte. D. Cotron, qui l’a transcrite dans sa Chronique de Sainte-Colombe, rapporte à la suite une confirmation donnée par un autre concile réuni à Sens en 698.
Dilectissimo in Christi amore et honorabili fratri Agoni abbati, et omnium fratrum congregationi consistentium in basilica, ubi sancta Columba et beatus Lupus pontifex, sub opidum Senonis civitate, requiescunt in corpore, cui superna dispensatione præes, Emmo divino munere, acsi indignus, sanctæ Senonicæ ecclesiæ episcopus. Dum te, diligende in Christo frater, tuosque fratres tantus ardor cælestis succendos habere videtur, ut secundum patrum regulam et evangelicam auctoritatem atque apostolicam traditionem vivere disponatis, ita ut, juxta normam apostolicorum actuum, nullus sibi monachus ullo umquam tempore peculiare in rebus maximis vel minimis appetat aut vindicet, nec suum proprium dicere præsumat, sed sint illis in cunctis omnia communia. Pro qua re petis ab extremitate nostra, ut tibi privilegium in jam dicto monasterio, manus nostræ subscriptione, et fratrum consacerdotumque nostrorum roboratum, donemus. Quam petitionem sanctitas tua, venerabilis frater, noverit libentissime velle me tibi præstare: dum constet, nihil ecclesiasticæ præjudicare regulæ, quidquid domesticis, pro amore divino, impenditur fidei: quia monachi, sub abbatis regimine regulariter viventes, semper fuerunt a conditionibus clericorum segregati ac liberi. Et si quis hoc manifestius cognoscere appetit, legat concilium Carthaginense sub sanctæ recordationis Bonifacio ejusdem civitatis ecclesiæ pontifice, vel ejus consacerdotibus celebratum; necnon et jam dicti pontificis ad senem Liberatum epistolas: et in brevi animadvertet, omnia semper monasteria, in quibus regulariter vivitur, libera fuisse a conditionibus clericorum. Nam et præclarus doctor ecclesiæ Augustinus, in libro de moribus clericorum probat, sui juris monasteria esse debere. Sed et in his provinciis plura alia regalia monasteria, tam antiquiore tempore, quam nuper constructa, a pontificibus, in quorum territoriis condita sunt, gratia religionis et caritatis privilegia acceperunt. In fine, ne cuncta numerando in longum protraham sermonem, pauca et præcipua vel vicina sufficiet memorare antiqua, Lirinensium et Luxoviensium, vel basilicam beati Marcelli Cavillono constructa, seu et monasterium Resbensium, de quo nos nonnulla proximiore tempore a pontificibus confirmata legimus. Maneat ergo et hoc vobis, vestrisque posteris privilegium ob institutionem monasticam, sive ob quædam impedimenta referanda, omni stabilitate firmissimum: ita ut tam monachi, quam omnia quæ præfati monasterii sunt, vel quæ altario offeruntur, in abbatis ejusdem monasterii potestate consistant. Abba Deo et regulæ plena sit devotione subjectus: monachi vero post Deum abbati suo propter Deum vera humilitate subjaceant. Ille cogitet pro se illisque Deo se rationem redditurum: isti credant de subjectione sua a Christo recepturos mercedem. Abbas numquam nisi de eadem congregatione vel regula, quum alius præsentem finierit, instituatur. Ille sane instituatur, quem omnis ejusdem monasterii congregatio bene regulam scientem uno animo elegerit. Quod si de eadem congregatione talis non fuerit inventus, qui fratrum curam suscipiat; de alio monasterio, eamdem, quam illi tenent, regulam tenente, licentiam habeant expetendi abbatem ipsi monachi. Quamvis enim in jure possessionis nostræ non sit idem monasterium, nostræ tamen auctoritatis est et canonicæ dispensationis, una cum regali consensu id ordinandi, et hujusmodi privilegia monasteriis constituendi: quamvis monachi, privilegiis episcoporum undique muniti, soli Deo famulari, et sub quiete ac tranquillitate in suo cœnobio valeant conversari. Et illud huic privilegio placuit adnecti, ut si quis, quod nec futurum esse credo, si ullus pontificum, superstitumque nostrorum, ea, quæ superius sunt decreta, vel comprehensa, non valere, aut quantulumcumque violare voluerit, severissimum omnipotentis Dei judicium incurrat, et lepra Naaman, quam Giezi causa cupiditatis promeruit, super ipsum descendat, ac cum Juda vindictæ obnoxietur perpetua: et insuper tam præsentis, quam futuræ ecclesiæ communione privetur, et sub anathemate in æternum maneat condemnatus: ut privilegium pro pace vel tranquillitate, vel defensione servorum Dei, tam pro præsenti, quam pro futuro tempore, plenissima devotione factum, quod circa monasterium a religioso fratre nostro antefato Agone abbate instructum volo manere firmissimum, et manus meæ subscripsione roboratum, ac fratribus et consacerdotibus meis, id est dominis episcopis, subscriptionibus trado roborandum. † EMMO episcopus subscripsi. JOHANNES episcopus peccator hoc privilegium subs. AUNEMUNDUS peccator consentiens subs. In Christi nomine CHAONDIUS episcopus Viennensis ecclesiæ servulus consentiens subs. VULFOLEUDUS peccator subs. AUDOENUS peccator hoc privilegium consentiens subs. CHRODOVERTUS peccator, hoc privilegium consentiens subs. In Christi nomine GAUCIOBERTUS peccator, Carnotinæ urbis episcopus hoc privilegium consentiens subs. CARLEFREDUS peccator, hoc privilegium consentiens subs. CANDERIS Lugdunensis ecclesiæ episcopus consentiens subs. BERTOALDUS, acsi peccator, Tricansensis episcopus hoc privilegium consentiens, subs. BERTARIUS, acsi peccator, episcopus ecclesiæ Santonicæ, hoc privilegium consentiens subs. In Christi nomine BERECHARIUS, acsi peccator, episcopus hoc privilegium consentiens subs. BURGUNDOSARUS in Christi nomine, acsi peccator, episcopus hoc privilegium subs. In Christi nomine ELIGIUS episcopus subs. In Christi nomine ego ADEBERTUS, acsi peccator, episcopus hoc privilegium subs. LEODEBAUDUS peccator, Nebarnensium episcopus. hoc privilegium subs. AMLECHARIUS in Christi nomine, acsi peccator, episcopus hoc privilegium consentiens subs. BERTEFREDUS Ambianis urbis episcopus consentiens subs. DRUCFREDUS in Christi nomine hoc privilegium consentiens subs. HINCHO Lexogium urbis episcopus subs. In Christi nomine.... acsi peccator, episcopus hoc privilegium subs. In Christi nomine CONCESSUS episcopus Dorreti consentiens subs. DEOCARUS Antipolitanæ ecclesiæ episcopus consentiens subs. In Christi nomine CHARIOCHAUDUS, acsi peccator, episcopus hoc privilegium consentiens subs. In Christi nomine RAGNOBERTUS, acsi indignus, Augustudunensis ecclesiæ episcopus consentiens subs. Boso in Dei nomine obtulit et subscripsit. Datum sub die septimo kalendas septembres, anno tertio regnante domno Chlothario glorioso rege.
QUANTIN (Maximilien), Cartulaire général de l'Yonne, Recueil de documents authentiques pour servir à l'histoire des pays qui forment ce département, publié par la Société des sciences historiques et naturelles de l'Yonne, Auxerre, Perriquet, 1854-1860, tome 1, p. , n° VII.
édition
Mabillon, annales OSB, t. I, pag. 448 — Auxerre, BM, chronique Ste-Colombe de Sens, par D. Cottron, fol. 89, n. 116 — Mansi sanct. concilioriginal collect. nova, t. I, col. 503.