EMMO, ÉVÊQUE DE SENS, SES SUFFRAGANTS ET D’AUTRES PRÉLATS CONFIRMENT LES PRIVILÉGES DU MONASTÈRE DE SAINT-PIERRE-LE-VIF DE SENS.
Cette pièce est adressée aux suffragants de la cité de Sens. Emmo y rappelle que la reine Téodéchilde fonda autrefois le monastère de Saint-Pierre et qu’elle y est inhumée; que les moines y sont soumis à la règle de saint Benoît. Il déclare qu’ils sont exempts de toute autorité royale ou épiscopale et défend absolument de toucher à leurs possessions. L’évêque de Sens bénira l’autel du monastère chaque année et consacrera l’abbé élu par les moines, mais sans exercer, par lui ou par son archidiacre, aucune autorité ni sur le monastère ni sur ses dépendances. Le privilége fut donné dans la maison royale de Massolac ou de Mâlay-le-Roy, près Sens, pendant la tenue d’un concile.
Dominis sanctis et summi culminis apicem pontificatus cathedræ specula præsidentibus in Christo fratribus Senonicæ civitatis comprovincialibus, Chrodoberto, Farone, Bertoaldo, Audoeno, Gauzberto, Eligio, Emmo peccator supplex vester in Domino præsumit mittere salutem. Licet nos antiquæ regulæ constituta salubre observatione custodire conveniat, tamen utile provisione tractantes id constituemus, ut quod sacris deliberationibus non derogat, intrepida observatione servetur. Et quia vir venerabilis Aghilenus abba una cum fratribus secum consistentibus de monasterio sancti Petri et Pauli, quem domna Teodechildis regina quondam suo opere construxit, vel ipsa ibidem suum videtur habere sepulchrum, sub opidum Senonis civitate, religionis suggestionis postulatio nostrarum quippe aurium intima penetravit, quæ in viscerale pietatis affectu ita cor intrinsecus suæ petitionem molivit, ut petita non concedere, aut certe libentissime non implere, nostræ dumtaxat animæ in religioso fore poterent. Sancto igitur desiderio succensis sub regula beati Benedicti et modo Luxoviensis monasterii devota mente et integra devotione deliberant consistere nostræ velocitatis extremitate supplicæ deprecationis petitionem poposcerent, ubi nos fratribusque nostris Senonicæ ecclesiæ nobis sub die congregatio libentissimo impertiret. Licet sancta Carthaginensis synodalis domni Augustini epistola jubeat abbates monachosque eorum libertatis privilegium, ut nec ullo potestatis vinculo ab episcopis detinere, sed locis quibus se propriæ monachi deliberationis institutionis: quum etiam sub hujus regulæ disciplina sanctorum Agaunensium locum, immoque monasteria Lirinensis, Luxoviensis, vel basilica domni Marcelli, de inhabitatoribus libertatem, quam a quibusque ibidem derelictum eatenus fuisse sancitum, et nunc a succedentibus custoditur, conspiratione consensu antedicti viri postulationem sanctæ religionis sublibentissime annuentis ita ab omnibus, ut quæ prædicta basilica vel monachos in ipso monasterio sub evangelica libertate religionem viventibus, ab ipso viro vel regio munere seu a quibuslibet christianis in agris, mancipiis, ministerio, sacris voluminibus, vel quibuscumque speciebus, qui ad ornatum divine cultum pertinere noscuntur aut cæteris rebus conlata vel deinceps conlatura sunt, præsentis vitæ nostræ temporis seu successorum nostrorum nullus sibi exinde aliquid clericorum aut pontificum, vel regalis sublimitas, suis usibus usurpare aut minorare præsumat. Altare vero tantum in ipso monasterio, et tabula benedicetur si defuerit, episcopus Senonicæ in Dei nomine benedicat cum sancta crisma annis singulis, pro reverentia sanctorum sine præmium muneris causa concedat. Et quod in ipso altario fuerit in Dei nomine oblatum, vel ad ipsum monasterium ad quemcumque Deo inspirante transmissum, nihil sibi exinde pontifex audeat vindicare. Et quum abba ille fuerit de hoc sæculo evocatus, quem unanimiter omnis congregatio illa monachorum ex semetipsis optimæ regula compertum eligerent, a nobis vel successoribus nostris absque ullo commodo secundum sanctos canones ordinetur et reliquos gradus clericorum sine aliqua exceptione, juxta quod electio docet, constituemus consecrare, nullam aliam in monasterio potestatem neque in rebus, neque, ut diximus, in personis, quamdiu sub sancta regula ipse abba vel ipsi monachi seu successores eorum vixerint, supradictus episcopus, archidiaconus, aut qualibet persona alia habere præsumat. At quodcumque de eodem monasterio sicut de parrochiis aut cæteris muneris causa audeat donare vel auferre. Et nisi rogitus a congregatione ipsa vel abbate, nulli nostrorum audeat adire secreta aut feminium septa: ut quatenus monachi solitarii nuncupantur, de perfecta quiete valeant duce Domino per tempora et sub antedicta regula viventes, et sanctorum patrum vitam sectantes, pro statu ecclesiæ et salute regis vel patriæ valeant exorare. Et si aliter ipsi monachi de eorum religione tepide egerint, secundum regulam ipsius domni Benedicti et sancti Columbani ab eorum abbate; aut si ipse neglexerit, ab ipsis abbatibus qui regulariter vivunt, corrigantur, et ipsa integritate Deo adjuvante servetur, et sub eo, ut diximus, privilegium eaque libertate, qua antedicta monasteria monachis, nostris, ut dictum est, futurisque temporibus subsistant. Et quia nihil de canonica auctoritate convelletur, quidquid a domesticis fidei tranquillitatem pacis tribuetur. Quod si quis calliditate aut cupiditate præventus visus fuerit ea quæ sunt superius comprehensa temerario spiritu violare, annum a communione omnium fratrum se noverit alienum: et nihilominus hoc privilegium Christo protegente perpetuo maneat incorruptum. Quam etiam constitutionis nostræ definitionem manus nostræ subscriptionibus roboratam per fratres et conservos nostros abbates perpetuis temporibus valituram, ut robustior maneat, vobis vel cæteris destinavimus insuper confirmandam stipulatione subnexa. Actum Mansolaco curte dominica, anno tertio regni domini nostri Clotharii regis. EMMO episcopus. JOHANNES peccator hoc privilegium consensit. UNEMUNDUS hoc privilegium consensit. EODALDUS episcopus hunc privilegium consentiens. BERTHALDUS peccator hunc privilegium consentiens. LEOBOLDUS episcopus. AMICHARIUS in Christi nomine, acsi peccator episcopus, hunc privilegium consensit. In Christi nomine GAUTIOBERTUS episcopus hunc privilegium consentiens. HUGHIERIUS peccator hunc privilegium consentiens. CHRODOBERTUS peccator hunc privilegium cons. BURGUNDOFARUS in Christi nomine, acsi indignus episcopus, hunc privilegium cons. MAURINUS peccator hunc privilegium cons. BERTOFRIDUS episcopus peccator, Ambianis urbis cons. BIOGO peccator, Luxogius urbis episcopus. In Christi nomine BERCARIUS, etsi peccator, episcopus. In Christi nomine CONCESSUS peccator, episcopus Ebrocini cons. HECHERIUS peccator hunc privilegium cons. In Christi nomine MOMOLENUS, acsi peccator, episcopus hunc privilegium cons. RIGAUVALDUS peccator hunc privilegium cons. In Christi nomine LUPUS episcopus consentiens hunc privilegium cons. GAUDEMUNDUS peccator hunc privilegium consentiens. DEOCHARIUS peccator serviens consentiens. In Christi nomine GYROINDUS, acsi peccator, consentiens. In Christi nomine DRUSIO, acsi peccator, hunc privilegium cons. In Christi nomine ego AUDEBERTUS, acsi indignus episcopus, hunc privilegium consentiens. In Christi nomine RAGNOBERTUS, acsi indignus episcopus, cons.
QUANTIN (Maximilien), Cartulaire général de l'Yonne, Recueil de documents authentiques pour servir à l'histoire des pays qui forment ce département, publié par la Société des sciences historiques et naturelles de l'Yonne, Auxerre, Perriquet, 1854-1860, tome 1, p. , n° VI.