Général
-
Grégoire IX (1227-1241)
-
Monialibus S. Angeli Asculan. tradit Regulam, quam cum in minoribus esset composuit pro S. Clara, ejusque Sororibus S. Damiani Assisiat. (Ex Archivo Conventus S. Francisci Asculi Piceni.)
-
Anno 1239. die 24. Maji.
-
1239
-
GREGORIUS &c.
Dilectis in Christo filiabus Abbatissæ, & Monialibus Monasterii Sancti Angeli Asculani a Ordinis Sancti Damiani b Salutem, & Apostolicam Benedictionem.
Cum omnis vera Religio, & vitæ Institutio approbata certis constet Regulis, & mensuris, certis etiam constet legibus disciplinæ; quisquis Religiosam ducere vitam cupit, nisi certam, atque rectam conversationis suæ Regulam, disciplinamque vivendi observare studuerit diligenter; eo ipso a rectitudine deviat, quo rectitudinis lineas non observat; & ibi deficiendi incurrit periculum, ubi per discretionis virtutem certum, ac stabile proficiendi collocare neglexerit fundamentum. Quapropter, dilectæ in Domino filiæ; quia Divina vobis gratia inspirante per arduam viam, & arctam, quæ ad vitam ducit, incedere, & vitam pauperem ducere pro æternis lucrandis divitiis elegistis; Religionis ipsius observantiam, atque Formam vobis duximus breviter describendam; ut sciat unaquæque vestrum, quid agere, quidve etiam debeat evitare; ne forte de ignorantia aliqua se excusans prohibita, & inconcessa periculosè præsumat; vel subrepente desidia detestabili, ac torpore, jussa periculosiùs negligat, & contemnat. Quocirca vobis omnibus, & singulis in virtute obedientiæ districtè precipiendo mandamus, quatenus Formam ipsam, quam vobis dirigimus plenè in sequentibus adnotatam, humiliter, & devotè recipere, & inviolabiliter de ceterò studeatis, vos, & post vos futuræ perpetuis temporibus observare. Verùm, ut ad exemplum, & imitationem eorum, qui sine querela Domino servierunt, & Sanctæ Conversationis initium felicis perseverantiæ exitu felicissimo consumarunt, vitæ vestræ religio in Christo constructa pariter, & fundata in Templum Sanctum in Domino crescere, & ad supernæ vocationis prœmium Sanctorum sequendo vestigia possit recto cursu feliciter pervenire; Regulam Beatissimi Benedicti, in qua virtutum perfectio, & summa discretio noscitur instituta, quæ & a Sanctis Patribus a principio devotè suscepta est, & ab Ecclesia Romana venerabiliter approbata, vobis concedimusc observandam in omnibus, in quibus eidem vivendi formulæ vobis a Nobis traditæ, cum adhuc essemus in minori officio constitutid, contraria minime comprobatur. Omnes itaque, quæ seculi vanitate relicta pariter, & contempta, religionem vestram assumere voluerint, & tenere, hanc eas legem vitæ, & disciplinæ ferventer oportet, & convenit observare. Omni namque tempore vitæ suæ clausæ manere debent; & postquam Claustrum hujusmodi religionis intraverint aliquæ regularem habitum assumentes, nulla eis conceditur licentia, vel facultas inde ulterius exeundi; nisi forte causa plantandi, vel ædificandi eamdem Religionem ad aliquem locum aliquæ transmittantur. Morientes vero tam Dominæ, quam etiam servientes, quæ professæ fuerint, intra Claustrum, prout convenit, tumulentur. Omnibus autem hanc Religionem assumere cupientibuse, & quæ fuerint admittendæ, priusquam habitum mutent, & Religionem assumant, dura eis, & aspera prædicentur, per quæ itur ad Deum; & quæ secundum hanc Religionem necesse habuerint firmiter observare; ne de ignorantia postea se excusent. Non recipiatur aliqua, quæ vel longiori ætate, vel infirmitate aliqua, seu fatua simplicitate ad hujusmodi vitæ observantiam minus sufficiens, & idonea comprobetur; per tales enim status, & vigor Religionis sæpius dissolvitur, & turbatur. Unde in Personis recipiendis diligenti studio, & cautela hujusmodi debet occasio devitari; etiamsi cum aliqua aliquando causa rationabili exigente alicubi fortè fuerit dispensandum. Omnes verò ex more intra Claustrum receptæ, si ætatis intelligibilisf fuerint, citius deponant habitum secularem; & infra paucosg dies Professionem faciant in manu Abbatissæ; quod etiam de servientibus firmiter observetur. De Divino verò Officio tam in die, quam in nocte Domino persolvendo hoc observetur, ut eæ, quæ Psalmos, & Horas legere noverunt, officium faciant Regulare; quod si etiam canere sciunt, liceat eis horis competentibus canendo Officium dicere, & universorum Dominum collaudare cum summa tamen gravitate, & modestia, cum humilitate, & multa devotione, ut ad salutem ædificari valeant audientes. Quæ autem Psalmos nesciunt, Orationem Dominicam in suis horis, secundum morem, suoh devotè studeant persolvere Creatori. Quod si juvenculæ aliquæ, vel etiam grandiores capaces ingenii, & humiles fuerint; si Abbatissæ visum fuerit, faciat eas litteras edoceri, magistram eis deputans idoneam, & discretam. Silentium verò continuum sic continuè ab omnibus teneatur, ut nec sibi invicem, nec alicui alii sine licentia eis loqui liceat, exceptis iis, quibus magisterium aliquod, vel opus injunctum fuerit, quod non possit congruè cum silentio exerceri; his quidem liceat simul loqui de iis, quæ ad officium, vel opus suum pertinent, ubi, quando, & qualiter visum fuerit Abbatissæ. Sanè quando aliqua Persona Religiosa, vel secularis, vel cujuslibet dignitatis loqui petierit Dominæ alicui; nuntietur protinusi Abbatissæ; & si ipsa concesserit, accedens ad Locutorium duas alias ad minus habeat semper secum, quibus jusserit Abbatissa, quæ ea, quæ sibi dicta suntj, vel ipsa alii dixerit, audiant universa. Hoc namque firmiter observetur ab omnibus sanis pariter, & infirmis, ut nec inter se, nec cum aliquibus aliis minus quam tres simul loquantur præter illas, sicut supra dictum est, quæ diversis officiis, & operibus deputantur; & præter hoc, quando scilicet vel de confessione Sacerdoti; vel cum Visitatore de communi statu, & Regularis observantia disciplinæ secreto fuerit aliqua locutura: Quod tamen & ipsum numquam fiat, nisi ad minùs duabus non longè sedentibus, quæ confitentes, vel loquentes benè videant, & ab ipsis pariter videantur. Hanc autem loquendi legem & ipsa Abbatissa diligenter custodiat, ut omnis omnino materia detractionis omnibus auferatur; excepto quod dum Sororibus suis de iis, quæ ad rem pertinent, horis competentibus loqui potest publicè, & privatim; si eidem visum fuerit expedire. Jejunandi autem hæc observantia teneatur; ut omni tempore jejunent quotidie quarta quidem, & sexta feria extra quadragesimam a pulmento, & vino pariter abstinentes; nisi præcipuum festum alicujus Sancti in eis occurrerit celebrandum; in quibus diebus quarta scilicet, & sexta feria, si poma, aut fructus, vel herbæ crudæ adfuerint, reficiendis Sororibus apponantur. In Quadragesima verò majori quatuor diebus: in Quadragesima autem S. Martini tribus diebus in hebdomada in pane, & aqua jejunent, & omnibus vigiliis solemnibus, si de earum fuerit voluntate. Hoc autem adolescentulæ, vel aliæ corpore imbecilles omninò, ac debiles observare minimè permittantur, sed secundum earum imbecillitatem tam in cibariis, quam in jejuniis cum eis misericorditer dispensetur. De infirmis verò cura, & diligentia maxima habeatur; & secundum quod possibile erit, & decuerit, tam in cibariis, quæ earum requirit infirmitas, quam in aliis etiam necessariis, in fervore charitatis benignè, ac sollicitè eis per omnia serviatur; quæ infirmæ proprium habeant locum, si unquam fieri potest, ubi a sanis maneant separatæ; ne illarum ordinem, & quietem confundere valeant, vel turbare. Illæ autem, quæ non multum gravi infirmitate laborant, in saccis cum palea jaceant; & habeant ad caput capitale cum pluma: quæ autem graviter infirmantur, in culcitris jaceant, si congruè poterunt invenire: sed & omnes infirmæ pedules habeant laneos, & si potest fieri soleatos, quos cum necesse eis fuerit, in pedibus habeant, atque portent. De Indumentis autem hoc observetur, ut unaquæque duas tunicas habeat, & mantellum, præter cilicium, vel stamineam, si habuerit, sive saccumk. Super tabulas ligneas jaceant storea, vel panno laneo super strato cum aliquantulo fœni, vel paleæ, si voluerit, vel visum fuerit Abbatissæ, vel hujusmodi aliquo alio, quod earum Religionem deceat, & pro loco poterit inveniri: habentes ad caput cervicalia plena palea, sive fæno; habeant etiam copertorea lanea, sive cultras, si lanea habere nequiverint congruenter. Capillos suos tondeant in rotundum; nec aliqua de cetero tonsoretur, nisi evidenti infirmitate corporis exigente. De ingressu Personarum in Monasterium firmiter, ac districtè præcipitur, ut nulla unquam Abbatissa, vel ejus Sorores aliquam Personam Religiosam, seu secularem, ac cujuslibet dignitatis in Monasterium intrare permittant; nec omnino hoc alicui liceat, nisi cui, & de quibus concessum a Summo Pontifice fuerit, vel ab illo, cui sollicitudinem, atque curam specialem Dominus Papa duxerit injungendam. Nam hoc a vobis sollicitè procuretur, ut cum Cardinalis, vel Episcopus Romanæ Ecelesiæ, qui vobis specialiter fuit deputatus, ex hac vita migraverit, alium semper a Domino Papa de ipsis suis Fratribus postuletis, ad quem, cum habueritis necesse, per Visitatorem, vel Nuncium proprium specialiter recurrere debeatis. Excipiuntur autem a dicta ingrediendi lege illi, quos pro aliquo opere necessario exercendo, necessitas exegerit introire. Sed etsi quis de Cardinalibus ad aliquod Monasterium hujus Religionis aliquando venerit, & in illud voluerit ingredi, cum reverentia quidem, ac devotione suscipiatur; sed rogetur, ut cum uno, vel duobus honestioribus quidem sociis debeat introire. Alius autem Prælatus, cui aliquando intrare fortè licuerit, uno tantum Religioso, atque honesto socio sit contentus. Quod si fortè pro benedictione Abbatissæ, vel aliqua Sorore consecranda in Monialem, vel alio etiam modo concessum alicui Episcopo fuerit Missam interius aliquando celebrare, cum paucioribus, & honestioribus, quantum potuerit, contentus sit sociis, & Ministris, & hoc quoque ipsum raro alicui concedatur. Nulla tamen omnino loquatur cum aliquo, nisi prædicto modo, sive infirma fuerit, vel sana. Illud sanè præcipue caveatur, ut ii, quibus aliquando fuerit concedendum in Monasterium ingredi, tales sint, de quorum verbis, & moribus, nec non vita, & habitu ædificare valeant intuentes, & materia justi scandali exinde nequeat generari. Ubi proprius fuerit Capellanus, habitu, & vita Religiosus sit, ac bonæ famæ, nec multum juvenis; sed idoneæ sit ætatis. Qui Cappellanus, cum aliqua Soror gravi corporis infirmitate detenta visa fuerit tendere ad extrema, & necesse habuerit confiteri, vel Dominici Corporis accipere Sacramenta, alba, stola, & manipulo ingrediatur indutus, & audita Confessione, vel Dominici Corporis tradito Sacramento, sic indutus, ut ingressus est, exeat; nec moram ibi faciat longiorem; sic se etiam habeat in animæ commendatione. Porrò ad exequias circa sepulturam agendas non ingrediatur in Claustrum, sed exterius in Cappella, quæ ad illud officium pertinent, exequatur. Tamen si Abbatissæ visum fuerit, quod ad exequias debeat introire, dicto modo supra indutus intret, & sepulta mortua, exeat sine mora. Si autem necesse fuerit, quodl ad fodiendam, vel aperiendam sepulturam, seu certe postmodum coaptandam, ingrediatur, sit ei, vel alicui alii ad hoc idoneo, & honesto licitum introire. De reliquo verò Monasterium ingredi non præsumat; sed cum aliqua sibi de confessione loqui voluerit, per Locutorium eam audiat, & per illud eidem ipsa loquatur. Per Cratem autem ferream, per quam Communionem accipiunt, vel officium audiunt, nemo loquatur, nisi forte aliquando causa rationabili, vel necessaria exigente, alicui fuerit concedendum: Quod tamen rarissime fiat; quibus Cratibus ferreis Pannus internem apponatur, ita ut nulla inde in Cappella valeat exteriori aliquid intueri. Habeant & ostia lignea cum seris ferreis, & clave, & maneant semper clausæ, & non aperiantur nisi pro causis supramemoratis, & ad audiendum verdum aliquando Dei, proponendum sibi in Cappella per idoneam personam fide, fama, & scientia approbandam. Quæ vero proprium non habebunt Cappellanum, a quolibet bonæ famæ, & honestæ vitæ Presbytero Missam audire possint. Pœnitentiam autem, atque Dominici Corporis Sacramentum tantum a viro discreto habitu, & vita Religioso, & ætate idoneo suscipere studeant, & procurent, nisi forte in periculosæ necessitatis articulo fuerit aliqua constituta. De Visitatore hujusmodi Religionis illud est sollicitè providendum, ut quicumque vel generalis, vel etiam alicubi quandoquidem specialis constituendus fuerit Visitator, talis debet constitui, de cujus religiosa vita, & moribus, atque Fide notitia plena, & securitas habeatur. Qui cum ad Monasteriorum aliquod veniens fuerit introgressus, sic se per omnia exhibeat, & ostendat, ut omnes de bono ad melius provocet, & ad Dei amorem, & inter se mutuam caritatem semper inflammet pariter, & accendat. Sanè de earum statu, & observantia suæ Religionis ab omnibus generaliter, & specialiter a singulis inquirat studiosius veritatem: Et ubi aliquid reformandum, vel corrigendum invenerit, zelo charitatis, & amore justitiæ cum discretione corrigat, & reformet tam in capite, quam in membris, sicut melius viderit expedire. Modum autem loquendi custodiat supradictum, ut videlicet aut cum omnibus, aut cum pluribus simul loquatur, vel secretè cum una, aliis tamen ad minus duabus in aspectu ejus non longe sedentibus, ut per omnia bonæ famæ integritas conservetur. Quod si aliquid tale sibi occurrerit, quod congruè per se nequeat emendare, ad Superiorem referat, ut ejus consilio, ac præcepto, sicut expedit, corrigatur. Caveat autem Abbatissa, ne a se, vel ab aliis Monialibus status sui Monasterii in observantia Religionis, & unitate mutuæ charitatis Visitatori aliquatenus abscondatur, quia malum esset indicium, & offensa graviter punienda. Immò volumus, & mandamus, ut ea, quæ secundum vitæ suæ formam statuenda, vel emendanda fuerint, publicè, ac privatè, sicut melius fuerit faciendum, Visitatori diligenter suggerant, & proponant. Quæ autem aliter fecerint, a Visitatore tam Abbatissa, quam aliæ dignè, prout convenit, puniantur. Similiter & Cappellanus, si in aliquo reprehensibilis fuerit, in quo convenienter non possit, nec debeat supportari, monitione præmissa, a Visitatore modestè, ac rationabiliter, sicut decuerit, corrigatur; si vero noluerit, vel contempserit se emendare, pro Cappellano minimè habeatur. Ad Ostium sanè Monasterii custodiendum aliqua talis ex Sororibus deputetur, quæ omnino Deum timeat, quæ sit matura moribus, sit diligens, & discreta, sitque ætatis convenientis, quæ ipsius Ostii clavem sic diligenter custodiat, & conservet, ut nunquam sine ea, vel ipsa nescia Ostium aliquando valeat aperiri. Sit & alia æquè idonea ei socia deputata, quæ ejus vitam in omnibus exequatur, cum ipsa aliqua rationabili causa, vel occupatione necessaria, occupata fuerit, ac detenta. Caveant autem studiosissimè, & procurent, ne unquam Ostium stet apertum, nisi tantum quantum minus fieri poterit congruenter. Sit autem Ostium seris ferreis cum valvis, & vectibus optimè communitum, & omnino sine custodia minimè dimittatur, nec etiam ad momentum, nisi clave firmiter obseratum: Nec omni pulsanti aperiatur statim, nisi prius indubitanter cognoverint, quod talis sit, cui sine dubitatione aliqua secundum mandatum, quod in eadem forma de ingressuris superius continetur, debeat aperiri. Quod si aliquando intra Monasterium opus aliquod fuerit faciendum, ad quod agendum seculares aliquos, vel quascumque Personas alias oporteat introire; provideat Abbatissa sollicitè, ut tunc, dum opus scilicet exercetur, aliqua alia persona conveniens ad custodiendum ostium statuatur, quæ sic personis ad opus deputatis aperiat, quod alias intrare penitus non permittat. Nam Dominæ ipsæ & tunc, & semper, quantumcumque rationabiliter prævalent, studiosissimè caveant, ne a secularibus, vel personis extraneis videantur. Hanc igitur vivendi formulam n breviter suprascriptam uniformiter ubique ab omnibus volumus, & mandamus diligenter observari; quatenus per locorum distantiam separatas vitæ identitas, & conformitas morum vinculo charitatis uniat, & conjungat. Quod si Romanæ Ecclesiæ discretio provida pro loci qualitate, vel Personarum circa aliquas in aliquo necessario duxerit dispensandum; aliæ, quæ simili dispensatione non indigent, suum firmiter propositum custodiant, & observento.
Datum Laterani ix. Kalendas Junii Pontificatus Nostri Anno Decimotertio.
-
Bullarium Franciscanum romanorum pontificum, tomus I ab Honorio III ad Innocentium IIII, Rome, 1759, n°CCXCII., pp.264-267
-
(a) S. Angeli Asculani: De Asculana Civitate Piceni loqui Pontificem prodit titulus S. Angeli Monasterio Asculano Piceni inditus, ut plura diplomata Pontificia, in primisque illud incip.
Paci, & Saluti &c.ab Innocentio IV. anno 1246. die 17. Septembr. editum declarat. -
(b) Ordinis S. Damiani: Assisiatis seu Clarissarum ex sequentibus Bullæ hujus verbis.
-
(c) al. tradimus.
-
(d) Constituti: Innuit
Constitutiones, quas, cum esset Card. Episc. Ostien., & Ordinis Protector, tradidit S. Claræ, ejusque Sororibus apud S. Damianum Assisiat. commorantibus circa ann. 1216. -
(e) al. volentibus.
-
(f) al. convenibilis.
-
(g) al. statutos.
-
(h) al. summo.
-
(i) al. primitus.
-
(j) al. fuerint.
-
(k) Saccum: Hic in Regula hac ipsa ab Innocentio IV. anno 1245. confirmata, & a Waddingo relata ad ann. 1219. n. 47. §. de lecto, & veste subjungitur de Scapulariis; sed quia ibidem additur:
quod si præceptum hoc de Scapularibus deferendis tam grave fortasse visum fuerit aliquibus &c., patienter cum eis super hoc dispensetur: ideoque in hoc exemplari omissum est. -
(l) al. ut.
-
(m) al. interius.
-
(n) Formulam: Acceptatam a S. P. Francisco, & S. Clara, & ab Honorio iii. confirmatam; ut refert ipse Gregorius in suis litteris Angelis gaudium &c. dat. anno 1238: die 2. Maji B. Agneti Bohemæ supra relatis.
-
(o) Observent: Hic deest Clausula finalis prohibens Nulli ergo &c., quæ habetur in alia ab Innocentio IV. confirmata anno 1245., deest & quo anno, ac die primum scripta fuit, missaque ad Clarissas Assisiates; fateturque cit. Waddingus non alibi eam se reperiisse, nisi in Regesto Innocentii IV.