[1]

Anno M^oCC^oLXXXVIII, scilicet in crastinum festi beatorum apostolorum Symonis et Jude, cum publica fama esset per senescalliam Bellicadri et Nemausi et in aliis locis pluribus circumvicinis, et gentes publice clamarent quod mercatores Tuscie et Lombardie conventionum domini regis Nemausi degentes sunt usurarii et ibi sub specie mercaturarum contractus usurarios faciunt, recipiunt et exercent et gentes et patriam cum usuris et interesse immoderatis multum enormiter ledunt et agravant, nobilis vir dominus Addam de Monteciliardo miles domini regis, senescallus Bellicadri et Nemausi, intellecto rumore predictorum, volens de predictis scire veritatem, de premissis inquiri fecit ut sequitur.

Petrus Nigri de Nemauso, juratus de veritate dicenda, interrogatus super predictis, dixit quod mense januarii proxime ventura, erunt duo anni, quod ipse testis incartavit Buto Bonajuti et Loco Melioris et Hugolino, sociis, de Florencia, habitatoribus Nemausi, 280 l.t. eis solvendas ab hinc tunc usque ad 4 menses, ex emptione vaisselle argenti et draporum auratorum, que omnia sibi ostenderunt et ea non habuit, set ipsi Petro pro omnibus predictis tradi fecerunt ad tabulam Lecui de Comite et Boni Filii de Luca 200 l. tantum. Fuit tamen actum inter eos, ut dixit, tempore dicti contractus, quod ipse non posset compelli ad solvendum predictis sociis dictas 280 l. de uno anno tunc proxime venturo, et si infra illum annum quo cque ipsum solvi contingebat dictam peccunie quantitatem, quod ipse teneretur eis solvere, pro quolibet mense temporis preteriti, 8 d. pro qualibet libra.

Item dixit quod ipse testis compulsus per curiam Nemausi ad instanciam dictorum sociorum petencium et requirencium dictum Petrum compelli ad solvendum dictam peccunie quantitatem et ipsum poni in hostagiis, infra domum seu prisionem Male Page, majorem partem et meliorem omnium bonorum suorum vendidit et multum minori pretio quam deberet propter eorum inportunitatem et festinantiam.

Item dixit quod ipse de dicta peccunie summa 280 l. solvit eis 240 l.melg. et ultra eis incartavit 39 l.

Item dixit quod ipse testis habuit a quodam Florentino St. Sexdoci, habitatore de Nemauso, 18 l. pro quibus incartavit ei 20 l. et s. 10 sibi solvendas infra 4 menses, quas et quos habuit1 ab ipso P., ut dixit.

Item recepit a Meo, mercatore de Senis, 37 l. cum dimidia, pro quibus habuit ab ipso Petro 44 l. quas sibi incartaverat.

Item habuit a Merio Rainerii, mercatore de Cenis, habitatore de Senis, 30 l. pro quibus habuit ab ipso P. de uno anno 37 l. cum dimidia de lucro.

Item dixit quod habuit a Bindo Boneti de Senis 195 l. et habuit ab ipso P. pro 4 mensibus 101 l. 2 s. 10 d.

Item dixit dictus P. quod propter predicta opportuit eum vendere compulsus per curiam ad eorum instanciam majorem partem bonorum suorum, ut predixit, et multum minori pretio velore eorundem cum multum plus valerent propter quod est exheredetus.

Item dixit quod ipse vidit et audivit in Nemauso, tres anni erunt elapsi in Natali Domini proxime venturo, quod Michael Angeloti et Johannes, ejus frater, et Gochius et Bandutius de Florencia tradiderunt et mutuaverunt domino Guillelmo Ritavi, militi, et quibusdam ejus sociis 600 l.t. pro quibus sibi incartari fecerunt 840 l. eis solvendis infra annum tunc proxime venturumm ex emptione specierum et pannorum.

Item dixit quod vidit et audivit quod, adveniente fine anni et terminio solutionis faciende, cum predicti G. Ricavi et ejus socii dictum debitum non solverent, predicti Michael et Johannes, ejus frater, et alii creditores habuerunt a predictis creditoribus, ratione porrogationis quam eis fecerunt solutionis dicti debiti, scilicet a festo Natalis Domini usque ad festum sancti Egidii 200 l.t. que eis tradite et numerate fuerunt ad tabulam Joti Perucii.

Item dixit quod vidit et audivit, adveniente dicto festo sancti Egidii, quod dictus dominus Guillelmus Ricaudi et ejus socii cum non solverent tunc dictas 600 l. et festinarentur et compellentur per curiam Nemausi domini regis ad instanciam dictorum creditorum solvere dictas 600 l. dictis creditoribus, incartaverunt dictis creditoribus 1120 l.t. eis solvendas, ratione progationis (sic) temporis, scilicet a dicto festo sancti Egidii tunc in unum annum.

Item dixit quod ipse testis habuit a Brodeto Johannis et Catalano ejus fratre de Florencia 10 l. pro quibus incartavit eis 12 l. emptione pannorum ad 4 menses.

Item vidit et audivit, annus est epapsus et plus, quod Guillelmus de Camargiis et dominus Petrus Silve manu levarunt 50 l.t. a Buto Bonajuti et Loco Melioris ad 4 menses, pro quibus eis incartaverunt 56 l. et 13 s. et 4 d., ex emptione pannorum et solvendas infra dictos 4 menses quas et quos ab eis habuerunt.

Raimundus Juliani de Calvissione, testis etc., dixit se vidisse et audisse, in festo beati Michaelis proxime preterito fuit annus, quod Lapo et Copo, mercatores de Florencia, mutuaverunt G. de Viora 200 l. usque ad Natale Domini pro quibus habere voluerunt et sibi incartari fecerunt a dicto G. 25 l. ultra dictas 200 l.

Item dixit quod vidit et audivit, adveniente tempore dicte solutionis, cum dictus G. non posset eis satisfacere de dictis 200 l. quod tradidit et numeravit eis 25 l. pro eo quia porrogaverunt eum tres menses.

Item dixit quod vidit et audivit quod idem G., adveniente illo termino, tradidit et solvit eis alias 25 l. ut solutionem dicti debiti prorogarent ei per alios tres menses, et ita habuerunt a dicto G. per annum 75 l.

Item dixit quod ipse vidit et audivit quod in fine dicti anni dictus G. eis solvit de dicto debito 130 l. et pro residius 100 l. incartavit eis dictus G. 140 l. eis solvendas infra sex menses.

Item dixit quod in festo beati Johannis Baptiste proxime preterito ipse mutuo suscepit a predictis Capo et Lapo 200 l. pro quibus debuerunt2 habere ab ipso Raimundo pro lucro 60 l. de anno et post sex menses dixit quod solvit eis de dicto debito 30 l. et post, cum in termino dicte solutionis qui fuit in festo beati Johannis ipse non posset eis solvere residuum dicti debiti, dedit eis 18 l. pro tribus mensibus quibus prorogaverunt ipsum et advenientibus dictis tribus mensibus, cum eis non posset solvere dictum debitum, quod est 244 l., fecerunt sibi incartari a dicto3 Raimundo 342 l. cum dimidia solvendas eis infra sex menses.

Item dixit quod vidit et audivit quod Brodetus, Johannis et Chatalanus, ejus frater, et Compagno de Florencia mutuaverunt Johanni Mirati de Alesto 100 l. ad 5 menses, pro quibus habuerunt 20 l. pro lucro.

Item dixit quod vidit et audivit quod dictus Johannes Mirati adveniente termino solutionis, satisfecit dictis fratribus in 30 l. et pro residius 70 l. incartavit eis 90 l. eis solvendis infra sex menses. Et cum in dicto termino eis satisfacere non posset, vidit et audivit quod dictus Johannes Mirati dedit eis 15 l. ut sostarent eum per 4 menses et cum, elapsis dictis mensibus, non satisfaceret eis, dictus Johannes vidit et audivit quod dictus Johannes Mirati incartavit eis 8 l. ut sostarent eum per duos menses.

Item dixit quod vidit et audivit, annus est elapsus, quod dictus Hohannes Mirati habuit a Lapo Richi 25 l. pro quibus incartavit eis 32 l. ad sex menses, et cum tempore solutionis ei satisfacere non posset, dedit ei 4 l., quia prorogavit ei solutionem per 4 menses.

Item dixit quod ipse et G. de Calvissione manu levaverunt a Gueto de Tratta de Florencia 50 l. ad sex menses et habuit inde ab eis 61 l. et post ratione prorogationis trium mensium 6 l.

Item dixit quod ipse Raimundus et G. de Calvissione et quidam alii habuerunt a Ruto Bonajuti et ejus societate 100 l. ad sex menses pro quibus habuerunt ab eis pro lucro 25 l. et sunt duo anni et plus, et post, quia porrogavit eos per tres menses, habuit dictus Ruto an eis 8 l.

Item dixit quod postmodum, alia vice, manu levaverunt a dicto Ruto 50 l. ad 4 menses et habuit ab eis pro lucro 7 l. cum dimidia et ratione prorogationis sex mensium a terminis solutionis, 11 l. cum dimidia.

Item dixit quod ipse Raimundus et G. de Calvissione susceperunt a Cyore Guidonis et Cojolino de Florencia 40 l. pro quibus incartaverunt 51 l. 7 s. ad sex menses.

Item alia vice susceperunt ab eisdem 60 l. pro quibus incartaverunt eis et habuerunt 72 l. ad sex menses et, ratione prorogationis trium mensium quam eis fecerunt de 14 l. habuerunt 40 s.

Item dixit se vidisse et audivisse fieri plures contractus usurarios a pluribus lombardis in Nemauso, de quibus non recordatur et a Hopige de Plazencia qui mutuavit ipsi Raimundo et Johanni Mirati 100 l. ad sex menses pro quibus habuit de lucro 20 l.

Item dixit pro ratione usurarum quas dicti feneratores habuerunt ab ipso et G. de Calvissione et Guillelmo de Mora et Johanne Mirati, et pro dictis usuris solvendis dictis feneratoribus, compulsi per curiam, ad eorum instanciam, ipse Raimundus vendidit de suis possetionibus bene 300 l. et Johannes Mirati bene 200, et Guillelmus de Mora bene 300 et Guillelmus de Calvissione bene 150 libratas, sorte dictorum feneratorum adhuc remanente.

Item dixit se scire pro certo et fama est per senescalliam Bellicadri et quasi notorium quod omnes lombardi pro majori parte degentes in Nemauso sunt usurarii et baratatores, qui plures ratione usurarum et monete indebite, generosos et alios exhereditaverunt et singulis diebus exheredant et totam terram destrucent et confundunt, et, nisi adhibeatur concilium reprimendo eorum malicia et turpe lucrum adnichilabitur et inhermis remanebut carens peccunia et aliis bonis necessariis eisdem.

Raimundus de Calvissione juratus etc. dixit quod suscepit a Jacobo de Burgueto, tres anni sunt elapsi, mercatore de Plazencia, 40 l., pro quibus sibi incartavit 50 l. infra tres menses sibi solvendas et postea voluit habere ab ipso, pro interesse, 60 s.

Item dixit quod habuit a Meo Ranucii, mercatore de Senis, 25 l. pro quibus ei incartavit 33 l. solvendas ei ad voluntatem suam et quia, adveniente terminio solutionis, non solvit ei dictas 33 l. quia porrogavit eum per unum annum. Incartavit ei 55 l.

Item dixit quod habuit a Ruto Bonarici de Florencia 40 l. pro quibus incartavit ei 58 l. ad tres menses et eas habuit.

Item dixit quod habuit ab illis qui tenent majorem tabulam in Nemauso 100 l. pro quibus incartavit eis ad tres menses 120 l. et eas habuerunt, et ultra, ratione prorogationis trium mensium, 6 l.

Item habuit a Cyore 25 l. ad sex menses et inde habuit ab eo, ratione interesse et prorogationis infra annum et duos menses, 42 l. inclusis in eis dictis 25.

Item habuit dictus Ozeo Ranucii ab ipso, de 70 l. infra annum pro lucro, vel debet habere 52 l.

Item habuit a Lapo Richi 13 l. (sic) ad unum annum pro quibus habuit 42 l. et adhuc petit plus 40 s. pro quibus retinet incartamenta.

Item habuit a quodam alio vocato Lapo de Florencia 45 l. pro quibus incartavit ei 73 l. ad duos menses.

Item habuit a Bono Filio de Luca 40 l. pro quibus sibi incartavit 50 l. ad tres menses.

Item dixit quod ipse incartavit Brodeto Johannis de Florencia 120 l. quas debebat ipsi Raimundo mutuare quas non tradidit ipse Raimundo, et dictas 120 l. habuit ab ipso Raimundo seu ejus fidejussore Bono Filio de Luca.

Item habuit a Gocho Lambertesii de Florencia 35 l. pro quibus habuit et ei incartavit 60 l. ad sex menses.

Item habuit ab eodem alia vice 40 l. pro quibus ei incartavit 60 l. ad sex menses.

Item dixit quod ratione dictarum usurarum et eorum que predicti habuerunt ab eo ultra sortem, opportuit eum vendere compulsus per curiam, bona sua ad vile precium, ita quod exheredatus est et pater suus atque mater et fratres sui et sorores propter hoc auffugerunt et se receptaverunt in ecclesiis quia lombardi pro predictis eos capi facere volebant a curia.

Item dixit quod fama est per totam patriam et verum est quod major pars lombardorum qui sunt in Nemauso et vocantur mercatores conventionum sunt usurarii et contractus usurarios faciunt et exercent et totam terram destruunt et exheredant et confundunt et pejus facient nisi subveniatur dicte terre contra ipsos.

[IV] Monachus de Aquillerio, juratus etc., dixit quod ipse habuit de Philippo Aldebrandino, mercatore de Florencia, 80 l. pro quibus ei incartavit 115 l. ad tres menses, ex emptione gingiberis.

Item habuit a Contado Domasii, januensi, 120 l. pro quibus sibi incartavit 4500 s., ex emptione pannorum, quos non habuit nec recepit ad 4 menses, et ultra, 25 l. pro interesse, antequam venisset tempus solutionis.

Item habuit ab Inverardo de Inverardis et Guillelmo, ejus fratre, 58 l. pro quibus incartavit eis 120 l. ad 4 menses ex emptione corrium.

Item habuit a Richo Thori 18 l. pro quibus incartavit ei 22 l. ex emptione pannorum, quos non habuit nec recepit, ut dixit.

Item dixit quod propter predicta est quasi exheredatus et multa dampna sustinuit.

Item dixit quod habuit a Jacobo de Malo Borgueto de Plazencia circa 30 l. pro quibus fere habuit ab ipso teste, infra tres menses, tantumdem.

Item dixit quod fama publica est in tota patria ista quod fere omnes illi de conventionibus qui morantur in Nemauso sunt usurarii, et scit pro certo quod plures generosos et alios de dicta patria exheredaverunt et singulis diebus exheredant et auffugerunt a patria et incarcerari fecerunt propter usuras et turpe lucrum quod petunt ab eis et totam patriam destruunt propter potentiam curie quibus servare non deberet conventiones cum date non fuerunt usurariis, set mercatoribus legalibus.

[V] Raimundus Seguini, juratus etc., dixit quod hoc anno dominus Bernardus de Langucello, Bermundus de Aramano, Guillelmus de Quarto et ipse Raimundus et Rostannus de Margaritis incartaverunt et se obligaverunt Brodeto Johannis et Cathalano, fratribus, de Florencia, in 220 l. ex emptione pannorum, eis solvendis infra annum quos mannos non vidit nec eos habuerunt, quod ipse sciat.

Item dixit quod fama est publica per totam patriam quod omnes illi de conventionibus Nemausi degentes sunt usurarii et totam terram destruunt et destruxerunt propter usuras et turpes eorum contractus, et quod plures sunt exheredati propter ipsos.

[VI] Guillelmus Bonelli de Sancto Egidius, juratus etc., dixit quod bene sunt quinque anni quod ipse suscepit 100 l. a Bassino lombardo in Nemauso, ad sex menses, et habuit ab ipso Guillelmo 20 l. pro lucro.

Item dixit quod Jacobus de Burgueto mutuavit ipsi G. et Dino Feliquini 30 l. quas tenuerunt per tres menses et habuit ab eis pro lucro 15 l.

Item dixit quod Gueto de Tratta et Michael Angeloti de Florencia mutuaverunt ipsi Guillelmo 18 l. quas tenuit per annum et dimidium, et habuerunt ab eo pro lucro seu usura alias 18 l. ultra sortem.

Item dixit quod Brodetus de Florencia mutuavit ipsi Guillelmo et sociis suis 60 l. et habuit ab eis pro lucro infra annum 40 l..

Item habuit a ano et Compagno 32 l. ad octo menses, et habuerunt ab eo pro lucro ultra sortem 12 l.

Item dixit quod pro 14 l. que remanserunt ad solvendum de sorte voluit habere de duobus mensibus 31 s.

Item dixit quod Nello Encontre et Baudo, ejus frater, habuerunt ab ipso teste pro decem libris quas ei mutuaverunt, alias 10 l. pro lucro infra duos annos.

Item dixit quod dictus Nello habuit ab ipso Guillelmo de 14 l. quas mutuavit ad sex menses, 7 l. pro lucro seu usura et ultra 4 l. et 5 s. pro interesse et adhuc vult pro predictis habere ab ipso Guillelmo 40 s. quia porrogat eum usque ad festum Natalis Domini proxime venturum.

Item dixit quod Consolinus mutuavit ipsi testi 100 l. quas tenuit bene par annum, et habuit et habere voluit ab ipso Guillelmo pro lucro 44 l. et adhuc petit ab eo 40 l.

Item dixit quod Bartholotus Recuperi et ejus frater, de Senis, habuerunt an ipso 15 s. de 7 l. quas ei mutuaverunt per duos menses.

Item dixit quod Baudo Encontre habuit ab ipso, de 7 l., 40 s. pro lucro 4 mensium quibus tenuit dictas 7 l. et post, voluit habere ultra illud 20 s.

Item dixit quia porrogavit ipsum G. usque ad Natale Domini proxime venturum, fecit sibi incartari a dicto G. 30 s. solvendos tunc eidem.

Item dixit quod idem Baudo, de 21 l. quas habuit ab ipso dictus Guillelmus, voluit habere pro lucro 7 l. 4 mensium et post incartavit ei 50 s. quia porrogavit ei solutionem dicte pecunie per duos menses.

Item Guido Junii de Florencia habuit ab ipso et ejus sociis de 45 l., 15 l. pro lucro sex mensium.

Item dixit quod predicta lucra immoderata solvebat eis compulsus per curiam quia nisi conveniret cum eis et promitteret eis dare ad eorum voluntatem ratione dilationum quas ei faciebant ad eorum instanciam curia poneret eum in prisione et aliquociens posuit.

Item dixit quod ipsi mutuant pecuniam et faciunt sibi incartari certas peccunie quantitates a debitoribus quas non habent in solidum debitores, ex emptione draporum vel aliarum mercium.

Item dixit quod fama est per totam patriam et notorium quod omnes lombardi et mercatores conventionum degentes in Nemaus pro majori parte sunt usurarii et destruunt terram et gentes cum dictis usuris et quando sunt soluti nolunt restituere instrumenta quousque aliquid extorserunt a debitoribus et gentes exheredant et plures exheredaverunt faciendo vendi possetiones et bona ipsorum pro ipsis dictis usuris et interesse inmoderatis et dari et tradi emptoribus pro vilissimo et parvo precio, et ipsum Guillelmum, ratione predictorum, dampnificaverunt in 200 l. et exheredaverunt.

Dixit etiam quod quidam vocatus Pocho habuit seu habere vult ab ipso Guillelmo pro 100 l. quas sibi mutuavit et tenuit per sex menses 35 l., propter quod opportet ipsum vendere possetiones suas, pro pretio 200 l., que valent bene comuni exstimatione 500 l. ut dixit.

Raimundus Gerardi, domicellus, de Nemauso, juratus etc. dixit quod Bonus Filius Gili de Luca mutuavit ipsi testi 60 l. ad sex menses pro quibus ei incartavit 80 l. et 20 s. ei solvendas et solvendos infra dictos sex menses et, quia, adveniente termino solutionis, ei solvere non potuit ipsum poni fecit in domo seu presione Male Pague, et, quia ipsum liberare fecit a dicta presione, habere voluit ab ipso Raimundo, ultra predicta, 20 l.

Item habuit a Michaele Angeloti et Guochio Lambertesii de Florencia ex mutuo 34 l. ad unum annum pro quibus ab eo 50 l. habere debuerunt, et quia terminio solutionis solvere non potuit, incartavit eis 112 l. solvendas ipsis infra 11 menses.

Item dixit quod ultra habuerunt ratione lucri et interesse 46 l. ita quod mutuum 34 l. predictarum infra tres annos ascendit et levavit usque ad summam 3000 s. et pluris.

Item habuit ex mutuo a Jacobo de Borgueto de Plazencia 10 l. pro quibus ei dedit 10 s. pro lucro duorum mensium.

Item habuit ex mutuo ab Inverardo de Inverardis, mercatore de Plazencia, 12 l. pro quibus ei incartavit 17 l. ad sex menses.

Item dixit quod ipse, timore ductus, quia minabatur ad eorum instanciam poni in domo seu prisione Male Pague, promittebat eis solvere dictas usuras sive metas et tradebant sibi peccuniam et eis incartari facienbant predictas summas ab ipsis habuisse ex emptione pannorum seu aliarum mercium quas non vidit nec habuit.

Item dixit quod ipse propter dictas usuras et mo tas exheredatus est penitus et vendidit omnia bona sua et aliquam partem dotis uxoris sue, bene usque ad valorem 220 l. et pluris.

Item dixit quod fama est per totam patriam istam et notorium est quod ipsi destruunt totam patriam et exheredant gentes dicte patrie cum usuris et interesse et ratione compultionis conventionum que tantum date sunt justis mercatoribus et non usurariis.

Magister Johannes Nigri, surgicus de Nemauso, testis etc., dixit quod Bonus Filius Gili de Luca mutuavit ipsi Johanni 39 l. ad tres menses pro quibus sibi incartari fecit 54 l. 6 s. ex emptione panni quos non vidit nec habuit.

Item dixit quod Compagno Falchi de Florencia mutuavit ipsi Johanni 22 l. ad septem menses, pro quibus incartavit ei 50 l. tunc solvendas eidem ex emptione pannorum quos non vidit nec habuit.

Item Baudo Yncontre mutuavit ipsi Johanni 16 l. que levaverunt infra annum 42 l. quas ab ipso habere voluit.

Item dixit quod propter dictas montas seu usuras opportuit ipsum vendere omnia bona sua ita quod omnino est exheredatus et opportuit eum vendere quoddam hospicium suum pro 120 l. quod valet bene, communi exstimatione, 200 l.

Item dixit famum esse in patria quod fere omnes lombardi Nemausi degentes sunt usurarii qui destruunt totam terram et ita publice fertur et dicitur, et ideo extorquent tantas usuras seu montas, quia incontinenti faciunt capi debitores suos per curiam et poni in prisione nisi faciant ad eorum voluntatem.

Item dixit quod quantum que faciant sibi incartari credita sua sub specie mercatoris mercium ipsi tradunt peccuniam et illam cum usura sibi incartari faciunt ad tempus et nisi solvatur eis in terminio, volunt habere et percipiunt usuram usurarum.

Item dixit quod ipse vidit pluries exheredatos ab eis ratione dictarum usurarum inmoderatarum.

[IX] Poncius Gerardi, domicellus de Nemauso, testis juratus de veritate dicenda, dixit quod ipse et Bernardus Bispe de Sancto Egidio mutuo susceperunt 15 l. a Nello Encontre, florentino, que infra tres menses hostenderunt (sic) usque ad 25 l. quas habuit ab eis.

Item dixit quod ipse habuit a quodam alio qui vocatur Mero 4 l. ad tres menses pro quibus ei solvit et habuit 6 l. cum dimidia.

Item habuit ut dixit a Gilio Boni Filii 4 l. ad tres menses pro quibus habuit et ei solvit 7 l.

Item Baudo Encontre habuit ab ipso teste 7 l. pro 100 s. quos sibi mutuavit ad tres menses.

Item habuit Compagno Falchi de Florencia ab ipso Poncio 6 l. de 70 s. quos sibi mutuavit ad tres menses.

Item dixit quod ratione dictarum usurarum compulserunt ipsum vendere omnia bona sua et eum exheredaverunt.

Item dixit quod fama est publica in patria quod omnes illi qui morantur Nemausi de conventionibus pro majori parte sunt usurarii et raptores, et gentes destruunt et totam terram cum lucris turpibus quos recipiunt a gentibus propter potentiam curie et conventionum, que tantum date sunt legalibus mercatoribus et non usurariis, et servantur eis conventiones in turpibus eorum contractibus et in recuperandis eorum creditis usurariis.

[X] Petrus Grenoni, juratus etc., dixit quod fere omnes mercatores degentes Nemausi conventionem domini regis sunt usurarii manifesti et faciunt et exercent contractus usurarios et gentes et patriam destruxerunt et destruunt, et habuerunt ab ipso teste a 10 annis citra, indebite et per usurariam eam incartari sibi ex emptionibus mercium quas non tradunt nec ostendunt.

Item dixit quod ipse habuit a Brodeto et Catalano Johannis de Placencia 20 l. pro quibus fecerunt sibi incartari ad sex menses 27 l. 12 s. ex emptione pannorum, et eas habuerunt, quos non vidit nec habuit.

Item dixit quod habuit ab eisdem 40 l. ad sex menses pro quibus habuerunt ab ipso et eis incartavit 55 l. ex emptione pannorum scilicet 10 l. pro lucro et 100 s. pro interesse.

Item dixit quod habuit a Nello Encontre 30 l. pro quibus ei dare debuit et dedit 12 d. pro qualibet libra in mense.

Item habuit a Roffino Malo Scutiferi, de Plazencia, 31 l. et 10 s. ad tres menses, ad 12 d. libram pro quolibet mense.

Item incartavit Philippo Aldebrandini de Florencia, emptione quinque quintalium gingiberis quod non vidit nec habuit, ut dixit 41 l. 13 s. et 4 d. in quibus amittebat ipse P. pro qualibet libra in mense 12 d. et plures alii, ut dixit, de quibus ad presens non recordatur, habuerunt ab ipso Petro plures questus usurarios, ita quod exheredatus est et opportuit vendi ad compulsionem sibi factam ad instanciam eorum bona sua.

[XI] Rostannus de Margaritis, domicellus, testis etc., dixit quod ipse et dictus G. Rigaudi, miles, et quidam alii eorum socii mutuum susceperunt 12000 s. in Nemauso a Guochio Lambertesii et Michaele Angeloti et eorum sociis, qui levaverunt et ab eis habuerunt pro interesse et aliis extorsionibus usurariis infra tres menses, completos in festo Natalis Domini proxime venturo, 27000 s.t., et nichilominus pro predictis ad eorum instanciam capti fuerunt et inclusi infra certum locum per 8 menses.

Item dixit quod habuerunt a Baudo Incontre ex causa mutui 100 l. pro quibus habuit infra duos annos de lucro seu monta ab eis 60 l.

Item dixit quod vidit et audivit quod Rostannus de Margaritis de Bezoncia et eius frater et quidam alii mutuo susceperunt a Buto Bonajuti de Florencia et ejus sociis 60 l. ultra quas habuerunt ab eis pro interesse et lucro, infra duos annos et dimidium, 100 l.

Item dixit quod predicti debitores, ad instanciam predictorum feneratorum et compulsi per curia, sunt exheredati et destructi ita quod opportuit eos vendere bona sua ad vile precium pro dictis usuris solvendis.

Item dixit quod ipse scit et fama publica est in patria, et tota gens clamat quod illi sunt raptores et usurarii et devastatores patrie et quod gentibus patrie fit injuria quia pretextu conventionum eorum credita compelluntur ad solvendum eis cum sunt usuraria et concesse non sint nisi legalibus mercatoribus et ad solvendam debita legalia atque justa.

Item dixit quod ut turpes contractus eorum possint colorare faciunt sibi incartari sua credita sub contractu venditionis mercium quas non tradunt nec recipiunt debitores eorundem, set tantum peccuniam, multum in minori quantitate seu numero quam recognoscun

Item dixit quod de pluribus aliis vidit de quibus longum esse enarrare.

Item dixit quod plura hospicia generosorum et aliorum propter usuras inmoderatas et interesse quas et quos recipiunt destruxerunt et aterraverunt in patria ista, et singulis diebus destruunt.

[XII] Dominus Guillelmus Ricavi, miles, juratus etc., dixit quod ipse et Rostannus de Margaritis, testis precedens, et alii consortes ipsorum mutuo susceperunt a Guochio et Banducio, fratribus de Pistorio, et Michaele Angeloti, et Gueto de Tratta de Florencia, 12000 s., pro quibus habuerunt ab ipsis infra tres annos 38000 s. vel circa, parum magis vel parum minus, et nichilominus eos in prisione poni fecerunt quia non solvebant et eorum bona exponi venalia ad inquantum.

Item dixit quod a Baudo Incontre susceperunt 100 l. pro quibus habuit, infra tres menses, de lucra ab ipsis 12 l. et deinde ratione porrogationum quas ei fecit solutionis dictarum 100 l. habuit tantum ab eis quod lucrum ascendit usque ad summam 60 l.

Item dixit quod pannos receperunt ab Henrico Recuperi pro quibus sibi incartaverunt 47 l. ad sex menses, ut credit, et hinde habuit ultra sortem, ratione prorogationis solutionis, 100 s.

Item dixit quod fama est et notoriam in patria ista quod omnes mercatores Nemausi conventionum domini regis pro majori parte sunt usurarii et usurarios contractus faciunt et exercent et gentes patrie exhere--daverunt et destruxerunt propter usuras inmoderatas et interesse quas ab eis recipiunt et habere volunt propter potenciam curie et conventionum.

Dominus Bizeitus de Garda, miles, testis etc., dixit quod habuit a Buto Bonajuti, mercatore de Florencia, 80 l. que levaverunt infra annum, et habuit dictus Buto ab ipso milite 123 l.

Item dixit quod habuit ipse et Odilo Garini, dominus de Tornello, a quolibet alio vocato Lapo, 120 l. que ascendunt ad 164 l. infra 8 menses.

Item dixit quod predicti feneratores faciebant sibi recognosci et incartari dictas peccunie summas ab ipsis debitoribus eas sibi deberi ex emptione vaiselle argenti et pannorum quos nunquam viderunt nec habuerunt.

Item dixit quod fama est publica quod, pro majori parte, illi de conventionibus habitatores Nemausi sunt usurarii et quod ipse scit propterea que vidit tam de se quam de aliis qui dicti feneratores destruunt tota terram et homines dicte terre propter libertates concessas mercatoribus a domino rege, quarum pretextu compellunt debitores suos et ob4 timorem captionis exstorquent ab eis quod volunt.