Général
-
Urbain IV (1261-1264)
-
L'archevêque de Narbonne, ses suffragants ainsi que tous les prélats et leurs communautés dans la province
-
L'archevêque de Reims, ses suffragants et tous les ecclésiastiques de sa province
-
Nonas septembris anno primo
-
-
Viterbe
-
Lettre, général (après 1198, littere cum filo canapis)
-
[Expédition] E. FRANCE, Paris, Bibliothèque nationale de France, Collection Baluze 381, n. 81, aux p. 96-97 [en ligne].
-
Urbain IV annonce son élection au Siège apostolique.
-
Urbanus episcopus, servus servorum Dei, venerabilibus fratribus .. archiepiscopo Narbonensi et suffraganeis ejus ac dilectis filiis abbatibus, prioribus, prepositis, decanis, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis eorumque capitulis et conventibus seu collegiis tam exemptis quam non exemptis per Narbonensem provinciam constitutis.
« O altitudo divitiarum sapientie et scientie Dei, quam incomprehensibilia sunt judicia Ejus et investigabiles vie Ejus !1» Precelsum quidem thronum celorum continens, intuensque profundas abyssos montium ponderans gravitatem et amplitudinem terre palmo concludens, summa sua providentia recte universa disponit, ineffabili sapientia rationabiliter moderatur, immensa virtute firmiter stabilit, et mira prudentia salubriter dirigit et gubernat. In quibus omnibus est profecto plus ammirandum quam pensandum, plus laudandum quam scrutandum, plus stupendum quam loquendum, et plus verendum quam diffiniendum. In horum quippe investigatione ac discussione, sensus caligat hominis, mens hebescit, succumbit ingenium et deficit intellectus, et quo plus circa hec intenditur, eo minus de hiis apprehenditur et in majorem horum incertitudinem incidit, qui ad eorum notitiam satagit pleniorem, quia in perquirenda divinorum operum ratione temere cogitatur, vigilatur improvide, studetur inaniter et inutiliter laboratur. Hec divinarum actionum incomprehensibilis altitudo humane revera considerationis obtundit aciem, et perspicuum intelligentie confundit aspectum erga celestia pariter et terrena, cum vie Conditoris omnium sint adeo abscondite ac inexplorabiles in utrisque quod omnino [?] nubile celantur mortalibus et nunquam eis clare cognitionis lumine innotescunt. Altum igitur et archanum providentie superne consilium oportuna jugiter erga fidelium Ecclesiam oportune prospiciens, mira in ipsa miro modo pro mutabilitate temporum operatur. Et quia sibi************* prelatorum regimen est potissime necessarium, sine quo vix subsisteret inter seculi tempestates, circa prefectionem ipsius presulum et pastorum ostendit precipue sue sapientie magnitudinem et inscrutabilem beneplacitum voluntatis, ut que in hiis sua profunda dispositione, cum ratione licet occulta, ordinat et consumat, sint nimirum hominibus in stuporem. Hinc evenit, quod in cathedra pastorali que diversorum substitutione pontificum varietatem per tempora suscipit personarum, interdum senes junioribus et juvenes aliquando senioribus preferuntur. Hinc evenit, quod ipsa nonnunquam illos quos virtute et scientia magis insigniunt, non numquam vero minus talibus insignitos assumit. Hinc etiam evenit, quod aliquando eam hii de quibus minus creditur et speratur, ascendunt. Simile quoque in preeminenti apostolorum principis Sede contingit quod, sedentibus in ea pro tempore cursum finientibus vite sue, alii juxta provisionem divinam ad culmen apostolicum subrogantur et suscitantur in sede ipsa sacerdotes et ministri fideles, qui vigilent super populum, juxta voluntatem Domini operentur. Digne igitur exclamatur : « O supereminentia sapientie Dei, quam profunde sunt cogitationes ejus et occultum ejus consilium, quam inexquisibilis sua dispensatio et quam impenetrabilis suorum operationum abyssus ! »
Sane, felicis recordationis Alexandro papa, predecessore nostro, VIII kalendas junii, videlicet in festo beati Urbani, pape et martiris, de carnis nexibus liberato, et ad gloriam superne patrie, sicut speramus, assumpto, ac ejus corpore post celebratas sollempnes exequias in Viterbiensi ecclesia honorifice, prout decuit, tumulato, fratres nostri, episcopi, presbiteri et diaconi cardinales, mox pro eligendo successore insimul convenerunt, affectus suos erigentes ad Deum, ut generali ecclesie viduate pastorem idoneum consueta misericordia largiretur. Invocata ergo Sancti Spiritus gratia, ut est moris, inceperunt protinus super electione summi pontificis diligentem habere tractatum et, licet studiose institerint et studuerint instanter, ut cito consequeretur tantum negotium finem bonum, ac divinam clementiam devota et sedula supplicatione pulsaverint, ut illum qui sibi esset acceptus, et quem apud se ad onus apostolice servitutis elegerat, ac super cujus meritum considerationis sue radius quiescebat, populo suo in rectorem celeriter concedere dignaretur; fuit tamen eorum in hoc desiderium aliquamdiu more interventione suspensum, et ipsius consumatio negotii per alicujus temporis spatium retardata. Nam cum de summo et universali presule, de patre patrum, de pastore pastorum et de Christi vicario ac successore prefati apostolorum principis ageretur, majorem utique providentiam et ampliorem deliberationem res tam ardua requirebat. Demum autem post multam discussionem longumque tractatum, ad personam nostram, cum tunc ecclesie Jerosolimitane gerentes regimen, pro suis negotiis apud sedem apostolicam moraremur, sua unanimiter corda et animos concorditer converterunt, direxerunt vota et firmavere consensus, et quamvis inter eos essent qui veluti digniores scivissent et potuissent plenius et laudabilius tantum officium exercere, quamquam etiam multos extra suum collegium eorum anxie cogitationi et explorationi sollerti mundus offerret, quibus utpote potioribus magis decuisset imponi tante sarcinam dignitatis, ipsi tamen nostram insufficientiam aliorum sufficientie pretulerunt, nos ad summi pontificatus apicem communiter eligentes. Considerantibus itaque nobis difficultatem hujusmodi officii et laborem, ac apostolice cathedre preeccellentiam, que in se presidentem sicut altiori prefert honore, sic premit onere graviori, et attendentibus imperfectionem nostram multiplicem, ac tanti ponderis molem imbecillitati nostre penitus importabilem, concussum est intra nos nimio stupore cor nostrum et expavimus ac hesitavimus vehementer, quum vix particulares ferre valentes vigilias, ad universalem speculam vocabamur, et intolerabile apostolici ministerii jugum inferebatur instanter debilitatis nostre cervici ac meritorum suffragium non habentes angebamur ad suscipiendas apostoli Petri claves et gerendum ligandi atque solvendi pontificium super omnes. Verumtamen, ne videremur opus divine providentie impedire, aut nolle voluntatem nostram suo beneplacito conformare, ac ne corda electorum concordia per dissensum nostrum ad discordiam verteremus, voluntatibus tandem acquievimus eorundem, summittentes nostros impotentes humeros ad portandum, non quod de aliqua nostra virtute fiduciam habeamus, sed quia speramus in illo qui confidentes in se non deserit, immo propitius adest eis auxiliis oportunis, qui ecclesiam, sponsam suam, de sublimi celi solio intuetur misericorditer et tuetur, ac pietatis sue beneficiis non desinit exaltare. Vestris igitur et aliorum suffragiis propter imperfectum nostrum plurimum indigentes, universitatem vestram fiducialiter requirimus et attentius exhortamur, quatenus assidua nos apud Deum intercessione juvetis solventes pro nostro auxilio linguas et preces et in orationes labia exercentes, humilitatem nostram sibi affectuosis supplicationibus commendando, et deprecationibus penes ipsum instando devotis, ut super nos ymbrem gratie sue pluat, et rorem solite benignitatis infundat, quod actus nostros dirigentes ad ipsum, ecclesiam suam, quam nobis committere voluit, salubriter regere, ac de universo ipsius grege vigilantie nostre credito curam gerere debitam, sicut expedit, valeamus.
Nos vero firmiter in animo gerimus vobis et vestris ecclesiis benignis adesse presidiis, vestrumque profectum condignis favoribus procurare.
Datum Viterbii Nonis Septembris anno primo. -
1. Rom 11, 33.
-
Une version très légèrement différente de cette lettre, datée du même jour à Viterbe et adressée à l'archevêque de Reims, à ses suffragants et à tous les ecclésiastiques de la province de Reims, est copiée dans le volume 56 des Registra Vaticana aux Archives du Vatican, fol. 1 (sans numérotation), édition Jean Guiraud, Les Registres d'Urbain IV (1261-1264), Paris 1892-1958, n. 1.
Informations
Acte
Clara
Lenne
(CIHAM (UMR 5648)), dans
APOSCRIPTA database
APOSCRIPTA database – Lettres des papes, dir. J. Théry, CIHAM/UMR 5648, éd. électronique TELMA (IRHT), Orléans, 2017 [en ligne], acte n. 27508 (aposcripta-4188), http://telma.irht.cnrs.fr/chartes/aposcripta/notice/27508 (mise à jour : 17/05/2024).