Général
-
Grégoire IX (1227-1241)
-
Le podestat, le Conseil et le Peuple de Mantoue
-
Nonas junii, anno nono
-
-
Pérouse
-
Mandement (littere cum filo canapis)
-
[Registre de la chancellerie apostolique] R. CITÉ DU VATICAN, Archivio Segreto Vaticano, Registra Vaticana ... Greg. IX Reg. Vol. V, 33-34; Lib. IX, 97.
-
Ici reprise de Karl Rodenberg, Epistolae s. XIII e regestis pontificum romanorum selectae, I, Berlin : Weidmann (MGH), 1883, n. 642, p. 534 [en ligne], d'après R.
-
?
-
Potthast, Regesta pontificum Romanorum, n. 9931 [en ligne].
-
Gregorius IX papa [Iacobo de Melato] potestati, consilio et populo Mantuano notum facit, se in eos, qui [Guidottum] episcopum Mantuanum apud monasterium sancti Andreae interfecerint, eorumque complices excommunicationis et interdicti sententias promulgasse; mandat iis, ut easdem perpetuo observari faciant.
-
.. potestati, consilio et populo Mantuano.
Rem hiis diebus audivimus anime nostre amarissimam, plenam acerbitate flagitii et immanitatis horrore, super qua inexplicabilis gemitus et ploratus indeficiens ad apostolicam sedem ascendit, diro doloris gladio nos transigens, clamante terra voce sanguinis innocentis effusi, videlicet bone memorie .. episcopi Mantuani, cuius interitum commissum a parricidis in patrem, quanto est exemplo perniciosior, tanto amarius compellimur deplorare.
Sane idem episcopus post susceptum pontificatus officium, sciens in vinea Domini positum se custodem et in caulis ovium Christi pastorem, sollicite studuit resecatis noxiis et propagatis salubribus super gregem sibi creditum noctis vigilias vigilare, murumque defensionis pro domo Domini se opponens, a tuitione catholice fidei et ecclesiastice libertatis nulla adversitate averti potuit vel timore, preter id quod exaltationem ecclesie Mantuane diligenti cura impensa circa conservationem suorum iurium et augmentum ipsius spiritualiter et temporaliter procuravit. Unde multorum, quibus cum sint iniqui, equa placere non possunt, odium et indignationem incurrit, quorum quidam viri nephandissimi, qui Advocati dicuntur, et alii fautores pravitatis heretice, quo pestilentiores sunt aliis, eo contra ipsum gravius conceperunt. Cumque nuper primo die rogationum episcopus idem ad monasterium sancti Andree Mantuanum accedens, ingressus fuisset capitulum monacorum pro reformatione ipsius monasterii tunc vacantis, supervenerunt antichristi satellites, a quibus fuit tam crudeliter interfectus, ut ex ipsa atrocitate sceleris et sevitia manifeste appareat eos velut heretica sorde infectos ecclesie Dei et catholice fidei voluisse iniuriam irrogare. Nam cum primo eius faciem gladiis impetissent, postmodum ambas manus ipsius Domino consecratas, cum in modum crucis brachia cancellasset, despecta Crucifixi reverentia impie amputantes, eundem quadraginta et pluribus sibi plagis impositis quasi totum scindere presumpserunt, saturari de morte et laniatione christi Domini non valentes. Porro licet ad clamorem sanguinis tota civitate commota, quia iniquitatem celi revelant et adversus pestilentes terra consurgit, .. potestas vestra ad hoc vindicandum negligens fuerit et remissa, ex quo non levem suspitionis notam noscitur incurrisse, vos tamen deplorantes et gementes miserabilem parentis occasum et nimium exinde conturbati, zelo vos excitante divino insurrexistis unanimiter per vos ipsos in parricidii ultionem, quamvis in personas, que aufugerant se illis favorabilem exhibente potestate predicta, nequiveritis vindicare ; propter quod, etsi ad tam grande malum noster expaverit animus, cor contremuerit et aures tinnierint orribilitate peccati, exposita nobis tamen vestra devotio immensum dolorem, quem intulerat enormitas maleficii, in parte aliqua mitigavit, qui moti contra vos non immerito fuissemus, si aliter fecissetis.
Et quidem cum pro causis predictis biberet episcopus memoratus calicem passionis, passus sacro die et in loco sacro, videlicet in capitulo ipsius monasterii, pro cuius fide ac libertate certabat, et ibi mortem recipiens ubi vite requirebat actorem, patientis titulus concurrentibus singulis circumstantiis clarius enitescit, dum quasi novus Zacharias est in templo pro fide ac libertate ecclesie immolatus, et nequissimorum amplius revelatur nequitia nomenque ipsorum sempiterno parricidalis reatus opprobrio maculatur.
Ut igitur magis vindicte quam excessus memoria propagetur, cum delictores flagitiosissimi et sceleratissimi parricide in acerba et seva nece parentis episcopi et pastoris contra se provocaverint celum et terram, et gravissime offenderint non solum Romanam ecclesiam, a qua prefatus episcopus fuit ad Mantuanam assumptus, verum etiam nimis exacerbaverint ecclesiam generalem, nos de fratrum nostrorum consilio ac venerabilium fratrum patriarcharum, archiepiscoporum, episcoporum et aliorum prelatorum, qui tunc erant apud sedem apostolicam constituti, huius criminis patratores, tam Advocatos quam alios, nec non et illos quorum ope, consilio vel auxilio est commissum, publice candelis accensis denuntiavimus excommunicationis sententie subiacere et loca ad que devenerint, quamdiu ibi fuerint, supposita interdicto, statutis quibusdam contra predictos et omnes de Advocatorum progenie promulgatis, inter que duximus statuendum, ut iidem ab huiusmodi excommunicationis sententia non possint nisi per ecclesiam Romanam absolvi.
Quod si eorum aliqui per alium extiterint in mortis articulo absoluti, careant tamen ecclesiastica sepultura, et si forsan post absolutionis beneficium restituti fuerint sanitati, nisi statim ad sedem apostolicam festinaverint pro suis meritis recepturi, ut videlicet cum penitentiali baculo pedites ultra mare dum vixerint circueant loca sancta, implentes iniunctam sibi penitentiam cum gemitu et dolore, relabantur in pristinam excommunicationis sententiam ipso iure. Quia vero considerata excessus immanitate nulla ipsorum pena sufficeret ad vindictam, et sincere compassionis affectus in hoc a vobis exhibitus, ex quo apud Deum et sedem apostolicam non modicum meruistis, firmam nobis prebet fiduciam de futuris, universitatem vestram monemus et obsecramus in Domino per apostolica scripta mandantes, quatinus prefatos Advocatos, tanti reatus actores, et eos qui ad hoc dederunt consilium, auxilium vel favorem, ac ab ipsis recta linea descendentes banniatis de vestra civitate, diocesi ac districtu, ita quod aliquo ingenio per se aut per alios ad eadem loca redire non possint. Bona quoque publicetis sceleratorum ipsorum, de illis taliter disponentes quod ad eos vel eorum heredes nulla valeant occasione reverti, nec adhiberi patiamini circa ista fraudem aliquam sive dolum. Iurari etiam semper in mutatione rectoris in animabus vestris in concione publice facietis, quod premissa omnia observabitis et facietis firmiter observari, nec permittetis quicquam contra premissa presumi vel aliquid eorundem, neque habebitis aliquem pro potestate, consule vel rectore, qui huiusmodi non prestiterit iuramentum. Ad que omnia et singula observanda, in capitulari seu libro statutorum civitatis conscripta ibidem perpetuo remansura, quilibet rector civitatis vestre iuramenti vinculo se astringet et suum astringi faciet successorem.
Taliter autem exhortationes et mandatum nostrum implere curetis, quod famam vestram sicut laudabiliter incepistis in omni puritate servantes, preter gratiam apostolice sedis et nostram mereamini premium apud Deum et acquiratis vobis apud homines nomen bonum. Nam si, quod absit, mandata nostra nunc et imposterum aliqua fraude vel dolo ad plenum non fuerint observata, civitas vestra merito poterit formidare, ne adempto sibi perpetuo episcopalis dignitatis honore vestra diocesis in partes divisa vicinis episcopis assignetur.
Nos enim ad explorandum vestra vestigia non solum futurum pontificem ac clericos vestros verum etiam circumpositos episcopos et prelatos deputare curabimus, ut per tempora sedi apostolice nuntient que aguntur, si honoris sui periculum voluerint evitare. Indefessa nempe sollicitudine ad ultionem tanti facinoris Romana ecclesia vigilabit, ne in exemplum abeat, si quid de vindicta fuerit negligenter omissum, et ut pene immensitas diffusa per orbem terreat pestilentes, non solum manus a similibus cohibens sed etiam cogitationes avertens.
Datum Perusii, nonas iunii, anno nono.
In eundem modum .. episcopo Mutinensi usque in pristinam excommunicationis sententiam ipso iure.
Preterea tam ipsi quam descendentes ab eis recta linea ad nullos ordines, dignitates, honores, beneficia ecclesiastica vel publica officia secularia de cetero ammittantur, adicientes ut omnes sceleris patratores iure patronatus vel advocatie, feudi seu locationis sive alio iure, quod in quibuslibet ecclesiis, Advocati vero et omnes de eorum progenie omni iure, quod in dicto monasterio se habere dicebant, perpetuo sint privati.
Si qui autem ad publica officia elegerint vel receperint aliquos perversorum vel descendentium ab eisdem seu scienter alias contra premissa venire presumpserint, ipso facto clerici perpetuam suspensionem officii et beneficii, laici vero sententiam excommunicationis incurrant.
Quocirca mandamus, quatinus premissa omnia publicans, ea facias sublato appellationis obstaculo per censuram ecclesiasticam inviolabiliter observari, ita quod diligentiam tuam commendare merito debeamus.
In eundem modum .. episcopo Brixiensi.
In eundem modum Friderico, Romanorum imperatori semper augusto, Ierusalem et Sicilie regi illustri, usque: de advocatorum proienie promulgatis. Ideoque cum divina dispositio te sue providerit ecclesie defensorem nosque experimento didicerimus ipsius iniuriam propriam reputare, imperialem celsitudinem hortamur et obsecramus in Domino, quatinus divino spiritu excitatus ad tantas ecclesie Christi vindicandas iniurias insurgens ex animo, eis privatis omni officio publico et a factione testamenti ac bonorum successione remotis, ipsos etiam, ut vagi sint et profugi super terram, ab imperio, regnis et terris tue ditioni suppositis perpetuo edicto proscribas, cum legitime sanctiones eo modo puniri iubeant parricidas, ut elementorum usu vivi carere incipiant celumque ipsis superstitibus et terra mortuis auferatur.
In eundem modum archiepiscopis et episcopis, abbatibus, prioribus, decanis, archidiaconis et aliis ecclesiarum prelatis Lombardie, Romaniole ac marchie Tervisine et aliarum provinciarum, ad quos littere iste pervenerint etc. usque de Advocatorum progenie promulgatis.
Quia vero non dubitamus, quin orrendum facinus, quod auditu est tam horribile, vobis et aliis viris catholicis ammirationem ingerat et stuporem, mandamus, quatinus predictos viros iniquos diebus dominicis et festivis excommunicatos solempniter nuntietis et faciatis tamquam excommunicatos artius evitari, denuntiantes insuper loca ad que devenerint, quandiu ibi fuerint, interdicto subiecta, taliter mandatum apostolicum impleturi, quod commendari de obedientia debeatis. Nam si secus, quod non credimus, feceritis, possetis non immerito proprie dignitatis et ordinis periculum formidare.
In eundem modum eisdem usque est commissum, et receptatores eorum publice candelis accensis denuntiavimus excommunicationis sententie subiacere et loca ad que devenerint, quamdiu ibi fuerint, supposita interdicto, statutis quibusdam contra predictos et omnes de Advocatorum proienie promulgatis etc. usque in finem.
In eundem modum potestatibus, consiliariis et communitatibus civitatum aliorumque locorum Lombardie, Romaniole, marchie Tervisine et aliarum provinciarum, ad quos littere iste pervenerint, usque predictos viros iniquos nec receptetis, nec in vestris receptari civitatibus sive locis vel eorum districtu aliquatenus permittatis, immo et vos banniatis eosdem et bannitos faciatis per loca vestra et districtus publice proclamari ; quod si capi forsan potuerint, eos in perpetuo carcere ac arta custodia faciatis cum diligentia detineri, ubi pane doloris et aqua tribulationis, dum vixerint, sustententur.
In eundem modum nobili viro .. duci Venetorum, marchionibus, comitibus, baronibus, castellanis et aliis nobilibus Lombardie, Romaniole ac marchie Tervisine et aliarum provinciarum, ad quos littere iste pervenerint.
In eundem fere modum nobili viro .. Salinguerre de Ferraria fideli nostro usque dum vixerint, sustententur ; mandatum nostrum taliter impleturus, quod devotionem tuam commendare merito debeamus.
Alioquin ammissionem feudi et beneficii, que a Romana et aliis tenes ecclesiis, poteris formidare.
In eundem modum Ezelino et Alberico de Romania usque in finem. -
(a) ?
-
(b) ?
-
(c) ?
-
(d) ?
-
(e) ?
-
(f) ?
-
1. ?
-
2. ?
-
3. ?
-
?
Informations
Acte
aposcripta
admin
(IRHT), dans
APOSCRIPTA database
APOSCRIPTA database – Lettres des papes, dir. J. Théry, CIHAM/UMR 5648, éd. électronique TELMA (IRHT), Orléans, 2017 [en ligne], acte n. 158545 (aposcripta-10985), http://telma.irht.cnrs.fr/chartes/aposcripta/notice/158545 (mise à jour : 23/07/2023).