./.

Concilium Toletantum quartum[c. 61]

Assemblée

Concilium Toletantum quartum

Titre en français

Tolède IV

Titre descriptif

Les enfants chrétiens des convertis relaps ne doivent pas être punis

Type de texte

Canon de concile

Texte

Iudaei baptizati si postea praevaricantes in Christum qualibet poena damnati extiterint, a rebus eorum fideles filios excludi non oportebit, quia ut scriptum est: Filius non portabit iniquitatem patris (cf. Ez. 18.19-20).

Langue

Latin

Source du texte original

J. Vives, ed., Concilios Visigóthicos e Hispano-Romano (Barcelona and Madrid, 1963), 212; with modifications.

Datation

  • Date fixe : 633

Aire géographique

Traduction française

Si les juifs baptisés qui pèchent par la suite contre le Christ sont condamnés à un châtiment quelconque, leurs fils qui eux gardent la foi n'ont pas à être spoliés de leurs biens, parce qu'il est écrit : "Le fils n'a pas à assumer l'iniquité de son père" (cf. Ez. 18.19-20).

Source traduction française

L. Foschia

Résumé et contexte

Il s'agit de l'un des nombreux canons émis lors du 4e concile de Tolède à propos des juifs, des juifs baptisés et de leurs enfants qui tente d'aborder la question des conséquences de la décision prise par Sisebut, environ vingt ans plus tôt, d'obliger ses sujets juifs à se convertir au christianisme. Un grand nombre d'entre eux étaient retournés au judaïsme, ce qui pouvait les pénaliser comme ce canon l'implique. Celui-ci exempte les enfants chrétiens nés de ces convertis relaps du châtiment qui pouvait s'abattre sur leurs parents, en particulier la confiscation de leurs biens.

Signification historique

Un certain nombre de codes avaient, jadis, permis aux juifs convertis de ne pas être déshérités, mais celui-ci est le premier à exempter les fils d'apostats des pénalités auxquelles leurs parents pouvaient être soumis dans le futur. Bien qu'il ne soit pas aussi populaire que certains des autres canons émis à Tolède en 633, le canon 61 s'est frayé un chemin dans les recueils ultérieurs, notamment dans le Décret de Gratien (Ca. 1, q. 4, c. 7). Ce canon est à mettre en rapport avec les efforts du concile pour retenir les juifs convertis et rappeler leur existence. Son caractère conditionnel et l'état fragmentaire de l'Espagne wisigothique rendent improbable son impact sur les juifs de ce royaume. Sa signification première réside dans ce qu'il révèle sur ce que le concile appelait de ses vœux : les pénalités qu'il souhaitait voir affecter les apostats.

Textes apparentés inclus dans le corpus

Manuscrits

  • El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, D.I.1
  • El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, D.I.2
  • El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, E.I.12
  • El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, E.I.13
  • El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, O.I.13
  • Florence, Biblioteca Medicea Laurenziana, Ashburnham 1554
  • Florence, Biblioteca Riccardiana, 258
  • Gerona, Archivo de la Santa Iglesia Catedral Basilica, Codice Conciliar
  • Madrid, Biblioteca Nacional, 1872 (olim P.21, Vitrina 14.4)
  • Madrid, Biblioteca Nacional, 10041 (olim Toledo XV,16)
  • Oxford, Bodleian Library, Holkham misc. 19
  • Oxford, Bodleian Library, lat.th.c.5 (SC. 32.564) (olim Sir Thomas Philipps Library 6.735), El Escorial, Real Biblioteca de San Lorenzo, D.II.20)
  • Paris, Bibliothèque nationale, lat. 4280.
  • Rome, Biblioteca Angelica, 1.091 (olim s.1.15)
  • Rome, Biblioteca Vallicelliana, D.18
  • Seo de Urgel, Biblioteca Capitular, 2005
  • Tolède, Archivo y Biblioteca Capitular, 15-17 (olim Tol., 31,5)
  • Vatican, Città del, Biblioteca Apostolica Vaticana, Pal. lat. 575
  • Vienne, Österreichische Nationalbibliothek, lat. 411.
  • Collectio Hispana Sistematica,
  • Lyon, Bibliothèque de la ville, 336 (olim 383)
  • Paris, Bibliothèque nationale, lat. 1565.
  • Paris, Bibliothèque nationale, lat. 11709 (olim St. Germain 364)

Editions

  • G. M. Díez, ed., La Coleccion Canonica Hispana, vol. 2.1 (Madrid, 1976).
  • A. Linder, ed., The Jews in the Legal Sources of the Early Middle Ages (Detroit-Jerusalem, 1997).
  • G. Loaysa, ed., Collectio conciliorum Hispaniae (Madrid, 1593).
  • J. D. Mansi, ed., Sacrorum conciliorum nova et amplissima collectio, vol. 10 (Florence, 1764; repr. Graz, 1960-61).
  • J. Vives, ed., Concilios Visigóthicos e Hispano-Romano (Barcelona and Madrid, 1963).

Traductions

  • A. Linder, ed., The Jews in the Legal Sources of the Early Middle Ages (Detroit-Jerusalem, 1997).
  • J. Vives, ed., Concilios Visigóthicos e Hispano-Romano (Barcelona-Madrid, 1963).

Etudes

  • B.-S. Albert, “Isidore of Seville: His Attitude towards Judaism and His Impact on Early Medieval Canon Law”, Jewish Quarterly Review 80 (1990), 207–220.
  • B. Bachrach, Early Medieval Jewish Policy in Western Europe (Minneapolis, 1977).
  • S. Bradbury, “The Jews of Spain, c. 235-638”, in W. D. Davies & L. Finkelstein, eds., The Cambridge History of Judaism (Cambridge, 2006), IV, 506-516.
  • R. Collins, Visigothic Spain, 409-711 (Malden, Mass., 2004).
  • R. Collins, Early Medieval Spain: Unity in Diversity, 400-1000, (Hampshire-London, 2d ed., 1995).
  • C. Cordero Navarro, “El problema judío como visión del “otro” en el reino visigodo de Toledo: revisiones historiográficas”, En la España medieval 23 (2000), 9-40.
  • L. García Iglesias, Los judíos en la España antigua (Madrid, 1978).
  • J. Gil, “Judíos y cristianos en la hispania del siglo VII”, Hispania Sacra 30 (1977), 9-110.
  • R. Gonzalez-Salinero, “Catholic anti-Judaism in Visigothic Spain”, in Al. Ferreiro, ed., The Visigoths: Studies in Culture and Society (Leiden, 1990), 123-150.
  • R. González Salinero, Las conversiones forzosas de los judíos en el reino visigodo (Rome, 2000).
  • P. R. Hernandez, La España Visigoda frente al problema de los judíos (Salamanca, 1967).
  • J. Juster, “The Legal Condition of the Jews under the Visigothic Kings”, translated and revised by A.M. Rabello, Israel Law Review 11 (1976), 259–287, 391–414, 563–588.
  • J. Juster, La condition légale des juifs sous les rois visigoths (Paris, 1912).
  • S. Katz, The Jews in the Frankish and Visigothic Kingdoms of Spain and Gaul (Cambridge, 1937).
  • P. D. King, Law and Society in the Visigothic Kingdom (Cambridge, 1972).
  • J. Orlandis, “Hacia una mejor comprension del problema judío en el Reino visigodo-católico de España”, Gli Ebrei nell'Alto Medioevo (Settimane di Studio del Centro Italiano di Studi sull'Alto Medioevo, 26: 30 marzo - 5 aprile 1978) (Spoleto, 1980), I, 149-178.
  • I. Pochoshajew, “Intention und Wirkung der antijüdischen Gesetze der Westgoten”, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte. Kanonistische Abteilung 124 (2006), 111-146.
  • A. M. Rabello, The Jews in Visigothic Spain in the Light of the Legislation [Hebrew] (Jerusalem, 1983).
  • J. Orlandis & D. Ramos-Lisson, eds., Die Synoden auf der Iberischen Halbinsel bis zum Einbruch des Islam (711) (Paderborn, 1981).
  • N. Roth, Jews, Visigoths and Muslims in Medieval Spain. Cooperation and Conflict. (Leiden-New York-Köln, 1994).
  • E. Ruano, “Del problema judío al problema converso”, Simposio ‘Toledo Judaico’ (Toledo, 1972), II, 7–28.
  • H. Sivan, “The invisible Jews of Visigothic Spain”, Revue des études juives 159 (2000), 369-385.
  • R. Stocking, “Early Medieval Christian Identity and Anti-Judaism: The Case of the Visigothic Kingdom”, Religion Compass 2.4 (2008), 642-658.
  • R. Stocking, Bishops, Councils and Consensus in the Visigothic Kingdom, 589-633 (Ann Arbor, Mich., 2000).

Mots-clés

apostasie ; baptême ; enfants

Auteur de la notice

Jessie   Sherwood

Collaborateurs de la notice

Laurence   Foschia  :  traduction

Comment citer cette notice

Notice n°1061, projet RELMIN, «Le statut légal des minorités religieuses dans l'espace euro-méditerranéen (Ve- XVesiècle)»

Edition électronique Telma, IRHT, Institut de Recherche et d'Histoire des Textes - Orléans http://www.cn-telma.fr/relmin/extrait1061/.

^ Haut de page