« bullarium-franciscanum-1491 »

ALEXANDER &c.

Dilectis filiis Potestatibus, sive Rectoribus, Consulibus, Capitaneis, Ancianis, Consiliis, & Communitatibus Civitatum, aliorumque locorum per Italiam constitutis Sal., & Apost. Bened.

Ad extirpanda de medio populi Christiani hæreticæ pravitatis zizania, quæ abundantius solito succreverunt, superseminante illa licentius his diebus homine inimico, tanto studiosius juxta commissam nobis sollicitudinem insudare proponimus; quanto pernitiosius negligeremus eadem in necem catholici seminis pervagari. Ut autem adversus nequitiæ operarios consurgant, stentque firmiter Ecclesiæ filii, ac Orthodoxæ fidei Zelatores, Constitutiones quasdam fel. record. Innocentius Papa a prædecessor noster ad extirpationem hæreticæ pestis ediditb, & in Capitularibusc vestris conscribi, ac a vobis exacta diligentia observari mandavit, quæ seriatim inferius continentur. Ideoque Universitati vestræ per Apostolica scripta mandamus, quatenus singuli Constitutiones easdemd conscribi in vestris Capitularibus facientes, nullis inde temporibus abolendas, secundum eas contra omnem hæresim se adversus hanc Sanctam Ecclesiam extollentem sine omissione aliqua procedatis. Alioquin dilectis filiis Inquisitoribus, seu Inquisitori hæreticæ pravitatis, & eorum singulis damus nostris litterise in mandatis, ut singulos vestrum ad id per excommunicationem in personas, & interdictum in terram, appellatione remota, compellant.

Constitutiones autem sunt hæ.

Statuimus, ut Potestas, & Capitaneus, seu Rector, sive Consules, sive quivis alii, qui Civitati præsunt, vel loco alii ad præsens, aut pro tempore præfuerint in futurum in Italia, jurent præcise, ac sine tenore aliquo, attendere inviolabiliter, & servare, & facere ab omnibus observari toto tempore sui regiminis tam in Civitate, vel loco sui regiminis, quam in terris suæ ditioni subjectis omnes singulas tam infrascriptas, quam alias Constitutiones, & Leges tam Canonicas, quam Civiles editas contra hæreticam pravitatem; & super his præcise servandis recipiet a quibuslibet sibi in Potestaria, vel regimine succedentibus juramenta, quæ qui præstare noluerit, pro Potestate, Capitaneo, seu Consule, vel Rectore nullatenus habeatur; & quæ ut Potestas, Capitaneus, Consul, vel Rector fecerit, nullam penitus habeant firmitatem; nec ullus teneatur, aut debeat sequi eos, etiamsi de sequela præstanda eis exhibuerit juramentum. Quod si Potestas, Capitaneus, vel aliquis prædictorum hæc omnia, & singula servare noluerit, vel neglexerit; præter notam perjurii, & perpetuæ jacturam infamiæ, ducentarum Marcarumf pœnam incurrat; quæ irremisibiliter exigantur ab eo, & in utilitatem Communis, cui præest, integre convertantur; & nihilominus ut perjurus, & infamis, & tanquam Hæreticorum fautor de Fide suspectus officio, & honore sui regiminis spolietur; nec ulterius Potestas, Capitaneus, Consul, seu Rector habeatur in aliquo; aut de cetero ad aliquam dignitatem, vel officium publicum nullatenus assumatur. Idem quoque Potestas, Capitaneus, Consules, Rector, vel quivis alii ad regimen cujuslibet Civitatis, vel loci assumpti in principio sui regiminis in publica Concione more solito congregata banno Civitatis, vel loci supponant tanquam pro maleficio omnes hæreticos utriusque sexus, quocumque nomine censeantur; & teneantur bannum hujusmodi a suis Prædecessoribus positum confirmare; præcipue autem, quod nullus hæreticus, vel hæretica de cetero habitet, vel moretur, aut subsistat in Civitate, seu aliquo loco Jurisdictionis, aut districtus ejusdem; & quicumque ipsum, vel ipsam inveniet, libere capiat, & capere possit impune; & omnes res ipsius, vel ipsorum eis licenter auferre, quæ sint auferentium pleno jure; nisi auferentes hujusmodi sint in officio constituti. Idem quoque Potestas, Capitaneus, Consules, vel Rector, vel quivis alii hujusmodi infra tertium diemg post introitum regiminis sui duodecim viros probos, & catholicos, & duos notarios, & duos servitores, vel quotquot fuerint necessarii, instituere teneantur; quos Diœcesanus, si præsens extiterit, & interesse voluerit, & duo Fratres Prædicatores, & duo Minores ad hoc a suis Prioribus, si Conventus fuerit ibi eorumdem Ordinum, deputati duxerint eligendosh. Instituti autem hujusmodi, & electi possint, & debeant hæreticos, & hæreticas capere; & eorum bona illis auferre, & facere auferri per alios; & procurare hæc tam in Civitate, quam in tota ejus jurisdictione, atque districtu plenarie adimpleri; & eos ducere, & duci facere in potestatem Diœcesani, vel ejus Vicarii, seu Inquisitorum, vel Inquisitorisi. Teneantur autem Potestas, Capitaneus, Consules, seu Rector, vel alii ad hujusmodi regimen deputati, quilibet in expensis Communis, cui præest, facere duci eosdem hæreticos ita captos, quocumque Diœcesanus, vel ejus Vicarius, seu Inquisitores, vel Inquisitor prædicti in Jurisdictione, vel Districtu Diœcesani Episcopi, seu Civitatis, vel loci voluerint illos duci. Officialibus vero prædictis plena fides de his omnibus adhibeatur, quæ ad eorum officium pertinere noscuntur sine aliquo speciali præstito juramento, probatione aliqua in contrarium non admissa, ubi duo, vel tres, seu plures præsentes fuerint ex iisdem. Porro cum Officiales hujusmodi eliguntur, jurent hæc omnia exequi fideliter; & pro posse, ac super his semper meram dicere veritatem; quibus ab omnibus in his, quæ ad officium eorum pertinent, plenius pareatur. Et tam dicti duodecim, quam servitores, & Notarii prætaxati simul, vel divisim plenariam præcipiendi sub pœnis, & bannis taxatis, & expressis in Constitutionibus infrascriptis, quæ ad officium suum pertinent, habeant potestatem. Possint autem Officiales prædicti Communitati, Castris, seu Villæ in districtu, seu jurisdictione Civitatis, cui præsunt, præcipere sub pœna, & banno usque ad centum libras Provenien. Senatusj, & ultra ad arbitrium Potestatis, quod Potestati, vel Diœcesano, aut ejus Vicario, seu Inquisitoribus, vel Inquisitori hæreticorum præsentabunt infra præfigendum eis terminum competentem omnes hæreticos, aut hæreticas, quos, & quas sibi dicti Officiales duxerint assignandos; & Potestas a non servantibus præceptum pœnam, vel bannum hujusmodi exigere teneatur. Potestas autem, vel Capitaneus, Consules, seu Rector, vel alii hujusmodi, quocumque vocabulo censeantur, teneantur habere firma, & rata omnia præcepta, quæ occasione officii sui fecerint duo ex ipsis, seu plures; & pœnas exigere non servantium. Quod si dictis Officialibus aliquo tempore aliquod damnum contigerit in personis, & rebus pro suis officiis exequendis, a Communi Civitatis, vel loci per restitutionem plenariam serventur indemnes; nec ipsi Officiales, vel hæredes eorum possint aliquo tempore conveniri de his, quæ fecerint, vel pertinent ad eorum officium, nisi secundum quod eisdem Diœcesanis, & Fratribus, & Inquisitoribus, vel Inquisitori videbitur expedire. Ipsorum autem officium duret tantummodo per sex menses; quibus completis Potestas, vel quicumque ipsius Civitatis, vel loci regimini præfuerit, teneatur totidem subrogare Officiales secundum formam præscriptam, qui prædictum officium secundum formam eamdem in aliis sex mensibus sequentibus exequantur. Sane ipsis Officialibus dentur de Camera Communis prædicti, quando exeunt Civitatem, aut locum pro hoc officio exequendo, unicuique pro qualibet die decem & octo Provenien.k in pecunia numerata, quos Potestas, Capitaneus, Consules, vel Rector, aut alius hujusmodi teneatur eis dare, vel dari facere infra diem tertium, postquam ad eamdem redierint Civitatem, vel locum. Et insuper habeant tertiam partem bonorum hæreticorum, & receptatorum eorum, quæ occupaverint, & mulctarum, ad quas fuerint condemnandi, secundum quod inferius continetur; & hoc salario sint contenti; sed ad nullum aliud, quod istud officium impediat, vel impedire possit, ullo modo officium, vel etiam exercitium compellanturl. Nullum etiam statutum conditum, vel condendum eorum officium nullo modo valeat impedire. Et si quis horum Officialium propter ineptitudinem, vel inertiam, seu occupationem aliquam, vel excessum Diœ cesano, & Fratribus supradictis visus fuerit amovendus; ipsum ad mandatum, vel dictum eorum teneatur amovere Potestas, Capitaneus, vel quivis alius hujusmodi prædictorum, & alium secundum formam præscriptam substituere loco ejus. Quod si quis eorum contra fidem, & sinceritatem officii sui in favorem hæresis depræhensus fuerit excessisse pręter notam infamiæ perpetuæ, quam tanquam fautor hæreticorum incurrat, per Potestatem, Capitaneum, Consules, vel Rectorem, seu alium similem ad Diœcesan., & dictorum Fratrum, vel Inquisitorum, seu Inquisitoris arbitrium puniatur. Potestas præterea militem suum, vel alium assessorem, si Diœcesanus, vel ejus Vicarius, aut Inquisitores, vel Inquisitor a Sede Apostolica deputati, seu dicti Officiales petierint; cum ipsis Officialibus mittere teneatur, & cum ipsis eorum officium exercere fideliter. Quilibet etiam, si præsens in terra, vel requisitus fuerit, teneatur tam in Civitate, quam in Jurisdictione, vel Districtu quolibet dare ipsis Officialibus, & eorum sociis consilium, & juvamen; quando voluerint hæreticum, vel hæreticam capere; vel spoliare; aut inquirere; seu domum, seu locum, aut aditum intrare aliquem pro hæreticis capiendis, sub librarum viginti quinque Provenien.m pœna, vel banno; Universitas autem Castri, vel Burgi sub pœna, & banno librarum quinquaginta; Villæ vero vigintiquinque Provenien.n pro qualibet vice solvenda in pecunia numerata. Quicumque autem hæreticum, vel hæreticam captum, vel captam auferre de manibus capientium, vel capientis ausus fuerit vel defendere, ne capiatur, seu prohibere aliquem intrare domum, vel Curtem, seu locum aliquem, ne capiatur, & inquiratur ibidem; juxta legem Paduæ promulgatam per Fredericum tunc Imperatorem, publicatis bonis omnibus, in perpetuum relegetur; & domus illa, in qua prohibiti fuerint, sine spe reædificandi funditus destruatur; nisi forte Diœcesanoo, quando Inquisitorum, vel Inquisitoris præsentia de facili haberi non poterit, legitime constiterit, præfatæ domus Dominum in hoc casu penitus innocentem, & prorsus inculpabilem extitisse; ac etiam eum non esse credentem, vel receptatorem, aut defensorem, sive fautorem hæreticorum, seu de hæretica labe suspectum; & bona, quæ ibi reperta fuerint, fiant capientium; ac si hæretici fuissent ibidem inventi; nisi forte legitimep constiterit per testes fide dignos, & omni exceptione majores, ipsa bona esse aliarum personarum, quam domini domus ejusdem; & tunc propter hanc prohibitionem, vel impeditionem specialem Burgus, vel Castrum componat Communi libras centumq; & Villa libras quinquaginta; & vicinia tam Burgi, quam Castri, & Civitatis libras vigintiquinque Provenien. in pecunia numerata; nisi infra tertium diem ipsos defensores, vel defensorem hæreticorum Potestati captos duxerint personaliter præsentandos. Teneatur insuper Potestas, Capitaneus, Consules, seu Rector, vel alii hujusmodi omnes hæreticos, & hæreticas, qui capti amodo fuerint, custodiri facere sub expensis Communis Civitatis, vel loci, cui præsunt, per viros Catholicos ad hoc electos a Diœces., si fuerit præsens, & FF. supradictis, vel Inquisitoribus, seu Inquisitore in aliquo speciali carcere tuto & securo; in quo ipsi soli teneantur seorsum a latronibus, & bannitis; donec de ipsis fuerit definitum. Si quando aliqui, vel aliquæ non hæretici pro captis hæreticis, ipsis non contradicentibus, fuerint assignati, vel se forsan assignaverint; prædicti suppositi perpetuo Carceri mancipentur; & hæretici nihilominus reddi, & assignari cogantur; & qui hunc dolum fecerint, juxta legem prædictam bonis omnibus publicatis in perpetuum relegentur. Teneantur insuper Potestas, Capitaneus, Consules, vel Rector, seu quivis alii hujusmodi cum bono, & securo comitatu omnes hæreticos, quocumque nomine censeantur, infra dies quindecim, postquam capti fuerint, Diœcesano, vel ejus speciali Vicario, seu hæreticorum Inquisitoribus, vel Inquisitori præsentare pro examinatione de ipsis, & eorum hæresi facienda. Damnatos vero de hæresi per Diœcesanum, vel ejus Vicarium, seu Inquisitores, vel Inquisitorem prædictos Potestas, Capitaneus, vel alii eorum supradicti, vel ejus, seu eorum Nuncius specialis eos sibi relictos recipiat statim, vel infra quinque diesr ad minus circa eos Constitutiones contra tales editas servaturus. Teneantur præterea Potestas, Capitaneus, Consules, aut Rector, vel alii hujusmodi omnes, hæreticos, quos captos habuerint, cogere citra membri diminutionem, & mortis periculum, tanquam vere latrones, & homicidas animarum, & fures Sacramentorum Dei, & Fidei Christianæ, errores suos expresse fateri; & accusare alios hæreticos, quos sciunt, & bona eorum, & credentes, & receptatores, & defensores eorum; sicut coguntur fures, & latrones rerum temporalium accusare suos complices, & fateri maleficia, quæ fecerunt. Domus autem, in qua repertus fuerit hæreticus, vel hæretica, sine ulla spe reædificandi funditus destruatur; nisi Dominus domus eos ibidem procuraverit reperiri. Et si Dominus illius domus habuerit cum ea domos alias appendicess; cum una, eademque domus interdum diversis, & cohærentibus mansionibus distinguatur; & omnes illæ domus, appendices, sive in domo illa, sive in ejus appendicibus hæreticus, vel hæretica deprehensus fuerit, similiter destruantur; & bona, quæ fuerint inventa in domo illa, ipsiusque appendicibus; nisi forte legitimet per testes fide dignos, & omni exceptione majores ipsa bona esse aliarum personarum, quam Domini domuum earumdem constiterit; publicentur; & fiant auferentium; nisi auferentes fuerint in officio constituti. Et insuper Dominus domus illius, præter notam infamiæ perpetuæ, quam incurrat, componat Communi Civitatis, vel loci quinquaginta libras Provenien.u in pecunia numerata; quam si non solverit, in perpetuo carcere detrudatur. Quæ autem de domorumv, & appendicium destructione, bonorum publicatione, ac pœnarum impositione facienda Dominis domuum earumdem præmissa sunt, volumus observari; nisi forte Diœcesano, vel in ejus absentia ipsius Vicario una cum Inquisitoribus, seu Inquisitori hæreticorum, vel soli ipsi Diœcesano, quando Inquisitorum, vel Inquisitoris præsentia haberi non poterit, legitime constiterit per testes fide dignos, & omni exceptione majores, præfatarum domorum Dominos in hoc casu penitus innocentes, & prorsus inculpabiles extitisse; ac etiam eos non esse credentes, vel receptatores, aut defensores, sive fautores hæreticorum, seu de hæretica labe suspectos; quos nec in domibus, vel appendicibus, nec in bonis eisdem, seu quovis modo puniri volumus; si, ut dictum est, apparuerint innocentes. Burgus autem ille, seu Castrum, in quo hæretici capti fuerint, vel inventi, componat Communi Civitatis libras centum; & Villa libras quinquaginta; & Vicinia tam Burgi, quam Castri, & Civitatis, libras vigintiquinque Provenien.w in pecunia numerata; nisi infra tertium diemx receptatores ipsorum captos præsentaverint Potestati, sive cuivis alii Præsidenti ejusdem regimini Civitatis. Quicumque vero deprehensus fuerit dare alicui hæretico consilium, vel auxilium, seu favorem præter aliam pœnam superius, & inferius prætaxatam, ex tunc ipso jure in perpetuum sit factus infamis; nec ad publica officia, seu consilia, vel ad eligendos aliquos ad hujusmodi, nec ad testimonium admittatur. Sit etiam intestabilis, ut nec testamenti liberam habeat factionem; nec ad hæreditatis successionem accedat. Nullus præterea ei super quocumque negotio, sed ipse aliis respondere cogatur. Quod si forte Judex extiterit, ejus sententia nullam obtineat firmitatem; nec causæ aliquæ ad ejus audientiam perferantur: Si fuerit Advocatus; ejus patrocinium nullatenus admittatur: Si Tabellio, Instrumenta confecta per ipsum nullius penitus sint momenti. Credentes quoque erroribus hæreticorum tanquam hæretici puniantur. Teneatur insuper Potestas, sive Capitaneus, Consules, sive Rector, seu quivis alius præsidens regimini Civitatis, vel loci nomina virorum omnium, qui de hæresi, vel loci fuerint infamati, vel banniti, in quatuor libellis unius tenoris facere annotari, quorum unum Commune Civitatis, vel loci habeat, & alium Diœcesanus, & tertium Fratres Prædicatores, & quartum Fratres Minores, & ipsorum nomina ter in anno in concione publica solemniter faciat recitari. Teneatur quoque Potestas, seu Rector, vel quicumque regimini supradicto præfuerit, filios, & nepotes hæreticorum, & receptatorum, defensorum, & fautorum eorum diligenter investigare; eosque ad aliquod officium publicum, seu consilium nullatenus admittere in futurum. Teneatur præterea Potestas, seu Rector, vel quivis alius hujusmodi regimini præsidens unum de Assessoribus suis, quem elegerit Diœcesanus, si fuerit præsens, & Inquisitores, seu Inquisitor prædicti ab Apostolica Sede dati, mittere cum eis, quandocumque voluerint, in Jurisdictione Civitatis, atque Districtu; qui Assessor, secundum quod prædictis Inquisitoribus, seu Inquisitori visum fuerit, ibi tres, aut plures boni testimonii viros, vel totam viciniam, si eis videbitur, jurare compellat; quod si quos ibidem hæreticos sciverint; vel bona eorum, vel aliquos occulta conventicula celebrantes, seu receptatores, vel fautores hæreticorum, eos dictis Inquisitoribus, sive Inquisitori studeant indicare. Ipse autemy Potestas contra accusatos procedat secundum leges quondam Friderici tunc Imperatoris Paduæ promulgatasz. Teneatur insuper Potestas, seu quivis Rector Civitatis, vel loci, quocumque vocabulo nuncupentur, in destructione domorum, & condemnationibus faciendis; & in rebus inventis, vel occupatis, consignandis, & dividendis, de quibus superius dicitur, infra decem diesaa, postquam accusatio, sive denuntiatio facta fuerit, hæc omnia exequi cum effectu; & condemnationes omnes in pecunia numerata infra tres menses exigere; & dividere illas, sicut inferius continentur; & eos, qui solvere non poterunt, banno maleficii supponere; & donec solvant, in carcere detinere: Alioquin pro his omnibus, & singulis syndicetur, sicut inferius continetur. Et insuper teneatur unum de Assessoribus suis, quemcumque Diœcesanus, vel ejus Vicarius, & dicti Inquisitores, seu Inquisitor hæreticorum voluerint, ad hæc peragenda fideliter assignare, & mutare pro tempore, si eis visum fuerit opportunum. Omnes autem condemnationes, vel pœnæ, quæ occasione hæresis factæ fuerint, neque per concionem, neque per concilium, neque ad vocem Populi ullo modo, aut ingenio, aliquo tempore valeant relaxari. Teneatur insuper Potestas, Capitaneus, Consul, seu quivis alius Rector omnia bona hæreticorum, & receptatorum eorum, quæ per dictos Officiales fuerint occupata, seu inventa, & condemnationes pro his exactasab dividere tali modo: Una pars deveniat in Commune Civitatis, seu loci; secunda in favorem, & expeditionem officii detur Officialibus, qui tunc negotia ipsa peregerint; tertia ponatur in aliquo tuto loco, secundum quod dictis Diœcesano, & Inquisitoribus, vel Inquisitori videbitur reservanda, & expendenda per consilium eorumdem in favorem Fidei, & ad hæreticos extirpandos; non obstante hujusmodi divisioni statuto aliquo condito, vel condendoac. Si quis autem de cætero aliquod istorum statutorum, seu Constitutionum attentaverit delere, diminuere, vel mutare sine auctoritate Sedis Apostolicæ speciali; Potestas, Capitaneus, seu Consul, vel alius quivis Rector, qui pro tempore fuerit in illa Civitate, vel loco, teneatur eum tanquam defensorem hæreticorum publicum, & fautorem secundum formam præscriptam perpetuo publice infamare, atque punire in libris quinquaginta Provenien.ad in pecunia numerata; quam si exigere non poterit, eum maleficii banno supponat; de quo eximi non valeat, nisi solverit duplam dictæ pecuniæ quantitatem. Teneatur sane Potestas, sive Capitaneus, Consul, seu quivis Rector infra decem diesae sui regiminis syndicareaf præcedentem proximo Potestatem, Capitaneum, Consulem, vel Rectorem, & ejus etiam Assessores per tres viros Catholicos, & Fideles, quos eligant una cum Diœcesano Fratres Prædicatores, & Minores a suis Priore, & Guardiano pariter assignati, de omnibus his, quæ in statutis istis, seu Constitutionibus, & legibus contra hæreticos, & eorum complices editis continentur; & punire ipsos, si excesserint, in omnibus, & singulis, quæ omiserint, & cogere restituere de propria facultateag; non obstante, si per aliquam licentiam concilii, vel alterius cujuslibet a syndicatione fuerint absoluti; Jurabunt autem prædicti tres viri bona fide syndicare præfatos de omnibus supradictis. Cæterum teneatur Potestas, sive Capitaneus, Consul, aut quivis Rector cujuslibet Civitatis, vel loci delere, seu abradere penitus de statutis, & Capitularibus Communis quodcumque statutum conditum, vel condendum, quod inveniatur contradicere istis Constitutionibus, seu statutis, & legibus, sive quomodolibet obviare; & in principio, & in medio sui regiminis hæc statuta, seu Constitutiones, & leges in publica concione facere solemniter recitari; & etiam in aliis locis extra Civitatem suam, seu locum, sicut Diœcesanis, seu Inquisitoribus, sive Inquisitori, & Fratribus supradictisah videbitur expedire. Porro hæc statuta, seu Constitutiones, & leges, & si quæ aliæ contra hæreticos, & eorum complices tempore aliquo auctoritate Sedis Apostolicæ conderentur, in quatuor voluminibus unius tenoris debeant contineri, quorum unum sit in statuto Communis cujuslibet Civitatis, seu loci, secundum apud Diœcesanum, tertium apud Fratres Prædicatores, quartum apud Fratres Minores cum omni sinceritate serventur; ne possint per falsarios in aliquo violariai.

Datum Anagniæ ii. Kal. Decembris, Pontificatus Nostri Anno Quinto.