L'abbé de Saint-Florent raconte que le comte Geoffroi imposa nombre d'exactions sur le domaine de Saint-Florent, allant jusqu'à enlever aux paysans la moitié de leurs moissons. Son neveu Geoffroi fit de même, réclamant pour prouver son droit le jugement par l'eau chaude, qui eut lieu à Angers au grand honneur des moines.

l.1 ANTIQUA MAJORUM TRADITIONE AD NOSTRAM USQUE AETATEM MOS PROCESSIT
l.2 utillimus, quatinus ea quae temporum longitudine oblivionem aut dubietatem futuris post
l.3 generationibus afferre timentur, scriptorum memorie commendata velut nova recolantur in
l.4 posterum. Proinde nos abbas Sigo et monachi coenobii Sancti Florentii verissimo litterarum
l.5 indicio cunctis notificamus fidelibus, quia Andecavorum comes Gauzfridus, postquam castrum Salmu-
l.6-rum dono patris sui Fulconis accepit in suum, inopia coactus eodem enim ejus genitore adhuc
l.7 superstite unde cum honore comiti competente viveret non habebat, multas et malas exactio-
l.8-num consuetudines in omnem Sancti Florentii terram posuit. Inter quas etiam propter venationem suam
l.9 interdixit, ne boschus qui omnino nostri juris erat de parechiis Sancti Lamberti et Sancti Martini
l.10 de Platea ad agros aut ad prata facienda extyrparetur. De ipsis vero agris villanorum
l.11 nostrorum quos libere antea tenuerant, nostraque licentia et jussione de ipso boscho extyrpave-
l.12-rant, bis messium tulit medietatem, primum domni Frederici, deinde post multa annorum
l.13 curricula tempore domni Sigonis abbatis. Cujus cum multis humiliter rogatus fuisset precibus
l.14 atque salutiferis divinȩ legis documentis admonitus, ne pauperibus fructum laborum suorum et
l.15 substantiam unde vivere deberent auferre presumeret, aut si ab injusta auferendi intenti-
l.16-one nullatenus flecti disposuisset, vel decimam quae nobis inde contingebat redderet, dixit se
l.17 quidem non ignorantia sed necessitate hoc mali agere et quoniam nil sibi prodesset nolle de rapinis
l.18 decimas dare. Agros tamen qui tunc usque extyrpati fuerant, deinceps nos absolute habere manda-
l.19-vit, at extyrpandi alios licentiam non permisit. Verum cum vitae suae terminum prope sibi fore
l.20 cognovit, de hac et de omnibus quas injuste levaverat consuetudinibus suam poenitendo culpam sup-
l.21-pliciter clamavit, et ne ulterius exigerentur omnimodo prohibuit. Unde et Gauzfridus nepos
l.22 ejus de germana sua qui ei prolem non habenti jure in comitatum successit, easdem similiter pro
l.23 amore dei summi et pro animarum suȩ ipsius atque parentum suorum, avunculi quoque necnon avi
l.24 Fulconis, et aviae Hildegardi salute, perpetuo remisit consuetudines, atque in sui testamentum
l.25 auctorizamenti donum de hoc super jamdicti sancti altare sicut alias scriptum habemus obtulit. Deinde
l.26 post aliquantum temporis falsis suasoribus nimis credulus, ipsam avunculi sui in predicto boscho calum-
l.27-niam iteravit, atque in agris quorum superius mentionem fecimus medias messes pervasit. Cumque ab eo
l.28 tanti mali causam quȩsissemus, et qua de re quod avunculus ejus et ipse ob amorem dei juste dimise-
l.29-rant injuste repetisset, respondit non esse hanc ex consuetudinibus ab avunculo suo noviter
l.30 impositis, sed de jure quod Gelduinus vel Fulco comes in eodem boscho habuit. Quod nos e contra
l.31 omnino negantes, veris testibus affirmabamus sepedictum boschum adeo nos habuisse et tenuisse
l.32 dominicum, tempore prefatorum Gelduini et Fulconis, ut sine illorum aut alicujus famuli eorum contra-
l.33-dictu pro velle nostro eum ad agros et ad prata excideremus. Haec itaque contentio anno integro aut
l.34 eo amplius inter nos et ipsum extitit, nec ullo modo nobis credere voluit, donec juxta ejus senten-
l.35-tiam quidam famulus noster Alcherius dictus per mandatum cujusdam veterani nostri prȩ nimia
l.36 aetate viribus jam et lumine oculorum pene destituti Gauzcelini nomine cognomento Crusuin
l.37 rei veritatem obtime scientis, utpote filius sepenominati boschi custodis, dei judicium de aqua
l.38 calida Andecavis in basilica Sancti Mauricii rite portavit. Qui post triduum suȩ per dei gratiam
l.39 salvationis experimento omnibus qui aderant veritatis testis apparens, omnem exinde abstu-
l.40-lit controversiam, stupentibus etiam super ejus incolumitate ipsis adversȩ partis ministris,
l.41 quorum iniqua violentia aqua judicii ultra statutum morem nostrisque injuste in se agi cla-
l.42-mantibus ebulliendo efferbuerat, ac si deus quanto calidior esset, tanto minoris justiciȩ
l.43 aut potentiȩ fieret et sicut justum servare potuit illesum in fervida, urere non posset
l.44 reum in frigida. Quo cognito memoratus comes, suȩ plurimum poenitens presumptionis,
l.45 nostrae quoque dolens vexationis, et a calumnia cessavit, et invasas messes relinqui mandavit.
l.46 Testes de hoc existunt legitimi, Othbrannus abbas Sancti Albini, et ambo archidiaconi, Raginaldus
l.47 et Gauzfridus, qui per omnia donno abbati Sigoni affuerunt, clerus quoque Sancti Mauricii, qui in
l.48 ipsa missarum celebratione dum judicium ageretur, Deo in orationem pro nostro commodo se terrȩ
l.49 devotus prostravit, Berno etiam vicarius et Rodbertus prepositus et Willelmus Normannus
l.50 qui de parte comitis officio prefuerunt judicii, et pene totius plebs civitatis, cujus non parva
l.51 multitudo ad illud judicium quasi ad spectaculum confluxit, atque illo die prȩdicti ab-
l.52-batis nostri merori fletibusque compatiens valde mesta ad propria rediit, at nostris post congra-
l.53-tulata gaudiis, deum qui tantam nobiscum fecerat misericordiam benedicendo glorificavit.
l.54 Actum est autem hoc judicium anno ab incarnatione Domini millesimo sexagesimo sexto,
l.55 qui est annus XLI a captione castri Salmuri, indictione IIIIta, IIIIto NON. augusti, PHILIPPO
l.56 regni Francorum tenente monarchiam, summoque fungentibus sacerdotio in prefata
l.57 urbe Eusebio cognomento Brunone et in Turonica Bartholomeo.