Bertold, évêque de Toul, fait avec le chevalier Odalric un contrat de précaire, aux termes duquel il lui cède différentes églises et reçoit de lui le château de Pagny-sur-Meuse et d'autres biens.

l.1 IN NOMINE SANCTȨ ET INDIVIDUE TRINITATIS, BERTOLDUS, SANCTȨ TULLENSIS ȨCCLESIȨ PRESUL. NOVERINT OMNES PRESENTES ATQUE FUTURI QUOD ADIERIT NOS QUIDAM MILES, NOMINE
l.2 Odelricus, petens sibi dari quasdam res nostrȩ ȩcclesiȩ [more precari]o, daturus econtra nobis de rebus suȩ propriȩ hereditatis, cujus petitionibus benigne annuentes, consultu fidelium nostrorum utriusque ordinis contulimus ei quod petierat, scilicet
l.3 abbatiam Sancti Martini et ȩcclesiam de Pauniaco, ecclesiam [de Longor, ecclesiam] de Trondolis, ecclesiam de Buoch, ecclesiam de Sorbeio, excepto oboedientias quȩ ad presbiteros pertinent, usu fructuario et more precario tempore vitȩ suȩ et conjugis [ejus]
l.4 Vodȩ nomine, ita tamen ut si conjunx ejus denominat[a eum supervixerit], et cum consilio Tullensis episcopi facere voluerit, scilicet aut in viduitate permanere, aut virum alium suo honori sibi parem ducere, habeat easdem prefatas res ȩcclesiȩ diebus [vite sue];
l.5 quod si sine voluntate et consilio ejusdem episcopi fec[erit, datas sibi res e]cclesiȩ perdat, et sua quȩ dederat ulterius ei repetere non liceat. Econtra prefatus Odelricus et conjunx ejus Voda reddiderunt nostrȩ ȩcclesiȩ perpetuo habendum [castrum]
l.6 de Pauniaco absque ulla precaria et sine ulla ration[e atque conventione] tradiderunt. Etiam predium de Pauniaca villa in legitima precaria quantum illorum fuerat in omnibus rebus, servis et ancillis, terris cultis et incultis, condaminis [indomini-
l.7-catis], et anzingis, vineis, pratis, pascuis, et tercia[m partem silve de Ha]seio cum reliquis silvis, aquis aquarumque piscationibus, molendinis, bannum interius et exterius, in exitibus et reditibus , similiter autem dederunt predium de Vuallibus [quod]
l.8 ipsi habebant, et predium de Longor quantum illorum [fuerat. Prediu]m etiam de Masceio sicut eorum erat et quantum predii in Laio et in Orchadis ipse aut servi de Pauniaco et de Longor continere videbantur, cum omnibus
l.9 rebus videlicet servis et ancillis, terris cultis et incultis, [condomi]nis indominicatis et anzingis, vineis, pratis, pascuis, silvis, aquarumque piscationibus, molendinis, bannum interius et exterius, et ubicumque servi de Pauniaco
l.10 predium aut aliquam adquisitionem habebunt, pro[sequendum] ad possessionem nostrȩ predictȩ ȩcclesiȩ, excepto ea quȩ sunt intus in Buoch, sicut sepes cingunt villam, et ea que [sunt] in Vertiseio et in Alneto, et [in Manileto],
l.11 ut ex his prefatis prediis omnibus, in servis et ancillis, in terris et vineis, silvis, pratis, pascuis, molendinis, aquis aquarumque piscationibus, in banno interius et exterius, et in omni possessione per manus et ad presens o[mnia ....]
l.12 in sua vestitura nostra habeat ȩcclesia. Post discessum vero illorum cuncta quȩ supra notata sunt, absque ulla diminutione et contradictione ad partem et possessionem nostr[e] veniant ȩcclesiȩ. H[is fi]nitis de [......] bene-
l.13-fitium nostrum absque ulla precaria, quod si pro servire fideliter voluerit, sicut ceteri milites nostri, et assiduus mansionator in castello nostro Trociaco fuerit, nullo modo eum perdat. Si autem assiduȩ in eo [maneat custodiendo]
l.14 castellum, et milites nostros in eo manentes forsconsiliare voluerit, et de vita nostra et honore nostro convictus remanserit, juditio fidelium nostrorum beneficium et castelli receptionem perdat ergo [...21...]
l.15 fidelitatem nostram fecerit et [semel, bis et ter commonitus] fuerit et emendare neglexerit similiter eum beneficium perdat sicut supradictum est. Precaria vero st[...40...]
l.16 ingenio remoto et eo modo scilicet ut hominibus de abathia liceat eandem legem tenere quam actenus habuerunt sine malefactis et rapinis. Verum ut in dies seculi firma et stabilis perma[neat haec commutatio],
l.17 cyrographum fieri decrevimus corroboratum testimonio fidelium nostrorum infra nominandorum; ut si forte ipse Odelricus aut uxor ejus destruere aut removere temptaverint, centum libras auri [persolvat],
l.18 et tunc rejuncta linea cyrographi, et testibus in palam productis convictus discedat, et quod factum est fixum et stabile in aeternum permaneat.
l.19 Signum domni Bertoldi, presulis, qui hunc cyrographum fieri decrevit. Signum Heriberti, primicherii. Signum Odelrici, archidiaconi. Signum Gozelmi, archidiaconi. Item Odelrici, archidiaconi. Signum [Raimbaldi],
l.20 comitis. Signum Vuiderici, comitis. Signum Riquini, comitis. Signum Luduici, comitis, patris ejus. Item Luduici, filii ejus. Signum Teoderici, fratris ejus. Signum Rodulfi. [Signum Var]neri, fratris ejus. Signum [...10...],
l.21 fratris ejus. Signum Teoderici, filii Vuidrici comitis et Vualteri, fratris ejus. Signum Odelrici, filii Odelrici comitis. Signum Arnulfi. Signum Odelrici de Pauniaco cui cyrographo hic denotatur. Signum [...7...]
l.22 Vuolfaldi. Vuarini. Richardi. Tezelini. Blidulfi. Ailulfi. Mannonis. Folmari. Vuarini. Johannis. Signum Burchardi. Signum Hugonis. Signum Humberti. Signum V[ual]ter[i]. Signum Humberti. Signum R[o......].
l.23 Signum Vualteri et filii ejus Vualfridi. Signum Lantberti et fratris ejus Vualfridi. Signum Vualteri. Signum Abilini. Signum Anselmi. Signum Haimonis. Signum Vualteri parvi. Signum Herimanni. Signum Hatonis. Signum Norberti. Signum [Ro......].
l.24 Signum Stephani. Signum Ottonis. Signum Rainardi. Signum Hugonis. Signum Rodulfi. Signum Bosonis. Signum Tefridi. Signum Gumberti. Signum Ebroini. Signum Rotberti. Signum Rainardi. Signum Hugonis. Signum Vuazelini. Item Signum Vuatzelini. [...7...].
l.25 Signum Tizelini. Signum Adalberti. Signum Ansceri. Signum Albrici. Signum Litaldi. Signum Heinrici, advocati nostri.
l.26 Actum Tulli publice, anno incarnationis dominicȩ millesimo nono decimo, regnante Heinrico imperatore augusto, INDICTIONE IIa, duce Deoderico et Frederico filii ejus. IN NOMINE SANCTȨ ET INDIVIDUE TRINITATIS, BERTOLDUS, SANCTȨ TULLENSIS ȨCCLESIȨ PRESUL. NOVERINT OMNES PRESENTES ATQUE FUTURI QUOD ADIERIT NOS QUIDAM MILES NOMINE.

1

Gallia Christiana in provincias ecclesiasticas distributa, Paris, 1715-1785 et 1856-1865, 16 vol., t. 13, Instr, col. 461-463, n° 17.

Chartes originales antérieures à 1121 conservées dans le département de la Meurthe-et-Moselle, Nancy, 1977, (Cahiers du CRAL ; 28), p. 51-53.

PARISSE (Michel), Remarques sur les chirographes et les chartes-parties antérieures à 1120 et conservées en France, dans Archiv für Diplomatik, 32 (1986), p. 546-567, p. 548 et 553.