Charles le Chauve, roi des Francs, confirme la donation faite par Louis le Pieux à l'abbaye de Saint-Maur-des-Fossés d'une villa appelée Ad illum Brogilum (Neuville-sur-Sarthe) située dans le Maine.

l.1 [chrisme] IN NOMINE SANCTAE ET INDIVIDUAE TRINITATIS, KAROLUS, GRATIA DEI REX. CUM LOCIS DIVINO CULTUI MANCIPATIS OB DIVINAE SERVITUTIS AMOREM OPEM CONGRUAM FERIMUS, ET REGIUM MOREM DECENTER
l.2 implemus et id nobis profuturum ad aeternae remunerationis premia capessenda veraciter credimus. Itaque notum sit omnibus sanctae Dei eclesiae fidelibus et nostris, presentibus atque futuris, quia venerabilis vir Ingilbertus, monasterii Fossati abba, ad nostram accedens sublimitatem,
l.3 ad memoriam celsitudini nostrae reduxit qualiter domnus et genitor noster piae recordationis augustus Hludovuicus, quandam villam quae vocatur Ad Illum Brogilum, in pago Cenomannico secus fluvium Sartam sitam, ad admonitionem seu deprecationem Aldrici, Cenomannicȩ sedis episcopi, matri eclesiae ejusdem civitatis, in honore gloriosorum
l.4 martyrum Christi dicatae Gervasii et Pro[tasii, per preceptum] imperialis auctoritatis reddiderit seu restituerit, ea videlicet ratione ut, ob amorem Dei et ejusdem genitoris nostri animȩ remedium, regularis normae inibi construeret habitationes, et monachici ordinis aggregaret habitatores, ac proinde, per licentiam ejusdem domni imperatoris, idem Aldricus episcopus prefatum
l.5 reverendum abbatem Ingilbertum precatus est ut sibi commodaret monachos qui secundum patris Benedicti institutionem docerent hujus saeculi periculum evadere ipsius loci monachos. Sed quia, variis mundi emergentibus calamitatibus, eadem sacra voluntas sacraque devotio genitoris nostri de premisso loco non plenarium obtinuit effectum, placuit clementiae nostrae eandem villam
l.6 a potestate sanctorum prescriptorum martyrum commutare seu concambiare suprataxatoque Fossato monasterio regaliter conferre seu delegare, scilicet ut prenominati abbatis prenominatique monasterii religiosorum virorum studio plenarium effectum prenotata piissimi genitoris nostri obtineat devotio. Quocirca hanc precellentiae nostrae regalem preceptionem fieri jussimus, per quam cum suis ap-
l.7-pendiciis memoratam villam quae dicitur Ad Illum Brogilum plerumque dicto monasterio Fossato, in honore sanctae Dei genetricis Mariae sanctique Petri apostolorum principis structo, pleniter conferimus et regaliter firmamus, scilicet ut, sicut suprasignificavimus, pro[sit ad] salutem animae genitoris nostri, monachorum ibi fiat congregatio regularisque servetur perennibus temporibus religio nihilque ab eadem villa, quam deinceps
l.8 volumus vocari monasterium fisci dominici, aut in qualibet alia parte requiratur aut exigatur, sed quicquid exinde fieri potest in honestatibus ejusdem loci seu Fossati monasterii, cui eundem locum conjungimus, proficiat in augmentum, et stipendiis monachorum eorundem locorum prosit in adjutorium et animae memorandi domni et genitoris nostri augusti Hludovuici prestet remedium. Unde etiam
l.9 obsecramus omnes quoscumque post nos in regni hujus gubernamine divina pietas subrogaverit ut ita hanc piae devotionis nostram imprevaricabilem servent autoritatem veluti sua pia jura ab ipsis statuta post se observari voluerint. Quam denique serenitatis nostrae auctoritatem, ut pleniorem semper in Dei nomine obtineat firmitatem, more regio manu
l.10 propria subter firmavimus, et de anulo nostro sigillari jussimus.
l.11 SIGNUM [monogramme] KAROLI GLORIOSISSIMI REGIS.
l.12 [chrisme] AENEAS NOTARIUS AD VICEM HLUDOVUICI RECOGNOVIT ET S[UBSCRIPSIT] [ruche] [sceau].
l.13 Data VI idus octobris, indictione VIII, in anno VI regni Karoli gloriosissimi regis. Actum in villa Rausiaco. In Dei nomine, feliciter. AMHN, [amen].

Gallia Christiana in provincias ecclesiasticas distributa, Paris, 1715-1785 et 1856-1865, 16 vol., t. 7, Instr, col. 11, n° 10.

Recueil des historiens des Gaules et de la France (Bouquet, RHF), Paris, 1737-1904, 24 vol. in folio, t. 8, p. 479, n° 56.

TARDIF (Jules), Monuments historiques - Paris, 1866, (Archives de l'Empire. Inventaires et documents), p. 97, n° 149.

JUSSELIN (Maurice), Liste chronologique et lecture des mentions en notes tironiennes dans les diplômes de Charles le Chauve, in Le Moyen-Age, t. 39(1929), p. 215-232, p. 221.

TESSIER (Georges), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France, 3 vol., Paris, Imprimerie nationale, 1943-1955 (Chartes et diplômes relatifs à l'histoire de France), t. 1, p. 214-217, n° 76.

LOT (F.), LAUER (Ph.), Diplomata Karolinorum. Recueil de reproductions en fac-similé des actes originaux des souverains carolingiens conservés dans les archives et bibliothèques de France, 10 vol., Paris, 1936-1949, t. 3, pl. 17 (fac-similé).