Lettre de l'abbé de Marmoutier Barthélemy à l'évêque du Mans Arnaud, lui reprochant de méconnaître les droits de son monastère sur l'autel de Vivoin, donné à Marmoutier par son prédécesseur, l'évêque Vulgrin.

l.1 Domino ac venerabili Cenomannensium episcopo Dei gratia E[rnaldo] et cuncto beatissimi confessoris Juliani inclito gregi, Majoris monasterii
l.2 humilis abbas frater B[artholomeus] cum fratribus suis fideles orationes. Miramur valde, domine venerande praesul, prudentiam vestram quid sibi velit ut nobis
l.3 calumniam de altari de Vivonio inferat : qui hoc de vestra bonitate sperabamus, quod si aliunde nobis calumnia insurgeret de illo altari,
l.4 vos contra omnes calumniatores invictum defensorem haberemus. Scitis enim quod antecessor vester, pie semper memorandus Vulgrinus episcopus, illud altare
l.5 nobis in perpetuum absque relevamento tenendum donavit, cum assensu omnium primatum ȩcclesiȩ vestrȩ immo et totius capituli beatissimi Juliani.
l.6 Cujus etiam donationis causa ita in Christi caritate federati sumus et uniti, nos scilicet monachi Sancti Martini et vos canonici Beati Juliani,
l.7 ut vos in sotietatem totius benefacti nostri receptos quicquid deinceps in orationibus vel elemosinis apud Deum boni promereremur, totius mercedis nostrȩ ac
l.8 retributionis in ȩternum consortes haberemus, firmato inter nos et vos pacto quid nos pro vestris canonicis in obitu singulorum facere debeamus, et vos pro nostris
l.9 monachis. Quam unitatem nostram in Domino ne quis posterorum per ignorantiam scindere ulla occasione temptaret, scriptum de hac re diligenter
l.10 a vobis compositum est, quod ut inviolabilem obtineret firmitatem, ipsius domni Vulgrini episcopi omniumque vestrȩ ȩcclesiȩ primorum auctoritate munitum et
l.11 corroboratum est. Cum hec igitur omnia bene noverit prudentia vestra, domine venerande pater, quomodo tam profunde obdormivit ratio animi vestri et
l.12 antiqua benignitas, ut tam evidentem injuriam fratribus vestris excellentia vestra facere non metuat? Quod si vos fraternȩ injuriȩ respectus non movet,
l.13 numquid pro nichilo aut leve ducitis, quod Cenomannensis ȩcclesiȩ et episcopalis dignitas et canonicalis auctoritas pari consilio firmavit, hoc violare
l.14 ullo modo ac destruere ? In quo tam male de vobis meruit sancta ȩcclesia Beatissimi Juliani, quȩ vos sibi rectorem atque pastorem prefecit,
l.15 quam vos totis viribus vestris honorare et exaltare debueratis, quia et ipsa prior vos honoravit gratis et exaltavit ? Quid meruit
l.16 ut cum omnes ȩcclesiȩ totius Franciȩ et Aquitaniȩ immo et totius Galliȩ hanc optineant dignitatem, ut quod semel in capitulo earum firma-
l.17-tum est, nullus posterorum violare praesumat, vos Cenomannensem ȩclesiam hac dignitate quam per tot secula usque ad vestra tempora obtinuit, spoli-
l.18-are non vereamini ? Cur inter omnes totius Galliȩ ȩcclesias inferior erit sancta mater ȩcclesia Cenomannensis, ut cum illȩ omnes et majores et minores
l.19 firmam capituli auctoritatem habeant, mater ȩcclesia Cenomannensis nullam habeat auctoritatem? Si aliqua secularis persona quamlibet potens hoc
l.20 facere praesumeret, dignum quidem fuerat episcopum cum toto clero suo propter amorem Dei et ȩcclesiȩ suȩ mortem potius libenter appetere, quam ȩcclesiam
l.21 suam dehonestari ullatenus consentire. Verum hȩc quoquomodo se habeant, vos beatissimi Juliani grex inclite, summopere admonemus
l.22 ne vos antiqua vestra dignitate ulla ratione denudari patiamini. Postremo ut nostram de hac re sententiam sciatis, de re
l.23 tam legitime ac tanta auctoritate firmata, nunquam in juditium venire decrevimus. Bene valete.

1