Louis le Pieux, empereur, à la requête de Betto, évêque de Langres, confirme la protection royale et le privilège de l'immunité que possédait l'église de Langres avant la destruction de ses documents par les Sarrazins.

l.1 [chrisme] In nomine domini Dei et salvatoris nostri Jhesu Christi, Hludovuicus, divina ordinante providentia imperator augustus. Si sacerdotibus in quibuslibet necessitatibus aeccle-
l.2-siasticis nostra auctoritate sublevandis consulimus et ad ministerium suum liberius exsequendum opem ferimus, a summo pontifice domino nostro Jhesu Christo
l.3 aeternȩ remunerationis largiri nobis prȩmia non ambigimus. Notum sit igitur omnibus fidelibus sanctȩ Dei aecclesiȩ et nostris, praesentibus videlicet et futuris,
l.4 quia vir venerabilis Betto, Lingonensium urbis episcopus, obtulit nobis auctoritates antecessorum nostrorum regum, in quibus insertum repperimus qualiter olim,
l.5 propter occupationem Sarracenorum, strumenta cartarum vel etiam inmunitates regum, quȩ ibidem erant, perdita vel disrupta fuissent, et idem reges
l.6 sua auctoritate miserandi gratia ad praeces praedecȩssorum suorum aepiscoporum eandem raelevassent jacturam, ita videlicet ut per eorum auctoritatem
l.7 antecȩssores sui aepiscopi res et mancipia quȩ in eisdem strumentis cartarum incendio exustis continebantur sive eadem quȩ postȩa a catholicis viris
l.8 eidem conlata fuerunt aecclesiae, actenus securae et quiete in jure et potestate praedictȩ tenuissent vel possedissent aecclesiae, sed et ipsam sanctam sedem antecesso-
l.9-res nostri reges cum cellulis sibi subjectis vel omnibus rebus ad se juste aspicientibus, sub plenissima semper defensione et inmunitatis tuitionae habuissent.
l.10 Ob firmitatem tamen rei postulavit nobis praedictus Betto episcopus ut eorundem regum auctoritates ob amorem Dei et reverentiam sancti Mammȩ martiris nostra con-
l.11-firmaremus auctoritate. Cujus petitioni libenter adquievimus, et hoc praeceptum auctoritatis nostrae circa ipsum sanctum locum fieri decraevimus, per quod jubemus
l.12 atquae praecipimus ut nemo fidelium nostrorum vel quilibet et juditiaria potestatae in ȩcclȩsias aut loca vel agros, seu raeliquas possessiones, sive eas ante
l.13 praefatam occupationem Sarracenorum a rectoribus ipsius ȩcclesiȩ per praefata strumenta cartarum legaliter possessas, et per auctoritatem confirmationis antecessorum nostrorum
l.14 regum postea ad partem ipsius ȩcclesiȩ confirmatas, sive eas quas moderno temporae in quibuslibet locis vel territuriis infra ditione totius imperii nostri juste
l.15 et legaliter memorata tenet vel possidet ȩcclesiȩ, vel eas quae deinceps a catholicis viris eidem conlatȩ fuerint aecclesiae ad causas audiendas aut freda
l.16 vel tributa exigenda aut mansiones vel paratas fatiendas aut fidejussores tollendos aut homines ipsius ȩcclesiȩ tam ingenuos quam servos super terram
l.17 ipsius conmanentes distringendos, nullas redibitiones aut inlicitas occasiones requirendas nostris et futuris temporibus ingredi audeat vel ea que supramemora-
l.18-ta sunt exigerae penitus praesumat, sed liceat memorato praesuli suisque successoribus res praedicte ȩcclesiȩ cum cellulis sibi subjectis sub inmunitatis nostrae defentione
l.19 quieto ordine possiderae, et nobis fideliter deservirae atque pro stabilitate nostra vel totius imperii a Deo nobis conlati vel conservandi, unacum clero et populo sibi sub-
l.20-jecto libere Dei misericordiam exorare. Et quicquid exinde fiscus noster exigere ad integrum praedicte ȩcclesiȩ concedimus ut perpetuis temporibus ibidem profitiat in augmentum.
l.21 Quod si forte super eisdem rebus ante praefatam occupationem Sarracenorum per strumenta cartarum a praelatis praedicte ȩcclesiȩ jure possessis quȩstio orta fuerit, ut pro eis legaliter
l.22 disceptari necesse sit ita per hanc nostram auctoritatem easdem res et mancipia ipsius ȩcclesiae defendatur, sicuti per eadem strumenta si perdita vel disrupta
l.23 non fuissent, legibus defendi poterant. Et hanc auctoritatem ut firmior in Dei nomine habeatur et a fidelibus sanctȩ Dei ȩcclesiȩ et nostris diligentius conservetur, manu propria
l.24 subter firmavuimus et anuli nostri inpressione signari jussimus. Signum [monogramme] HLUDOVUICI SERENISSIMI IMPERATORIS. [chrisme] HELISACHAR
l.25 RECOGNOVI ET [ruche]. Data V idus septembris, anno primo Christo propicio imperii nostri, indictione VIII. Actum Aquisgrani palatio regio. In Dei nomine,
l.26 FELICITER. AMEN.

Gallia Christiana in provincias ecclesiasticas distributa, Paris, 1715-1785 et 1856-1865, 16 vol., t. 4, Instr, col. 129, n° 5.

Recueil des historiens des Gaules et de la France (Bouquet, RHF), Paris, 1737-1904, 24 vol. in folio, t. 6, p. 461, n° 9.

MIGNE (abbé Jacques-Paul), Patrologia Latina 104 (Agobardus Lugdunensis, Eginhardus, Claudius Taurinensis), Paris 1851, col. 987.

QUANTIN (M.), Cartulaire général de l'Yonne, 2 vol., Auxerre, 1854-1860, t. 1, p. 26, n° 13.

ROSEROT (Alphonse), Diplômes carolingiens originaux des archives de la Haute-Marne, in Bulletin de la Société des Sciences historiques et naturelles de l'Yonne, 47 (1893), p. 503-539, p. 507-508, n° 1.

BAUTIER (Robert-Henri), Les diplômes royaux carolingiens pour l'église de Langres et l'origine des droits comtaux de l'évêque, in Cahiers Haut-Marnais, 167(1986), p. 145-177, p. 175-177.