Description
-
Innocent IV (1243-1254)
-
Translationem Monachorum Lubicen. ad locum Cicemer, & Monialium Cistercien. ad locum Monachorum cum quadam compositione confirmat. (Ex Archivo secret. Vatic. in Reges. Pontif. epist. 494. an. 11.)
-
Anno 1254. die 6. Februarii.
-
1254
-
INNOCENTIUS &c.
Dilectis in Christo Filiabus … Abbatissæ, & Conventui Monasterii Monialium Sancti Johannis Evangelistæ Lubicensis a Cisterciensis Ordinis Salutem, & Apostolicam Benedictionem.
Justis petentium desideriis &c.b Exhibita quidem Nobis vestra petitio continebat, quod cum olim vestrum Monasterium esset duplexc, in quo Moniales, & Monachi S. Benedicti Ordinis morabantur, & adeo in spiritualibus, & temporalibus deformatum, quod ibidem sæpe temptatæ per bonæ memoriæ Bertoldum d Lubicensem Episcopum loci Diocesanum non potuit reformatio provenire; tandem bonæ memoriæ Johannes e successor ipsius Lubicensis Episcopus de Abbatis, & Monachorum loci ejusdem, & Capituli Lubicensis assensu statuit, & etiam ordinavit, ut iidem Abbas, & Monachi ad locum, qui Cicemer dicitur, ad idem Monasterium pertinentem, quem cum majori parte possessionum, & bonorum prædicti Monasterii eisdem de prædictorum assensu contulit, se transferrent ibidem sub Regulari observantia Domino perpetuo servituri; Monasterio vestro, ipsum vobis, & quæ vobis successerint, cum reliqua bonorum ejusdem parte concessit; idque loci Metropolitanusf, ac Venerabilis Frater noster … Livoniæ, & Prusciæ Archiepiscopusg Apostolicæ Sedis Legatus postmodum confirmarunt, quadam compositione super iis inter partes per ejusdem Archiepiscopi providentiam subsequente; quæ fuit a partibus acceptata, confirmata per Metropolitanum, & per Sedem Apostolicam roborata. Demum inter Abbatem, & Conventum de Cicemer prædictos ex una parte, ac vos ex altera super eodem Monasterio, quod iidem Abbas, & Monachi sibi restitui postulabant, quæstione suborta, præfatus Archiepiscopus in negotio ipso delegatus a Nobis, cognitis causæ meritis, & juris ordine observato, eisdem Abbati, & Monachis per diffinitivam sententiam super hoc perpetuum duxit silentium imponendum; prout omnia in ejusdem Archiepiscopi litteris dicuntur plenius contineri. Nos itaque vestris supplicationibus inclinati, quod super hoc per eosdem Johannem Episcopumh, Metropolitanumi, & Archiepiscopumj provide factum est, ratum, & gratum habentes illud auctoritate Apostolica confirmamus, & præsentis scripti patrocinio communimus, litterarum ejusdem Archiepiscopi tenorem sub sigillo Fratrum Minorum k, & Communitatis Lubicen. Nobis exhibitum præsentibus inseri facientes, qui proponitur esse talis.
“Anno Dominicæ Incarnationis millesimo ducentesimo quinquagesimol. Nos Albertus miseratione Divina Archiepiscopus Livoniæ, ac Prusciæ, Minister Ecclesiæ Lubicen.m litteras Domini Innocentii Quarti sub hac forma recepimus.
Innocentius Episcopus Servus Servorum Dei Venerabili Fratri … Archiepiscopo Prusciæ, ac Livoniæ Salutem & Apostolicam Benedictionem. Sicut ex parte tua fuit propositum coram Nobis, olim Monasterio Sancti Johannis Lubicen., in quo Abbas, & Conventus Sancti Benedicti Ordinis morabantur, propter ipsorum incuriam in spiritualibus & temporalibus deformato, bonæ memoriæ n … Lubicen. Episcopus, & Venerabilis Frater noster o … Bremensis Archiepiscopus Metropolitanus Loci eosdem Abbatem, & Conventum ab ipso Monasterio auctoritate propria, suis culpis exigentibus, amoveri, ac ibidem Abbatissam, & Moniales Cisterciensis Ordinis fecerunt induci. Sed inter prædictos Abbatem, & Conventum, qui se ad locum, qui Cicemer dicitur, in quo construxerunt quoddam Monasterium Lubicen. Diocesis, transtulerunt, ex una parte, ac easdem Abbatissam & Moniales ex altera super eo, quod iidem Abbas, & Conventus ad ipsum Monasterium S. Johannis redire contendunt; nec non divisione bonorum ejusdem Monasterii, & rebus aliis orta materia quæstionis, causa ipsa propter diversitatem commissionum super iis tam ab eodem Archiepiscopo, quam a Sede Apostolica obtemptarum est adeo intricata, quod non potest de facili terminari; & prædicta Monasteria propter hoc collapsa in spiritualibus, & temporalibus, quod non possunt tibi, cui commisimus Ecclesiam Lubicensem,p de juribus Episcopalibus respondere: quare nobis humiliter supplicasti, ut indemnitati Monasterii ipsorum providere de benignitate Sedis Apostolicæ curaremus. Cum autem causa hujusmodi ultimo tibi fuerit ab eadem Sede commissa; mandamus, quatenus, si est ita, faciens tibi omnes hujusmodi litteras, ac processus per eas habitos exhiberi, detentores ad exhibitionem eorum, si necesse fuerit, per censuram Ecclesiasticam appellatione postposita compellendo: in eadem causa appellatione remota prævia ratione procedas juxta directarum ad te nostrarum continentiam litterarum. Testes autem, qui fuerint nominati, si se gratia, odio, vel timore subtraxerint, censura simili appellatione cessante compellas veritati testimonium perhibere. Datum Lugduni Idibus Februarii Pontificatus Nostri Anno Octavo.
“Quod autem prædicta causa Nobis ultimo fuerit ab Apostolica Sede commissa, patet per subscriptas litteras, quarum tenor talis est:
Innocentius Episcopus Servus Servorum Dei Venerabili Fratri … Archiepiscopo Prusciæ Procuratori Ecclesiæ Lubicen. Salutem & Apostolicam Benedictionem. Monasterium de Cicemer Ordinis Sancti Benedicti Lubicen. Diœcesis adeo in temporalibus est collapsum, & in spiritualibus, ut accepimus, deformatum, quod non creditur in suo posse Ordine reformari. Quocirca mandamus, quatenus ad Monasterium ipsum personaliter accedens, & Deum solum habendo præ oculis, inquirens super iis diligentius veritatem, si tibi sic esse constiterit, Cisterciensem Ordinem in dictum Monasterium inducere procures, Monachis ejusdem Monasterii, qui suscipere dictum Ordinem Cisterciensem noluerint, in aliquibus Monasteriis sui Ordinis collocatis: Contradictores per censuram Ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Datum Lugduni vi. Kalendas Septembris, Pontificatus Nostri Anno Sexto.
“Auctoritate igitur supradictarum litterarum Abbatem, & Conventum de Cicemer, & Abbatissam, & Conventum S. Johannis in Lubeke ad nostram peremptoriè citavimus præsentiam; locum in Lubeke, & crastinum S. Johannis Baptistæ ipsis terminum assignantes, in quo termino partibus injunximus, ut processus habitos hinc & inde in Octava Assumptionis Beatæ Virginis Nobis in Lubeke præsentarent; Abbatissa verò ad eumdem terminum Nobis quosdam Processus, & Litteras præsentare curavit. Quarum tenor talis est:
Johannes Dei gratia Lubicensis Ecclesiæ Episcopus omnibus Christifidelibus, ad quos præsens scriptum pervenerit, in Christo Jesu gaudium, & salutem. Humanæ memoriæ imbecillitatem, quæ variis impedita negociis de facili senium oblivionis consuevit incurrere, scripturarum perpetuitate duximus adjuvare. Noverint igitur universi, quod perlata ad Dominum nostrum Archiepiscopum materia cujusdam dissensionis inter Abbatem S. Johannis Evangelistæ in Lubeke ex una parte, & Monachos ejusdem Ecclesiæ ex altera, Dominus noster Archiepiscopus q paci ipsorum consulere cupiens, & saluti, viros providos, & religiosos Fratrem Adolphum quondam Comitem Holtsaciæ r, & Fratrem Hernestum Priorem Ordinis Fratrum Prædicatorum Hammeberg s ad jam dictam Ecclesiam destinavit, ut eorum consilio, & prudentia ipsi ad Religionem reformandam auctoritate sua, & nostra procederent, quantum possent. Ipsis autem ad eamdem Ecclesiam venientibus, & Nobis cum ipsis residentibus, Abbatem, & Monachos ad præsentiam nostram fecimus evocari. Tandem multo cum ipsis habito tractatu, usque adeo processum fuit in negotio, quod Abbas, & Monachi tam super Abbate revocando, quam alio substituendo, & super statu totius Cœnobii, fide in manibus nostris corporaliter præstita, se nostris Ordinationibus simpliciter, & voluntariè subjecerunt; quod & manifestè postea coram Nobis, & Consulibus Civitatis, & quibusdam aliis sunt confessi. Nos verò attendentes, quod & si per Antecessorem nostrum bonæ memoriæ Bertoldum Episcopum, & per Nos ipsos super reformatione Religionis sæpe, & multum fuerit laboratum, nullum tamen adhuc invenimus profectum; quia quod pro Religione fuerat ordinatum, minimè ab ipsis tam Abbate, quam Monachis extitit observatum; intantum enim invaluit in prædicto loco libertas, & oportunitas insaniendi, & propter evagationes in Civitate, & occasio, & consuetudo, immo corruptela peccandi; ut spes non sit, quod in illo loco per eosdem Monachos possit Religio de cetero reformari. Ideoque prudentum virorum habito consilio, cum prædictis duobus Fratribus t, & nostro scholastico Magistro Godescalco, & Domino Joanne Volquarti præsentibus, Consulibus etiam nostræ Civitatis consentientibus, & petentibus, sic statuentes ordinavimus; ut Abbas, & Monachi prædicti Cœnobii exire debeant de Civitate Lubicen. ad locum, qui Cicemeru nuncupatur, sub Regula Beati Benedicti Domino servituri; qui locus utique in agris arabilibus, & fertilibus, in pascuis, pratis, silvis, molendinis, & piscibus adeo est desiderabilis, ut ad commodum, & utilitatem Claustralium non possit locus aptior eligi, vel optari. De Ecclesia verò S. Joannis Apostoli, & Evangelistæ cum eisdem Fratribus de voluntate, & petitione Civitatis nostræ statuimus, ut in eodem loco Sanctimoniales Cisterciensis Ordinis sint, quæ sub Regula B. Benedicti ibidem Deo valeant jugiter famulari. De redditibus autem Ecclesiæ Sancti Joannis sic statuimus, ut omnes redditus, quos habuit Ecclesia in Holtsatia, & in Slavia v ad Ecclesiam in Cicemer jure pleno, & integro pertinebunt. Allodium w verò Valkenhusen., & alii redditus, quos Ecclesia Sancti Joannis habuit in Civitate, in molendino videlicet, piscatura, & areis ipsi Ecclesiæ Sancti Joannis ad necessitatem Monialium integraliter, & jure perpetuo remanebunt; ne Ecclesia S. Joannis nuda a possessionibus habitis relinquatur; præcipuè cum tres Dominæ Moniales superstites adhuc sint, quæ cum aliis Monialibus, quæ viam universæ carnis sunt ingressæ, olim de Collegio sæpedicti Monasterii Lubeke extiterunt. Pro redditibus autem prætaxatis centum Marchæ denariorum Monachis in recompensationem a Consulibus prædictis quantocius persolventur x. Ne igitur hæc provida, & sancta Ordinatio ab aliquo in posterum malitiosè valeat immutari, præsentem paginam transcribi fecimus, & sigillo nostro, & Fratris Adolfi quondam Comitis Holtsaciæ, & Fratris Hernesti Prioris Fratrum Prædicatorum in Hamemberg duximus roborandam. Testes hujus rei sunt Frater Reynaldusy de Ordine Minorum, & Frater Nicolaus quondam scholasticus Lubicen. z, ac Frater Albertus de Bardew de Ordine prædicto; nostri Canonici Godescalcus, Joannes Volquardi, Nobilis Dominus Magnopolen.; Milites Godefridus de Bulowe, Bernardus de Balige, & Helyas Gallus, Thidericus Clawe, Godescalcus Præfectus, Marquardus Faber; Consules Civitatis Lubicen. tunc temporis Henricus Wllempunt, Willelmus Dominus Vasburgis Filius, Rodulphus Wrot, Helyas Rutherius, Henricus de Royceneberg, Godefridus de Nussia, Joannes de Belling, Thidericus Vorrat, Henricus Vorrat, & alii quamplures. Acta sunt hæc anno Dominicæ Incarnationis mccxlv. in Ecclesia Sancti Joannis Apostoli, & Evangelistæ in Lubeke Pontificatus Nostri Anno Decimosexto iii. Nonas Januarii. Contradictores, & Rebelles excommunicamus. In nomine Patris, & Filii, & Spiritus Sancti Amen.
“De consensu vero Abbatis, & Monachorum in subscripta littera plenius continetur; cujus tenor talis est.
Joannes Dei gratia Abbas S. Joannis Apostoli, & Evangelistæ in Lubeke, ac sui Monachi omnibus præsentes paginas inspecturis orationes in Domino. Noverint universi, quod Nos omnem Ordinationem factam super statu nostri Monasterii in Lubeke tam auctoritate Domini nostri Archiepiscopi, quam auctoritate nostri Episcopi Lubicen. gratam habemus in omnibus, & ratam. Ego enim, & omnes Fratres nostri Cœnobii Clerici, fide præstita manuali in manus Domini nostri Episcopi Lubicen., Nos simpliciter, & voluntariè obligavimus, nulla conditione facta, quod omnem ordinationem circa ipsum Monasterium, tam auctoritate Domini nostri Archiepiscopi, quam auctoritate Domini Episcopi Lubicensis factam simpliciter obedientes servaremus; sicut in ipso privilegio super hac ordinatione conscripto plenius continetur; præcipuè autem recognoscentes, quod Allodium Valkenhusen, & piscatura, & omnia bona nostra, quæ infra Civitatem Lubicensem sunt constituta, liberaliter, & jure perpetuo Ecclesiæ Sancti Johannis Evangelistæ, & Monialibus Ordinis Cisterciensis ibidem moraturis ad earum sustentationem relinquimus possidenda. Ut autem hæc rata permaneant, præsens Scriptum sigilli nostri appensione duximus roborandum. Testes hujus rei sunt Frater Adolphus quondam Comes Holtsatiæ, Frater Hernestus Prior Fratrum Prædicatorum in Hammberg, Frater Reynaldus de Ordine Minorum, Frater Nicolaus quondam scholasticus Lubicen.; & Frater Albertus de Bardewille de Ordine prædicto; Canonici Lubicen., Magister Godescalcus, Joannes Volquarti, nobilis vir Dominus Joannes Magnopolen. Milites Slaviæ Godefridus de Bulowe, Bernardus de Valige, Etkardus Gallus, Thidericus Clawe; Milites Holtsatiæ Godescalcus Præfectus, Marquardus Faber; Consules Civitatis Henricus Wllempunt, Willelmus Dominus Valburgis, Redolphus Wrot, Helyas Rutherius, Henricus de Boytemberg, Godefridus de Nussia, Joannes de Deling, Thidericus Vorrat, Henricus Vorrat, & alii quam plures. Acta sunt hæc anno Dominicæ Incarnationis mccxlv. in Ecclesia S. Johannis Apostoli, & Evangelistæ in Lubecke iv. Nonas Januarii.aa
“De consensu etiam Capituli Lubicen. habentur litteræ sigillatæ in hunc modum.
In nomine Sanctæ, & individuæ Trinitatis ‥ Præpositus ‥ Decanus, & Capitulum Lubicense omnibus præsens Scriptum inspecturis salutem in Domino. Noveritis, quod Nos ad honorem Domini nostri Jesu Christi, & cultum Divinum ampliandum gratam gerimus, & acceptam mutationem, & translationem factam in Ecclesia B. Johannis Evangelistæ in Lubecke sic, ut Moniales Ordinis Cisterciensis sint in Ecclesia prædicta, quæ Communionem, & Unctionem, & alia jura spiritualia a suo Præposito recipient; jus sepeliendi non habebunt nisi Monialium, & suarum Sororum, & Præpositi, & suæ Familiæ secundum formam, & tenorem in privilegio ipsarum Monialium inter Nos, & ipsas expressum; quibus in subsidium sustentationis, ut orationum suarum simus participes, oblationes quotidianas, quæ Nobis ex privilegiis nostris debentur, in aliis privilegiis nostris donamus, & relinquimus inoffensæ. Ut autem hæc nostra donatio rata, & firma permaneat, præsentem paginam sigilli nostri appensione fecimus roborari. Datum in Lubeke anno gratiæ mccxlv, viii. Idus Februarii Amen.
“Quod autem Archiepiscopus omnia prædicta confirmaverit per ipsius patentes litteras comprobatur, quarum tenor talis est.
Gerardus Dei gratia Sanctæ Bremensis Ecclesiæ Archiepiscopus omnibus præsentem paginam inspecturis salutem in Domino. Noveritis, quod omnem ordinationem factam auctoritate nostra per dilectos Nuncios nostros, videlicet Fratrem Hernestum Priorem Hammemberg ab, & Fratrem Adolphum de Scowembergac, nec non auctoritate Domini Joannis Lubicen. Episcopi super statu Monasterii Sancti Joannis Evangelistæ in Lubeke, scilicet, ut Abbas, & Monachi Civitatem exeuntes Lubicen. ad locum, qui vulgariter Cicemer dicitur, transeant ibidem mansuri; & Moniales Ordinis Cisterciensis in eadem Ecclesia Sancti Joannis sint sub eo jure, & libertate, quo nigri Monachi ad ibi fuerunt; & alia, quæ in privilegio super hoc ordinatione confecto plenius continentur. Nos auctoritate Metropolica confirmamus, Contradictores excommunicantes. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostræ confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Datum Bremæ Anno Dominicæ Incarnationis mccxlv., xix. Kalendas Februarii Pontificatus Nostri Anno Vigesimo sexto.
“Sequitur executio sententiæ, seu confirmationis ejusdem Archiepiscopi ad Dominum Johannem Lubicen. Episcopum in hæc verba.
G. Dei gratia Sanctæ Bremen. Ecclesiæ Archiepiscopus Venerabili in Christo Fratri suo Johanni Lubicensi Episcopo salutem, & sinceram in Domino charitatem. Cum ad officium nostrum, & vestrum pertineat decorem domus Dei modis, quibus possumus, ampliare; nos considerantes, quod Monasterium Sanctimonialium Ordinis Cisterciensis Sancti Johannis Evangelistæ in Lubeke, ubi quondam fuit quædam umbra Religionis, nunc vero subera ae Sanctæ Religionis cœpit florere, Domino disponente, necesse habeat, ut defendatur, & consolationis uberibus nutriatur; Fraternitatis vestræ dilectionem rogandam duximus, & monendam, quatenus præfatum Monasterium cum suis possessionibus, & personis auctoritate nostra, & vestra per Censuram Ecclesiasticam defendatis, invasores, & molestatores antedicti Monasterii per Interdicti, suspensionis, & excommunicationis sententias compescendo. Omnes enim nostras sententias in prædicta causa juste latas faciemus auctore Domino usque ad condignam satisfactionem inviolabiliter observari. Datum Stadii Anno Gratiæ mccxlvi. vi. Kalendas Maji Pontificatus Nostri Anno Vigesimo octavo.
“Post hanc confirmationem Archiepiscopi exhibitum est quoddam Instrumentum omnium prædictorum, cujus Instrumenti tenor talis est.
A. Miseratione Divina Archiepiscopus Livoniæ, Estoniæ, & Prusciæ Apostolicæ Sedis Legatus Universis Sanctæ Matris Ecclesiæ Filiis, ad quos præsens scriptum pervenerit, Salutem, & Benedictionem a Domino. Sedes Apostolica, cujus providentia dono Dei in sui dispositione non fallitur, inter alias gratias fidelibus Populis dispensandas hanc suis Legatis contulit potestatem, ut non solum Ordinariorum sententias judicum, verum etiam delegatorum ipsius, si rite latas invenerint, auctoritate Legationis sibi commissæ valeant confirmare. Cum per Civitatem Lubicen. versus Prusciam transitum faceremus, ordinationem quamdam in Ecclesia Beati Johannis Evangelistæ in Lubeke factam invenimus per Fratrem Adolfum Ordinis Fratrum Minorum, & Fratrem Ernestum Ordinis Fratrum Prædicatorum de auctoritate Diœcesani Episcopi, & Domini Bremen. Archiepiscopi Metropolitani loci; nec non de assensu Abbatis, & quorumdam Monachorum præfatæ Sancti Johannis Ecclesiæ, ac etiam Præpositi, Decani, & Capituli Lubicen. Ecclesiæ; sicut per eorum, & per plures alias litteras coram Nobis extitit comprobatum. Quæ siquidem ordinatio talis erat, quod cum in præfato Sancti Johannis Monasterio quasi quoddam duplex esset Cœnobium Monachorum, ac etiam Fœminarum; & ex hoc, & quibusdam aliis non per omnia exprimendis multa jam pridem infamia contra Monachos suborta fuisset, quam bonæ memoriæ Bertoldus quondam Lubicen. Episcopus, & Dominus Johannes successor ipsius per crebras visitationes non poterant extirpare, nisi a cohabitatione Mulierum fieret sequestratio Monachorum; provida deliberatione præhabita, taliter per prædictos visitatores extitit ordinatum; ut Abbas, & Monachi antedicti ad locum, qui Cicemer dicitur, Religioni habilem se transferrent, Monialibus remanentibus in Monasterio af memorato; quæ quia usum psallendi non habebant; ne quicquam Divino cultui deperiret, Moniales Cisterciensis Ordinis in sæpedicto Monasterio sunt locatæ, relicta eis aliquota parte bonorum ad usum subsidii temporalis, reliquis bonis pro multo majori portione Monachis deputatis. Verum licet quidam ex Monachis in Ægyptum redire volentibus contra hanc ordinationem, prout poterant, reclamarent; quia tamen ipsam invenimus a Metropolitano, & Diœcesano, & Abbate prædicti Loci, & a Lubicen. Capitulo approbatam, favore etiam Comitis Terræ ag, & Consulum, ac Civitatis Lubicensis, quantum ad ipsos pertinere potuit, accedente. Attendentes insuper etiam abolitionem totius infamiæ præcedentis, ac ampliationem Divini cultus in eo, quod ex uno Monasterio facta sunt duo, quorum utrumque in temporalibus potest sussistere, ordinationem ipsam, sicut provide facta est, auctoritate Legationis, qua fungimur, duximus confirmandam. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostræ confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis &c. Datum Lubeke Anno Domini mccxlvi. Mense Augusti.
“Postmodum est exhibita Nobis littera amicabilis compositionis, quæ Nobis mediantibus facta fuit, & multorum testimonio comprobata, & ab utraque parte recepta, cujus forma talis est:
A.ah Miseratione Divina Archiepiscopus Livoniæ, Estoniæ, & Prusciæ, Minister Ecclesiæ Lubicen. Apostolicæ Sedis Legatus. Universis præsentes litteras audituris in salutis Auctore salutem. Noverint universi, quod Nos ex debito Officii nostri pacis cultum ampliare, & discordias subortas, & quæstiones scrupulosas sopire cupientes, causam Monasterii Sancti Johannis in Lubeke, & bonis quibusdam inter Abbatem de Fonte Sancti Johannis Evangelistæ ex parte una, qui locus vulgariter Cicemer dicitur, & Abbatissam Sancti Johannis in Lubeke, & Moniales ex altera, sic de utriusque partis consensu, cum in nos simpliciter compromiserint, determinamus; ut Abbati pro restauro bonorum, videlicet Valkanhusen, Piscariæ in Wokoniz ai, quinque Marcis denariorum in Thelonio, triginta talentis frumenti aj in Molendino antiquo, & tredecim solidos Lubicen. ak monetæ, quæ sicut Canonicis Lubicen. persolvuntur, sic Cœnobio Sancti Johannis persolventur; & octo marchas denariorum in areis; quibus omnibus Abbas de Fonte Sancti Johannis Evangelistæ simpliciter cessit a bonis, & quæstione, quæ bona prædicta hactenus impetebat al; trecentas Marchas denariorum prædictum Cœnobium Monialium Abbati, & Fratribus suis, de quorum consensu jamdictus Abbas cessit, dabit sine scrupulo quæstionis, quas sic persolvet: In hoc anno centum Marcas, & proximo centum, & tertio centum. Insuper Frater Adolfusam, & nos bona fide laborabimus, ut Dominus Johannes Comes Holtsaciæ an Ecclesiam in Grobe det Cœnobio de Fonte Sancti Johannis Evangelistæ jure perpetuo possidendam. Insuper duas Villas scilicet Marcus, & Londist, ut pretio relinquat Cœnobio memorato, operam dabimus bona fide. In cujus rei testimonium præsens scriptum sigilli nostri, & dicti Abbatis, & Guardiani Fratrum Minorum Lubicen., Consulum, & Abbatissæ duximus roborandum. Testes hujus rei sunt Clerici Gerardus dictus Pilatus, Johannes de Parkentin, Consules Willelmus Wasburg, Johannes de Deling, Rodulfus Wrot, & alii quamplures. Acta sunt hæc ad Sanctum Johannem Evangelistam in Lubeke Anno Domini mccxlix. xiv. Kalendas Maji.
“Prædictam vero compositionem Bremen. Archiepiscopus confirmavit ea videlicet ratione, quod Lubicen. Ecclesia, cui tunc præsedimus, suffraganea est Bremensis Ecclesiæ; unde ad ipsum spectare auctoritate Metropolica videbatur; cujus confirmationis rescriptum tale est:
G. Dei gratia Sanctæ Bremensis Ecclesiæ Archiepiscopus omnibus præsentem paginam visuris in Domino salutem. Ne quod rationabiliter inter aliquos noscitur ordinatum, cujusquam temeritate, vel oblivione contingat in dubium revocari; notum esse volumus universis, quod Nos compositionem mediante Domino Lubicen., & aliis Religiosis viris inter Abbatem, & Monachos de Fonte Sancti Johannis ex parte una, & Abbatissam, & Moniales Sancti Johannis Evangelistæ Lubicen. factam, & ab ipso Episcopo, præsente Abbate, & consentiente publice promulgatam approbamus, auctoritate, qua fungimur, confirmamus, & præsentis scripti munimine roboramus. Datum Stadh. Anno Domini mccxlix. Pontificatus Nostri xxx.
“Exhibita est Nobis post hæc Papalis littera sub tali tenore:
Innocentius Episcopus Servus Servorum Dei Dilectis in Christo Filiabus Abbatissæ, ac Conventui Monasterii Sancti Johannis in Lubek Cisterciensis Ordinis Lubicensis Diœcesis Salutem, & Apostolicam Benedictionem. Solet annuere Sedes Apostolica piis votis & honestis petentium precibus favorem benivolum impertiri. Exhibita Nobis siquidem vestra petitio continebat, quod licet in vestro Monasterio Sancti Johannis Ordo Monachorum nigrorum institutus fuerit ab antiquo; eis tamen postmodum de mandato felicis recordationis Gregorii Papæ ao Prædecessoris Nostri ad locum, qui Cicemer dicitur, ex certa causa translatis, fuit per loci Diocesanum, & alios, quorum intererat, deliberatione provida ordinatum, ut in eodem Monasterio a præfatis Monachis nigris dimisso Conventus Monialium Cisterciensis Ordinis poneretur, ubi nunc vos sub ejusdem Ordinis observantiis pro Christi gloria, spretis vanitatibus sæculi, dignum impenditis Domino famulatum; & demum Venerabilis Frater noster … Archiepiscopus Livoniæ, Estoniæ, ac Prusciæ, qui tunc in iis partibus Legationis officio fungebatur, hoc laudabile factum intelligens, id dicitur confirmasse: Quod quidem ratum haberi a Nobis humiliter supplicastis. Vestris igitur supplicationibus inclinati ordinationem hujusmodi, sicut provide facta est, ratam, & gratam habentes, ipsam auctoritate Apostolica confirmamus, & præsentis scripti patrocinio communimus. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostræ confirmationis infringere &c. Datum Lugduni Idibus Julii, Pontificatus Nostri Anno Quinto.
“Ex hac littera manifestè apparet Dominum Papam confirmationem sui Legati legitimè approbasse. Nos igitur, auditis, & inspectis Processibus supradictis, Abbati, & Capitulo de Cicemer duximus injungendum; ut si quid vellent pro se introducere Nobis, in Crastino Beati Lucæ Evangelistæ, quem terminum partibus præfiximus, Nobis in domo Fratrum Minorum in Lubek præsentarent; ad quem terminum Abbate ex una parte, & Abbatissa ex altera comparentibus coram Nobis, exhibitum fuit quoddam Instrumentum; in quo videbatur contineri, quod Dominus Joannes Episcopus factum suum quasi in mortis confinio revocassetap: fuerunt etiam alias hinc, & inde multa proposita, quæ singula non oportuit explicari; super quibus omnibus deliberatione præhabita in Capitulo majoris Ecclesiæ præsedimus feria quarta sequenteaq, præsentibus Canonicis majoris Ecclesiæ, Fratribus Prædicatoribus, & Minoribus, præsente etiam Abbatissa prædicta, sed Abbate de Cicemer se per contumaciam absentante; & sententiam hujusmodi auctoritate supradictarum litterarum Sedis Apostolicæ protulimus in hæc verba: De vultu tuo Domine judicium meum prodeat; oculi tui videant æquitatem, quam, te auctore, sequentes, quia secundum præmissa omnia translationem Monachorum in Cicemer, & Institutionem Abbatissæ Sancti Joannis in Lubeke auctoritate Domini Bremen. Archiepiscopi, & Diœcesani Episcopi, de consensu bonæ memoriæ Joannis Abbatis ejusdem Monasterii per Fratrem Adolphum Ordinis Fratrum Minorum, & Fratrem Hernestum Ordinis Prædicatorum invenimus legitimè factam cum possessionibus hinc inde assignatis, adjecta similiter ordinatione inter prædicta Monasteria de consensu partium habita; sicut in litteris superius est expressum; auctoritate Dei Omnipotentis, & Domini Papæ, qua fungimur, confirmamus, eisdem Abbati, & Monachis super hoc perpetuum silentium imponentes; Contradictores, & Rebelles excommunicationis vinculo innodantes. Actum Lubeke Anno Domini mccli. ar
Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostræ confirmationis infringere, vel ei ausu &c.
Datum Laterani viii. Idus Februarii Pontificatus Nostri Anno Undecimo.
-
Bullarium Franciscanum romanorum pontificum, tomus I ab Honorio III ad Innocentium IIII, Rome, 1759, n°DXIV., pp.694-701
-
(a) S. Jo: Evangelistæ Lubicen.: Antea Monachorum nigrorum Ord. S. Benedicti, cujus nulla fit mentio in Annal. Benedict.,
Lubecavero urbs est inferioris Saxoniæ in Holsatia nunc ex præcipuis Germaniæ sub Archiepiscopo Bremensi a mari Baltico non multum distans. -
(b) Desideriis &c.: V. Constitutio
v.hujus Pontificis pro Monasterio Montis Sancti Tudert. -
(c) Monasterium esset duplex: More veterum, etiam Ordinis FF. Minorum, ut ex Annalibus apparet; sed qui abolendus fuit instar
Agapum, & Vigiliarumantiquorum. -
(d) Bertoldum: Circa ann. 1228. evivis morte sublatum.
-
(e) Joannes: Assumptus anno circiter 1228. & anno 1247. defunctus, quo anno die 7. Septembris Lubecensis Ecclesia administranda contributa fuit Alberto Archiepiscopo Prussiæ & Livoniæ ex epist. Exigentibus tuæ devotionis &c. quæ est 174. Innoc. in tom. 1. Bullarii Ord. Prædicat.
-
(f) Loci Metropolitanus: Nempe
BremensisArchiepiscopus, cujus litteræ inferius exhibentur. -
(g) Prusciæ Archiepiscopus:
Albertusprædictus, de quo diffuse disseruimus ad epistolamUt commissum &c.anno 1246. scriptam; & quem Pontifex paulopost Concilium Lugdunen. legavit ad Pruthenos, & inde ad Ruthenos. -
(h) Joannem Episcopum: Lubecen. paulo ante memoratum, cujus de hac re litteræ paulopost leguntur.
-
(i) Metropolitanum: Bremensem.
-
(j) Archiepiscopum: Prussiæ, & Livoniæ.
-
(k) Sub sigillo Fratum Minorum: Hinc elucet antiquitas Cœnobii Lubicen. Ordinis nostri; eratque caput Custodiæ sui nominis in Provincia Saxoniæ ex sæpecitato Provinciali Ordinis, & ex divisione Provinciarum, & Custodiarum Ordinis anno 1260. Narbonæ in Comitiis General. facta; etsi Waddingus
Lubicen.loci meminerit tantummodo ad ann. 1310. num. 17. -
(l) Quinquagesimo: Deest incuria Scribæ
primo, ut est in fine harum litterarum; & quidem cum in his referatur epistola Pontificis data anno 1251. idibus Februarii; igitur hæ Archiepiscopi litteræ datæ sunt post illud tempus. -
(m) Minister Ecclesiæ Lubicen.: Constitutus anno 1247., ut paulo ante dictum est; cum ex Archiepiscopatu Prussiæ, & Livoniæ nihil emolumenti perciperet, quo & semet aleret, & dignitatem tueretur.
-
(n) Bon. mem…: Joannes mortuus anno 1247. ut jam dictum est.
-
(o) Frater noster …: Gerardus anno circiter 1219. assumtus.
-
(p) Commisimus Ecclesiam Lubicen.: Anno 1247. die 7. Septembris, ut paulo superius indicatum est.
-
(q) Noster Archiepiscopus: Bremensis, sub quo erat Lubeca Civitas & Episcopatus.
-
(r) Holtsaciæ: De Schovemberg qui anno 1239. die 13. Augusti Hamburgi Institutum S. Francisci amplexus est, & anno 1244. sacris Ordinibus initiatus primum sacrum fecit ex Abbate Stadensi apud Waddingum ad dictos annos n. 14. & 16. ac seqq.
-
(s) Hammeberg: Al. Hamburg Holsatiæ civitatis præclaræ, & ex præcipuis Hanzeaticarum Germaniæ. Forsan ille est
Fr. Ernestus, quem ferunt circa hæc tempora fuisse Episcopum Pomesaniæ in Prussia Ducali primum. -
(t) Duobus Fratribus: Nempe Adolpho O. M. & Hernesto O. P.
-
(u) Cicemer: Qui & de Fonte dicebatur, ut infra.
-
(v) In Holtsatia, & in Slavia: Incolis Holstein inter Saxoniam, & Daniam: Slavia vero ibidem, unde populi Slavi, & Sclavi al. Schiavoni.
-
(w) Allodium: Idest fundus, seu possessio hæreditaria.
-
(x) Persolventur: In litteris Archiepiscopi Prussiæ &c. anno 1249. die 18. April. datis, & infra legendis alia recompensatio habetur.
-
(y) Fr. Reynaldus: Forsan ille, qui anno 1244. die 32. Aprilis una cum Fr. Gerardo Pœnitentiario & ipso Papæ Fr. Adolphum supradictum, sacrament. confessione audita, Romæ absolverunt, & ad sacros Ordines posse ascendere pronunciarunt ex eorum testimonio ab Abb. Staden. relato apud Waddingum ad eum ann. n. 16.
-
(z) Scholasticus Lubicen.: Nempe Ecclesiæ Scholarum Præfectus, & Rector; etsi nomen istud varia significata complecteretur, quæ in Cangiensi Glossario legi possunt. In Concilio Lateranen.
iii.anno 1179. c. 18. de Magistris Scholasticis statutum fuit, ut in unaquaque Cathedrali EcclesiaMagistro, qui Clericos ejusdem Ecclesiæ, aliosque Scholares pauperes instrueret, aliquod beneficium competens præberetur; quo & docentis relevaretur necessitas, & via pateret discentibus ad doctrinam: quod confirmavit, & auxit Concilium Lateran. IV. anno 1215. n. 11. -
(aa) IV. Nonas Januarii: Legendum fortasse
iii.nonas; ne probaverint, quod nondum factum fuerat; ea autem ordinatio edita fuerat iii. nonas ex præcedenti epistola; nisi ibi quoque reponendum sit iv. loco iii. -
(ab) Priorem Hammemberg: Al. Hamburg Ord. Prædicat., ut supra.
-
(ac) Fr. Adolphum de Scovemberg: Ord. Minor. quondam Holsatiæ Comitem, ut paulo superius.
-
(ad) Nigri Monachi: Scilicet
Benedictinia nigris tunicis, atrove vestitu. -
(ae) Subera: Pro subere arbuscula glandifera, pessima, & germine tardissimo ex Plinio tib. 16. cap. 8. & 25. hic metaphoricè adhibita. Quo sensu forsan venit etiam id, quod habet Chartul. Eccl. Auxit. c. 134. apud Dominum Cangii in Glossario Latin.
v.Suberia, etsi ille secus sentiat. -
(af) In Monasterio: Quæ tres tantum remanserant ceteris defunctis ex suprarelatis litteris Jo: Episcopi Lubicen. anno 1245. 3. Januarii exaratis.
-
(ag) Comitis Terræ: Nempe Holsatiæ, qui erat
JoannesFr. Adolphi O. M. supramemorati filius ex infra dicendis. -
(ah) A.: Albertus ex ejusdem epistola, quæ prima occurrit in hoc fusissimo diplomate; ex quo erroris evincuntur, qui eum
Henricum, & Ord. Prædicat. appellarunt; ut etiam monuimus ad epistolam Ut commissum &c. anni 1246. -
(ai) Piscariæ in Vokoniz: Hic nonulla deesse videntur, nempe compensatio pro Valkanhusen, & Piscaria; forsan
C. Marchæ denariorumrelatæ in litteris Jo: Episcopi Lubecen. anno 1245. 3. Januarii supra legendis. -
(aj) XXX. talentis frumenti: Cl. Cangii Dominus in suo
GlossarioLatin. memorat Talenta Ceræ, Cimini, Piperis, at non Frumenti; neque quid ea essent; forsan mensura erat, aut pretium rei; ut cum dicimus: dabit unum aureum Ceræ, piperis, frumenti &c., nempe tantum illarum rerum, quanti penditur, cum emuntur: porro Talentum quam varie acciperetur, consuli poterit cit. Cangii Glossarium. -
(ak) XIII. Solidos Lubicen.: Valoris varii, & incerti.
-
(al) Impetebat: Idest exigebat ex Cangii Gloss.
-
(am) Fr. Adolphus: O. M. antea Comes Holsatiæ, ut supra.
-
(an) Johannes Comes Holtsatiæ: Filius prædicti
AdolphiO. M., qui teste auctore coævo Abbate Staden. in Chron. cum anno 1239. Ordinem FF. Minorum ingressus est, reliquit tres puerulos Joannem, Gerardum, Luderum tutelæ AbelisDaniæDucis ex Mechtilde filia generis sui. -
(ao) Greg. Pp.: Hujus nominis IX. anno 1241. die 21. Aug. defuncti; ideoque ante illud temporis translatio prædicta facta fuisse videtur, vel sane decreta.
-
(ap) In mortis confinio revocasset: Anno 1247. circa mensem Augusti, ut supra etiam notavimus, contigit mors Jo: Episcopi Lubecen.
-
(aq) Feria quarta sequente: Hoc est die 25.
Octobris, cum præmittatur in crastino B. Lucæ Evangelistæ citatas fuisse partes; quod est die 19.Octobris, qui incidit in diem Jovis, quintamque feriam currente eo anno 1251. littera Dom. A. -
(ar) mccli.: Idque circa finem mensis Octobris. ex proxime dictis.