Louis le Pieux et Lothaire, empereurs, accordent à l'abbaye Saint-Philibert de Noirmoutier la protection impériale, l'exemption de toute redevance et la libre élection de l'abbé.

l.1 [chrisme] IN NOMINE DOMINI DEI ET SALVATORIS NOSTRI JHESU CHRISTI, HLUDOVUICUS ET HLOTHARIUS, DIVINA ORDINANTE PROVIDENTIA IMPERATORES AUGUSTI. SI ENIM A DEO NOBIS CONLATAM POTESTATEM DIVINIS CULTIBUS FAMULAM FACIMUS ET SERVORUM DEI DUM IN HOC SAECULO MALIGNO POSITI SUMUS QUIETEM NOSTRO STUDIO PROCURAMUS UT VIDELICET A MUN-
l.2-di procellis per nostram providentiam quantum in nobis est tuti residere et libere suam professionem tenere Deoque sanctissimis desideriis ac piis studiis devota tranquillitate remotis perturbationibus seculi jugiter inherere valeant, id nobis ad Dei misericordiam promerendam, et ad criminum nostrorum absolutionem vel ad regni nostri stabilitatem pertinere non ambigimus. Igitur notum sit omnibus
l.3 fidelibus sanctae Dei ecclesiae ac nostris, presentibus scilicet et futuris, qualiter vir venerabilis Atto, quondam episcopus monasterium Sancti Filiberti patronis nostri et preclarissimi confessoris Christi, quod est situm et ab eo constructum in Herio maris insula per largitatem sanctae recordationis domni Karoli genitoris nostri et praestantissimi imperatoris adeptus ut ordo regularis qui olim in eodem loco a prefato sanctissimo viro institutus et multis post eum tempo-
l.4-ribus laudabiliter ac decenter conservatus et partim per torporem praepositorum partim vero per segniciem subjectorum fuerat depravatus ut ad pristinum revocaretur statum, divino admonitus instinctu et virorum religiosorum adminiculo suffultus pro viribus satagere curavit et genitoris nostri ac nostrum ut ejus pia devotio effectum [obti]neret obnixis precibus auxilium imploravit. Sed quia priusquam ejus rationa-
l.5-bilis postulatio et pia devotio ex toto optatum obtineret effectum, idem episcopus diem clausit extremum, et variis emergentibus causis ejusdem loci congregatio a sui propositi observatione multis occasionibus praepediretur d[ivino] quoque amore succensa ac ferventissimo desiderio ignita, spiritali ut ita dicamus violentia niteretur [observare] quam coeperat ac Deo devoverat regularem professionem adeo ut
l.6 nulla quaelibet tempestiva seculi perturbatio vel persequutio posset eos quoquomodo conpellere ut a suo exorbita[rent] proposito a Deo ut credimus admoniti et eorum sanctissimis ac ferventissimis desideriis de[voluti] illorumque tribulationibus spiritaliter conpassi quia mundo mortui Deo vivere satagebant libenter eis propter Christi amorem cujus vestigia sequi ardentissime contende-
l.7-bant auxilium eis oportunum praebuimus et obtatam illis quietem ac libertatem providimus atque abbatem ex ipsis qui [eos spiritaliter] regeret eis constituimus et nostram imperialem auctoritatem per quam idem monasterium et omnes [res] ad eum juste pertinentes cum omni integritate sub nostra successorumque nostrorum plenissima defensione et immutata tuitione perpetualiter consisterent fieri jussimus. Et ne ulla
l.8 tributa, freda, censa, mansionatici vel ullae quaelibet redibitiones ab eodem loco ullo umquam tempore qualibet occasione exigerentur, similiter nostra auctoritate inibuimus. Et quicquid fiscus exigere vel spera[re] poterat vel quod ad nostrum publicum obsequium exinde pertinere videbatur ut in fratrum stipendiis, in pauperibus alendis, in restaurationibus eccle[sia]rum vel luminaribus concinnandis
l.9 totum omnino cederet libentissime concessimus. Et ut semper abbatem ex ipsis haberent licentiam eligendi qui eis regulariter preesse et prodesse posset ut idem locus sine ulla temporum alternatione sub monastico perpetualiter consisteret ordine nihilominus per nostrum preceptum confirmavimus. Haec quidem omnia illis devotissime propter d[ivinum] amorem prestitimus ut a piissimo Domino aeterna nobis in caelesti patria gratuita ejus
l.10 miseratione fieret reconpensatio eosque apud divinam clementiam adjutores atque intercessores haberemus perpetuos. Sed cum idem locus piratarum incursionibus creberrime coepisset infestari, et ipsi monachi multas incommoditates atque molestias propter hoc jugiter paterentur, eo quod omni anno ipsa necessitas eos conpulisset eundem locum ab inicio verni usque ad finem autumni temporis illos deserere et quasi desolatum sine divino officio relinquere,
l.11 et omne ministerium ecclesiasticum vel universam monasterii suppellectilem foras cogere cum gravi dispendio et labore devehere, et aliud a novo monasterium construere ne memoratus locus penitus destitueretur vel adnullaretur et monachorum devotio tam diutina agitatione concussa ac praepedita quod hac procellosa perturbatione ex parte amiserat recuperare valeret petierunt celsitudini nostrae ut in circuitu ejusdem monas-
l.12-terii castrum illis fieri permitteremus, ut in eo tuti possent eodem in loco in quo professionem regularem fecerant suum propositum observare et obptata Deo miserante frui quiete. Quorum petitionem quia valde illis necessarium [esse censui]mus libenter suscepimus, et ut ita facere permisimus. Porro divina opitulatione et fidelium suffulti adjutorio, instantissimoque studio prout potuerunt adhibito idem opus ad effectum
l.13 Deo cooperante perductum est. Sed ut idem opus patratum utile foret et ab incursionibus inimicorum tutum consistere valeret, petierunt obnixe ut concederetur illis a nostra serenitate, quatinus et homines ejusdem monasterii sive liberi sive servi ad eum perpetualiter tuendum spe[cialiter] deputarentur, et ab aliis publicis obsequiis per nostram largitatem immunes immo securi consisterent. [Quod omnino] nos libenter propter
l.14 praedictorum servorum Dei quietem concessimus atque ut ita in futurum conservaretur per hanc nostram auctoritatem confirmavimus quia utilius ita fieri judicavimus quam ut semper pars fidelium nostrorum ad eundem locum custodiendum more solito gravaretur et idem locus hac occasione penitus destitueretur. Proinde hos imperiales apices nostros eis fieri decrevimus per quos omnibus sicut superius praemissum est notum facimus quia
l.15 volumus et omnino ut a successoribus nostris conservetur rogamus ut memoratum monasterium ejusque congregatio sub speciali nostra ac successorum nostrorum tuitione atque defensione consistat et peculiariter quodam modo tueatur et cuncta quae illi propter divinum amorem concessimus et per alia nostra scripta confirmavimus, inviolabiliter conserventur et homines ejusdem monasterii sive liberi qui beneficia exinde habere vel super eorum
l.16 terras conmanere noscuntur sive coloni vel servi ad eum juste pertinentes a cunctis publicis obsequiis ad nos pertinentes immunes ad tuitionem ejusdem loci vel servitium memoratae congregationi omni tempore sint absque alicujus impedimento atque subtractione deputati atque constituti. Et quoniam modica exinde annuatim dona priusquam idem ordo ibidem restitueretur exire consueverat, ne forte pia nostra devotio perdonatio atque constitutio
l.17 gravis ad conservandum nostris successoribus videretur ut omnis occasio illam violandi penitus auferretur, instituimus ut sex librae argenti omni anno ad regiam camaram exinde persolvantur, ea videlicet condicione ut ab omnibus donis vel obsequiis seu a cunctis operibus publicis ac palatinis, omni tempore idem locus absolutus esse per hanc nostram confirmationem imperialem modis omnibus cum omni rerum suarum integritate inre-
l.18-fragabiliter consistat sine ulla qualibet inquietudine infestatione vel cujuslibet redibutionis exactione ut ab omnibus impedimentis mundi monachi ibidem Deo militantes per nostrum studium liberi ac quieti effecti Domino ferventissime ac laudabiliter deservire, et pro nostra me[dicacion]e vel etiam totius regni stabilitate internis votis ac jugibus precibus Dominum valeant exorare. Et ut haec auctoritas perpetuo inviolabilis
l.19 perseveret manibus propriis eam subter firmavimus et anuli nostri inpressione signari jussimus.
l.20 SIGNUM [monogramme] HLUDOVUICI SERENISSIMI IMPERATORIS.
l.21 SIGNUM [monogramme] HLOTHARII GLORIOSISSIMI AUGUSTI. [chrisme] HIRMINMARIS NOTARIUS AD VICEM FRIDUGISI RECOGNOVI ET [ruche_notes_tironiennes] [sceau].
l.22 Data IIII nonas augustas anno Christo propitio XVII imperii domni Hludovuici piissimi augusti et Hlotharii caesaris VIIII, indictione VIII, actum Silviaco palatio regio. In Dei nomine, feliciter. Amen.

Recueil des historiens des Gaules et de la France (Bouquet, RHF), Paris, 1737-1904, 24 vol. in folio, t. 6, p. 563.

BÖHMER (J. F.), MÜHLBACHER (E.), Regesta imperii. t. 1 : Die Regesten des Kaiserreichs unter den Karolingern, 751-918, Innsbruck, 1908, n° 875.

LOT (F.), LAUER (Ph.), Diplomata Karolinorum. Recueil de reproductions en fac-similé des actes originaux des souverains carolingiens conservés dans les archives et bibliothèques de France, 10 vol., Paris, 1936-1949, t. 2/2, pl. 43 (fac-similé).