Dijon, AD Côte-d'Or, G 781

<< < / > >>

Numéro824

Fiabilité de l'actenon suspecté

Genrecharte

Date15/05/1076(fiabilité :édition)

Lieunon identifié

DiocèseAutun

RégionBourgogne

Supportparchemin

Chirographienon

Sceau non scellé

Etat de la traditionoriginal

Hauteur à gauche675   mm

Hauteur à droite678   mm

Largeur en bas372   mm

AuteurAgano, évêque d'AUTUN

BénéficiaireChapitre cathédral d'AUTUN

Regeste

Aganon, évêque d'Autun, rend jugement contre les mauvaises coutumes que Renaud de Mont-Saint-Jean percevait à Bligny.

Fac-similé

Texte

l.1 [chrisme] IN NOMINE DOMINI NOSTRI JHESU CHRISTI DEI ȨTERNI, AGANO DEI GRATIA HEDUORUM EPISCOPUS. DIVINȨ PRECEPTIONIS MONENT CUNCTOS ELOQUIA UT QUOTIENS RES ECCLESIASTICA A QUOQUAM DETINETUR, EQUITATE DEBEAT IMMINENTE
l.2 restitui. Quocirca noverit omnium sancte Dei aeclesiae fidelium atque nostrorum unanimis universalitas quia dum in estivo tempore per Beliniacum transiremus, in nostri itineris transire
l.3 obvios habuimus homines potestatis illius vocibus luctuosis coram presentia nostra conquerentes super Raginardo fratrae nostro qui eos novis et inauditis legibus justificabat, de nimiis
l.4 reddicionibus, de magnis exactionibus quas cotidie exigebat, sed et de malis consuetudinibus quas in diebus suis in potestate elevaverat, angustie multe, misericordia nulla,
l.5 et non erat qui adjuvaret, multaque a clericis nobiscum euntibus de injuriis ab eo de die in diem illatis, de illicitis super posicionibus seu et diversis oppressionibus a ser-
l.6-vientibus suis inmissis nostris intimata sunt auribus. Unde quia preclarus dies Pentecostes evoluto anni circulo imminebat, illique sollempnitati multos optimates sed et fere
l.7 tocius regionis principes apud Augustidunum interesse noveramus, piissimumque Burgundionum ducem Hugonem scilicet catervatim ad futurum non ignorabamus, dignum
l.8 duxit nostra paternitas illos clamores interdum pacienter differre quousque omnibus ad predictum diem congregatis, nobisque donno et religiosissimo patri nostro Rocle-
l.9-no sanctȩ Cabillonensis sedis presuli conjunctis unacum ejus pio consilio inportabile jugum malicie nostra compassione a communi fieret auctoritate levigatum, ut populus Dei
l.10 nobis ab eo commissus sub nostra protectione lege et justicia et dignitate sibi conservata respiraret, liceretque ei quiete justeque vivere, sanctique Nazarii et cleri-
l.11-corum suorum utilitatibus secure et fideliter vacare. Superna igitur largiente pietate, corporaliter atque in Dei nomine in predicte festivitatis vigilia nostrae
l.12 humilitati sua se reverentissima sociavit persona. Ille namque prius pro divini amoris respectu et beatissimi martiris Nazarii veneratione, ejus sacratissimi
l.13 templi deliberaverat obtata visitare limina, Deique aspirante gratia magnum istius itineris perficiendi nosque videndi desiderium quia implere meritus fuerat,
l.14 gaudebat. Et dum ab ejus ore dulcibus rigaremur verborum sicientes fluentis, suisque sacris admonicionibus paterno more instrueremur, ejus sanctitati
l.15 intimare curavimus ea quȩ ad communis profectus aucmentum essent si nostra justi vigoris censura corrigerentur, et ad ejusdem communionis detrimentum pertinerent,
l.16 si pari negligentia quae corrigenda erant incorrepta remanerent. Proinde idem clarissimus pater adque beatissimus pastor ea quȩ sue sacre
l.17 simplicitati erant incognita per nostrum veridicum cognoscens relatum, nobiscum alto cȩpit pertractare consilio, qualiter consensu communi obpressiones injuste
l.18 et superposiciones illicite sua consociali et nostra coepiscopali ducalique absolutione essent evacuate. Nam justum apparuit omnium fidelium nostrorum indus-
l.19-trie, ut quia pietate divina tante dignitatis persone principes videlicet Christiane milicie concordi bone voluntatis studio erant unite, quicquid im-
l.20-pie rectorum pravorum ceca subditis hominibus intulerat cupiditas adhibita justicie linea fieret quantocius correptum, et omnia bona in Dei nomine
l.21 consequerentur, nostroque felicissimo indulto mansura atque confirmata existerent. Transacte autem noctis vigiliis cȩlebratis, illucescente jamdicto
l.22 Pentecostes die, nobisque ex more post primam diei horam in unum coadunatis, ibi ferme omnis clericorum prelibati martiris Nazarii conglobata multi-
l.23-tudo vocibus vividis nostrȩ pietatis clementiam sibi flagitavit obnixe ad futuram, dicens potestatem Beliniacum legis et justicie et pietatis beneficio esse
l.24 privatam atque tot obpressionibus et superposicionibus a supradicto Raginardo adeo esse affectam, ut jam ferre tan diuturnum ac intolerabile non posset malum.
l.25 Quorum clamoribus inmensis et miseriis nostra commota serenitas, divinum etiam formidantes judicium, si nostra non mitigarentur auctoritate, licet in tanta
l.26 die non secularibus sed divinis officiis vacandum esset, tamen precepimus ut prefatus Raginardus cum suis sed et fideles et seniores nostri huic negocio interessent,
l.27 in capitulum venirent, in quorum presentia clericorum quȩrelas promisimus nos esse audituros. Quibus illo ventis, etiam nobilissimi vicinarum urbium viri pro hac re nostris sunt
l.28 accersiti consiliis. Igitur nobis unacum venerabilibus clericis et cum religioso coepiscopo necnon et cum nostris dilectis obtimatibus, in capitulo sancti Nazarii residentibus, presente
l.29 etiam duce Burgundie cum suis castoreatis proceribus, clericorum quȩrele in medium sunt prolate iterum atque iterum dicencium prefatam villam et habitatores ejus nimio fasce mala-
l.30-rum consuetudinum, assiduitate exactionum quas semper prelibatus Raginardus exigebat gravari et pene confundi, quando ex unoquoque manso ab abitatore possesso
l.31 porcus, et agnus, gallina, et pullus, fȩnum, et annona, denarii necnon et ea quȩ necessaria erant, solebant extorqueri. Ad id enim homines potestatis jam redigebantur, et
l.32 in tantum de eorum vitȩ periculo agebatur, ut omnes clamitarent, sicut vita hominum semper quaerula est se aut ad nimiam paupertatem aut prorsus ad omnem exinanicionem substancie
l.33 perventuros: presertim cum et tirannica predonum rabies eos sine cessacione afflictaret et a senioribus suis in quorum beneficiis commanebant pro simili census reddicione gravarentur;
l.34 sed et peccatis exigentibus, tam peste animalium quam sterilitate terrȩ misera et orribilis usquequaque declamatio ferebatur. Ventilata autem utrorumque causa et partis utriusque ra-
l.35-tione audita, licet omnium unus esset clamor, singulorum tamen clamores nostra voluimus discuciendos esse presencia. Cognita autem rei veritate quȩ consuetudines juste et quȩ injuste,
l.36 tandem invenimus homines sancti Nazarii a nefanda jamdicti Raginardi suorumque obpressione tanta perpessos fuisse mala ut lex et justicia nomine tenus non veraciter in eos teneretur et
l.37 non solum justicia facti erant extranei, sed nec in his malis nullus modus contendebatur servari. Deinde quicquid illis injuste a prefato salvatore cognovimus fuisse superpositum pro com-
l.38-munis lucri mercede absolventes irritum fecimus, et male consuetudines ne amplius redderentur, nostra communi auctoritate prohibuimus justamque consuetudinem omnibus rite conservandam red-
l.39-dendamque statuentes denominavimus, et si fieri posset ut ex toto hoc est et ex justis et ex injustis consuetudinibus remissionem illis faceret, nos obtaremus. Sed quia crebro dictus frater
l.40 noster nobis in hoc consentire noluit, longa tandem deliberatione communique consultu ipsis ad clamantibus et expetentibus unum quod potuimus remedium prestitimus, ut summa videlicet
l.41 illa nimis inportabilis minueretur, injusticie adnullarentur, et per singulos mansos singulis habitatoribus frequentatos sex denarios et unum obolum duosque avene sextarios singulis
l.42 annis rependerent, atque ita nec potestati nostrae nimia esset profligacio, nec superius dicto Raginardo omnis usquequaque videretur destitucio. Paratis autem fere omnibus hominibus
l.43 sancti Nazarii jurare istam veram et justam consuetudinem esse, et nec plus nec minus nisi quantum dictum est superius eum in potestate habere, juravit Giroardus decanus et major domus unus pro
l.44 omnibus in sex denariis cum uno obolo et in duobus avene sextariis ut dictum est consuetudinem totam contineri, nec magis vel minus a quoquam sibi debere reddi. Quo sacramento con-
l.45-vinctus et confusus Raginardus simul cum suis quos pro se paraverat et quid contra hisceret non habens, consilio nostro et fratrum suorum occupaciones malas, exactiones pravas, et cetera
l.46 his similia preter rectam consuetudinem pro salute animȩ suae parentumque suorum sancto Nazario reliquid, donum libenter fecit, super altare ejus suppliciter posuit, omnem calumpniam
l.47 et quicquid malarum consuetudinum in potestate consueverat relinquens, clericorum voluntati per omnia consenciens. Dederunt autem ei clerici sponte sua trecentos denariorum
l.48 solidos quia placitum istud bene se servare et fideliter tenere promisit, quia uxorem suam filios et successores suos donum istud laudare fecit. Hujus ergo donacionis firmi-
l.49-tatem ad usus predictorum canonicorum mancipatam nostrȩ auctoritatis scripto confirmamus,atque sub interdictionis excommunicatione ne quis hoc privilegium violare audeat,
l.50 pontificali regimine prohibemus: statuentesque decernimus hujus decreti auctoritate, ut hoc quod perditum fuerat et redditum nunc possidet aecclesia sine cunctacione perpetuis temporibus
l.51 possidere debeat, et sicut antiquitus fuit ita in ipsius dominio omni tempore inviolabiliter permaneat. Si quis autem presumptor temerarius quod minime fore credimus, adversus hoc
l.52 decretum auctoritate nostra munitum recalcitrare forte temptaverit, primum quidem ut a cepta citius resipiscat injuria eum obtestamur, deinde vero si noluerit, anathematis
l.53 vinculo ligamus et Sathane in interitu carnis tradimus. Qui vero custos ejus extiterit, aeternis gaudiis perfruatur et premiis cum angelis in cȩlestibus pociatur. Ut autem hujus
l.54 nostri testamenti cirographum a nemine violetur, robustius solidetur, et majori stipulatione stabiliatur, signi nostri cognicione illud subter signavimus, et fidelium nostrorum tam cleri-
l.55-corum quam laicorum insignium, manibus et signis corroborari curavimus. Actum apud Heduam urbem pullice. Hoc autem privilegium factum est in mense maio in
l.56 ipsa die Pentecostes, prima feria, indicione quinta, Aganone presule, Ugone duce, Philippo rege, Gregorio universali pontifice.
l.57 S. Aganonis presulis. S. R. Cabillonensis episcopi. S. Hugonis ducis. S. Hodonis fratris ejus. S. P. Glanonensis. S. V. de Colchis. S. A. de Insula. S. Hu. de Monte sancti Johannis. S. B. de
l.58 Monte Forti. S. G. Bruni. S. W. de Archis. S. W. decani. S. Hugonis abbatis. S. S. prepositi. S. W. archidiaconi. S. N. precentoris.
l.59 HELDIERIUS CONMENTARIUS AD VICEM SEVINI CANCELLARII SCRIPSIT.

Bibliographie

RICHARD (J.), Mauvaises coutumes et juste coutume : une communauté rurale entre ses deux seigneurs, Histoire et Société. Mélanges offerts à Georges Duby, t.2 : le tenancier, le fidèle et le citoyen, Aix-en-Provence, 1992, p. 23-29.

Responsable

Renault

Comment citer cette notice

Acte n°824 dans Chartes originales antérieures à 1121 conservées en France , Cédric GIRAUD, Jean-Baptiste RENAULT et Benoît-Michel TOCK, éds., Nancy : Centre de Médiévistique Jean Schneider; éds électronique : Orléans : Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 2010. (Telma). En abrégé, citer : « Charte Artem/CMJS n°824»[En ligne] http://www.cn-telma.fr/originaux/charte824/. Date de mise à jour : 25/11/14.