Valenciennes, BM, ms. 33 fol. 155v°

<< < / > >>

Numéro4973

Fiabilité de l'actedouteux

Genrenotice

Date1097(fiabilité :édition)

Lieunon identifié

DiocèseTournai

RégionNord/Pas-de-Calais

Supportparchemin

Chirographienon déterminable

Sceau non scellé

Etat de la traditionoriginal

AuteurHugues, abbé  de  SAINT-AMAND-LES-EAUX

BénéficiaireAbbaye  de  SAINT-AMAND-LES-EAUX

Regeste

Hugues Ier, abbé de Saint-Amand, relate les abus commis par l'avoué Anselme et la reprise par l'abbaye de l'avouerie de Neuville-sur-l'Escaut, Lieu-Saint-Amand, Déchy et Férin sous la forme d'un mort-gage.

Texte

l.1 In nomine sancte et individue Trinitatis, H[ugo], abbas, omnibus Deum fideliter colentibus salutem. Notum sit omnibus fidelibus christianis, presentibus et futuris, Anselmum multas injurias huic ecclesie Sancti Amandi, cui ego H[ugo] abbas, Deo auctore, deservio, intulisse, in villis Sancti Amandi injuste jacuisse, stipendia a rusticis vi accepisse, ab hospitibus Sancti Amandi redemptionem extraxisse, multaque alia mala inflexisse. A quibus injuriis cum sepe precaremur eam tam per nos quam per alios religiosos viros ut se retraheret, de preteritis penitens, de futuris se cessaturum promittens, super altare sancti Amandi emendavit, sed malum facere non cessavit. Unde gravi merore affecti proclamationem apud comitem R[otbertum], eo presente, fecimus ; qui secundum curie judicium per justiciam comitis omnia nobis emendavit. Ut autem de curia recessit, nobis parcere noluit, immo ad augmentum malitie sue molendina apud Bulcinium ad confusionem molendinorum Sancti Amandi antiquitus existentium in Nova Villa et Lourch fieri fecit et homines, qui in molendinis Sancti Amandi consueverant molere, ad sua ire coegit et aquam, que solebat fluere ad molendina Sancti Amandi, et pisces, facta sclusa, retinuit. Quam sclusam ita levavit ut aquam, que solebat transfluere, per culturas Sancti Amandi faciat redundare ; transitum etiam qui fiebat per Novam Villam ita nobis abstulit ut volentes transire per eam, facta in culturis Sancti Amandi injuste via, per Bulcinium vi faciat transmeare. De hac itaque malitia cum nullo modo se retrahere vellet, gladio anathematis eum percussimus, et ut magis magisque terreretur corpus sancti Amandi aliorumque sanctorum corpora, insuper et crucifixum manu proclamationem tenentem ad terram exposuimus ; nosque proclamationem ante corpus et sanguinem Domini cotidie facere non cessavimus. Quod cum multorum relatione didicisset, multum pertimescens, ut suscepturi emendationem ad eum veniremus mandavit. Nos vero, quos similiter multotiens deceperat, eum adire noluimus, dicentes quoniam, nisi prius veniens super corpus sancti Amandi quicquid peccaverat emendaret, numquam nos corpora sanctorum de terra sublevaturos quoadusque omnipotens Dominus apertam justitiam nobis de eo faceret. Unde ineffabiliter perterritus quam citius potuit ad monasterium nostrum venit, ante corpus sancti Amandi nudis pedibus se prostravit, emendationem in manu crucifixi faciens, misericordiam et absolutionem lacrimabiliter petiit. Nos vero lacrimis et petitionibus ejus condescendentes, hac conditione eum absolvimus ut in crastino, presente abbate H[aimerico] Aquicinensi et presentibus fratribus nostri monasterii, coram hominibus suis, se in villis Sancti Amandi injuste jacuisse et cautionem injuste fecisse profiteretur et filium suum tales exactiones relinquere faceret. Quod et fecit ; et ut advocatiam Nove Ville et Loci Sancti Amandi et Dici et Ferin, quicquid in transitu, in vivario, vel in molendinis apud Bulcinium factis a predicto Anselmo in vadimonio Rainerus acceperat, redimeremus summopere precatus est, timens ne; si in manus Raineri hoc vadimonium remaneret, ipse Rainerus villas Sancti Amandi devastaret. Sed quia tunc temporis id facere distulimus, eo quod nondum consilium acceperamus, et ipse iter quod ceperat Hierusolimitanum peragere festinabat, statuit et precepit ratum esse et firmum quicquid Rainerus nobiscum ageret de predicto vadimonio cum uxoris sue et filii et abbatis Haim[erici] et hominum suorum consilio. Nos vero timentes ne Rainerus villas Sancti Amandi, sicut jam ceperat et se facturum promittebat, devastaret, de quibus villis terrore suo multos fugaverat, accepto a sapientibus hominibus consilio, predictum vadimonium a Rainero, sicut Anselmus jusserat et precatus fuerat, dactis CXX marcis argenti, rediminus, maxime quia idem Anselmus de dampno quod nobis intulerat de molendinis, de transitu, de vivario, promisit se nobis misericordiam facturum, si Deus ei prosperum iter redeundi concederet. Hoc autem ita factum est : dominica die precedente festivitatem Sancti Martini, apud Bulcinium, nos ex una parte ferentes corpus sancti Amandi, ex alia parte Berta, uxor Anselmi, et Godefridus, filius ejus, et Rainerus et abbas Aquicinensis et abbas Hasnoniensis et multi alii convenimus, et ibi super corpus sancti Amandi et aliorum sanctorum reliquias hoc vadimonium Berta et Godefridus, filius ejus, in manu nostra dederunt, statuentes et hoc vadimonium, id est advocatiam predictarum villarum et quicquid in eisdem villis Anselmus habebat, sed et medietatem molendinorum Bulcinii et medietatem vivarii et medietatem transitus et medietatem justitie pertinentis ad hec tria, a predicta die usque ad Nativitatem et a Nativitate usque ad tres annos ecclesia Sancti Amandi libere et sine contradictione possideret. Quod si, transactis tribus annis, Anselmus aut uxor aut aliquis heres ejus aut Rainerus vadimonium istud non redemerit et CXX marcas argenti existentibus monachis in capitulo Sancti Amandi non persolverit, tamdiu predictum vadimonium tenebimus quodadusque predictum argentum in capitulo Sancti Amandi recipiamus. Hanc autem conventionem sine fraude et sine dolo fideliter se observaturos, neque occasionem vel impedimentum vel ingenium quod Sanctus Amandus vel monachi perdant se exquisituros, Berta et Godefridus, filius ejus, et Rainerus fide promiserunt, et Godefridus et Rainerus supr corpus sancti Armandi et quorumdam reliquias juraverunt et obsides octoginta duos dederunt. In eodem autem sacramento id adjectum est quod, si Anselmus redierit, hanc conventionem se observaturum jurabit. Quod si ipse non redierit et Godefridus filius ejus de vita decesserit, frater ejus vel qui ei succedet id se observaturum jurabit. Quod si ipsi vel aliquis, unde justiciam possint facere, Sancto Amando inde aliquid abstulerit et inde ad quemlibet, eorum abbas vel prepositus ejus proclamationem fecerint, aut infra quindecim dies sine alio placito se suosque per duos obsides sacramento defendet, aut quod ablatum fuerat restituet. Si vero aliquis de quo non possint justitiam facere Sancto Amando aliquid abstulerit, sicut sibi, ita ad militatem Sancti Amandi ferent adjutorium. Quod si hanc conventionem Anselmus, vel uxor ejus, vel filii, vel Rainerus servare noluerint vel non potuerint, vel de eis defuerit, vel aliquo pacto Bulcinium perdiderint, dati obsides fide promiserunt et super corpus sancti Amandi et quorumdam sanctorum reliquias juraverunt se infra XL dies postquam ammoniti fuerint CXX marcas argenti in capitulo Sancti Amandi sine dolo ad utilitatem ecclesie Sancti Amandi reddituros. Quod si aliquis obsidum obierit vel de patria exierit, postquam Rainerus vel aliquis terram Anselmi possidens ammonitus pro absente obside fuerit, alium tantumdem valentem infra quindecim dies in loco ejus restituet. Post hec autem omnia, jussu Raineri et uxoris Anselmi et filii, consilioque virorum qui huic negotio interfuerunt, corpus sancti Amandi ad predicta molendina cum ceteris juri Sancti Amandi mancipanda portavimus, ibique hujus pagine et conventionis atque vadimonii violatores anathematisavimus. Ut autem hoc inconvulsum et inviolabile permaneat super corpus sancti Amandi obsides juraverunt, quorum hec sunt nomina : Gerardus de Falmars et Rainerus Malsrois X marcas ; Rainerus de Madeng et Godefridus de Dulci IIII marcas ; Gotbertus de Anzen et Christianus filius Garderi X ; Walcherus filius Bethsele et Almannus de Lespais VI ; Sicherus de Tuns et Gerardus de Waslers VI, Isaac Hai Hai de Cameraco et Hugo filius Alardi V ; Johannes de Malcicurt et filius ejus Johannes et Helgotus et Walterus V ; Fulcardus de Warnestun I ; Geldulfus de Bulcen et Gerricus major de Nova Villa IIII ; Walterus de Enich et Rodulfus de Fersen II ; Nizo de Enich et Walterus filius Gerberge II ; Richerus de Buisnicurt et Willelmus de Buisnicurt II ; Otrannus de Caventin et Odo de Malcicurt II ; Hubertus major de Scalden et Alelmus Pietranus II ; Fulco de Castello V ; Hunaldus de Onen et Anselmus de Valentianis II ; Hugo de Dunen filius Yde et Sigerus de Tuns II ; Oilardus filius Hellini de Valentianis II ; Liesbrandus li Vasletz de Helemmes et Tietso de Enic II ; Albertus Bornes et Willelmus Bisauca VIII ; Hugo filius Raineri de Albercicourt et Lietdramo de Enic II ; Walcherus de Obercicourt et Fulcardus V ; Walcherus Harduls et Hugo de Marca filius Clementis VI ; Fulco maior de Salsoit et Anselmus de Bruilo III ; Segardus de Bulcen filius Lietbaldi et Johannes Thuscana IIII ; Gerulfus de Bulcen et Wedricus de Masten II ; Olibaldus Fera et Rainbaldus Cocus II ; Ernulfus de Wasnes et Rotgerus de Marcheta II ; Bernardus de Duaco filius Berneri V ; Hugo Calchaneulus et Richardus de Hasnonio IIII ; Richulfus de Coreres V ; Bernardus filius Narfridi I ; Azo filius Berneri I ; Almannus et Heribertus VI ; Hugo de Raminiis V ; Hugo de Nova Villa et Robertus de Hornen II ; Robertus de Salc L ; Amandus li Blunt et Johannes Liscevins VI ; Alulfus Parvus et Walterus de Pailoncourt II ; Albertus Bucellus et Landricus frater ejus IIII ; Gotbertus Taisuns II ; Heriwardus de Ruz II ; Alelmus de Dici I ; Werinfridus frater ejus I ; Herfridus et Werinfridus filii Alelmi II marcas argenti se Sancto Amando reddituros. Conventioni vero huic interfuerunt hi testes . Hugo de Ragminiis, Wenemarus nepos abbatis, Hernulfus frater ejus, Gerricus de Hera, Walterus de Ballois, Gonterus de Holen Almannus, Heribertus, Sigerus de Tuns, Lietbertus de Samion, Lietbertus de Baissi, Lietbertus de Remelgiis, Alulfus frater ejus, Evrardus de Remelgiis, Rumoldus, Walterus de Mauritania, Hellinus de Sein, Wenemarus filius Ide, Alelmus de Dici, Werinfridus frater ejus, Herfridus et Werinfridus filii Alelmi, Hubertus de Scalden, Gerricus de Nova Villa, Hugo frater ejus, Godefridus de Dulci, Riculfus de Flez, Petrus de Duaco, Bernardus frater ejus, Rotbertus filius Rainburgis. Hanc cartam ego H[aimericus] abbas Aquicinensis rogatus ab abbate H[ugone] Sancti Amandi et fratribus ejusdem et a fratribus ejusdem cenobii scripsi et subscripsi.

Bibliographie

PLATELLE (H.), Le premier cartulaire de l'abbaye de Saint-Amand, in Le Moyen Age, 62 (1956), p. 301-329, p. 310.

PLATELLE (Henri), La justice seigneuriale de Saint-Amand. Son organisation judiciaire, sa procédure et sa compétence du XIe au XVIe siècle, Louvain, 1965, p. 421-427, n° 1.

Responsable

M.-J. Gasse

Comment citer cette notice

Acte n°4973 dans Chartes originales antérieures à 1121 conservées en France , Cédric GIRAUD, Jean-Baptiste RENAULT et Benoît-Michel TOCK, éds., Nancy : Centre de Médiévistique Jean Schneider; éds électronique : Orléans : Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 2010. (Telma). En abrégé, citer : « Charte Artem/CMJS n°4973»[En ligne] http://www.cn-telma.fr/originaux/charte4973/. Date de mise à jour : 29/03/12.