Angers, AD Maine-et-Loire, 45 H 1 n° 12

<< < / > >>

Numéro3596

Fiabilité de l'actenon suspecté

Genrenotice

Date1099(fiabilité :étude diplomatique)

Lieunon identifié

DiocèseTours

RégionCentre

Supportparchemin

Chirographienon

Sceau non scellé

Etat de la traditionoriginal

Hauteur à gauche487   mm

Hauteur à droite482   mm

Largeur en haut166   mm

Largeur en bas153   mm

AuteurL'épouse de Bodin

BénéficiaireAbbaye  de  MARMOUTIER

Regeste

Relation d'un litige entre Marmoutier et les héritiers d'un certain Bodin, à propos de sel apporté par celui-ci à l'abbaye sur l'ordre de Tristan de Champtoceaux, litige réglé en deux plaids, à la cour de Champtoceaux puis à celle du comte de Nantes Mathieu.

Fac-similé

Texte

l.1 Memoriȩ litterarum causam salis quam cum heredibus Bodini habuimus, commisimus,
l.2 ne posteri nostri si de eadem aliquando pulsati fuerint, ignari, ac per hoc facile damno
l.3 gravandi ledantur. Jam itaque presul Andegavensis salem illum nobis abstulerat, jam de
l.4 ipso super hoc Romȩ a nobis proclamatio facta fuerat, jam ipse episcopus pluribus modis
l.5 a nobis ad redditionem coartatus, concordiam nobis satis humiliter offerebat, cum tandem
l.6 uxor Bodini qui salem illum in domo Sancti Martini salinaria quȩ Calumne est ex precepto
l.7 Tristanni de Castro Celsi posuerat, cum filio suo et genero suo Blandino, ad Majus
l.8 Monasterium veniens, ad domnum abbatem proclamationem super sale illo fecit, dicens salem
l.9 Bodini viri sui fuisse, ac pro hoc sibi filiisque suis deberi, seque petere justitiam sibi
l.10 quam bonorum virorum judicium decerneret fieri. Non abnuimus, ne injustitiam mulieri
l.11 facere videremus, sed tria loca ut utrum liberet eligeret, ubi virum qui nobis salem illum
l.12 dederat, suumque fuisse probare paratus erat habere possemus, proposuimus. Ipsa vero habito
l.13 suorum consilio, Castrum Celsi elegit, constitutoque die placiti, cum suis ad nominatum
l.14 locum venit, noster quoque prior Odo nomine, cum his quos ad hoc duxit idoneos eodem
l.15 venire non distulit. Cum itaque illa per prolocutorem suum quid repeteret exposuisset,
l.16 prior eum qui salem beato Martino dederat exhibuit, et ut donum suum legitime
l.17 tueretur ammonuit. Ad quod cum ille coram omnibus paratus exurgeret, respondit
l.18 pars mulieris se nunquam cum eo de sale illo placitaturam sed semper a monachis
l.19 eum esse petituram. Dixerunt super hoc boni viri qui affuerunt, quod injustȩ amodo pro sale
l.20 monachos mulier vel sui inquietarent, nisi prius Tristannum qui se datorem salis
l.21 profitebatur, et tutorem exibebat, legitimum salis possessorem non fuisse, comprobarent.
l.22 Quod quia non poterant, respuerunt, sicque nostri putantes se causam illam finisse discesse-
l.23-runt. Transactis subsequenter non multis diebus, misit Mathias comes Namneten-
l.24-sis litteras ad domnum abbatem quibus eum cum comminationibus invitavit ut justitiam
l.25 de sale toties nominato, sue burgensi infra tres ebdomadas faceret. Alioquin
l.26 ipse de rebus Sancti Martini quȩ Nanneti sunt quantum precio salis equum esset, traderet.
l.27 Prior igitur ad respondendum comiti super hoc Nannetum profectus rationibus suprascrip-
l.28-tis obnixe monstrabat se causȩ huic legitime fin[em] posuissȩ, ipsumque comitem
l.29 nos super hac re inquietare non debuisse, nec in curia sua nos debere de hoc
l.30 respondere. Tandem postquam hinc et inde multum concertatum esset, ad hoc ventum
l.31 est ut adquiescerent nostri, causam salis ubi prius tractata fuerat apud Castrum Celsi
l.32 scilicet, retractare, et ibi proborum virorum judicio eam libenter omnino determinare.
l.33 Statuta est dies placiti nostrȩ et adversariȩ partis consensu, in qua paratus respondere
l.34 domnus abbas Bernardus affuit cum multorum proborum monachorum et laicorum comitatu.
l.35 Cumque jam transacta majore diei parte, nullus eum super causa pro qua venerat pulsa-
l.36-ret, suorum consilio misit legatos ad mulierem et ad suos, qui dicerent eum die statu-
l.37-ta adesse paratum de causa pro qua venerat respondere, tempus placiti preterire, bo-
l.38-num esse ut convenirent, et quid peterent indicarent. Ad hoc remisit mulier
l.39 ex consilio suo qui dicerent domno abbati eam ea die sicut statutum fuerat placitare
l.40 non posse, quoniam quidam gener suus ad quem maxime causa illa pertinebat, cum ad pla-
l.41-citum illud veniret in via captus fuerat, et quoniam legitimam excusationem haberet, cau-
l.42-sam illam usque ad ejus absolutionem differre vellet. Non acquievit domnus abbas, sed remi-
l.43-sit qui dicerent, priorem et reliquos fratres nullum cum [i]ll[o] placitum instituisse, comitem
l.44 Mathiam, ad faciendam justitiam uxori Bodi[ni] non ge[nero] suo, ipsum domnum abbatem
l.45 invitasse. Diceret illa quid peteret, [secun]dum ju[s]ti[ti]am ea die quȩ placito posita
l.46 fuerat respondere[t] nec pro penuria judicum dimitteret, et hoc enim in excusationem
l.47 assumebat, et quoniam [sibi] opus esset ipse tales judices poneret, quorum judicium nullus jus-
l.48-[titiam cognoscens bon]um esse negaret, et si ille qui captus est post suam absolutionem, ab ipso
l.49 et a congr[e]gation[e] aliquid peteret, et illi responderetur quantum ratio postularet.
l.50 Non acquievit m[ulier n]eque sui adjutores, quoniam in parte domni abbatis probos vi-
l.51-debant viros, et rectitudinis cognitores. Ita discessit domnus abbas et sui, postquam
l.52 non fuit qui ab illo quicquam peteret, et omnis adversarius quievit. Hoc viderunt et audierunt,
l.53 Gaudinus de Clicione, Morinus filius Salvagii, Ivanus Cloitus, Bardulfus de Uldunello,
l.54 Guillelmus de Spina, Rivallonius filius Harscoiti, Normannus de Capella, Rotbertus Borrellus, Gaus-
l.55-fredus de Vindocino, Giraldus filius Lealdi, Radulfus prepositus Sancti Florentii. De nostris autem
l.56 hominibus viderunt et audierunt, Hubertus, Landricus, Ingelbertus, Martinus, Morihennus.

Notes

1

Responsable

M. Courtois

Comment citer cette notice

Acte n°3596 dans Chartes originales antérieures à 1121 conservées en France , Cédric GIRAUD, Jean-Baptiste RENAULT et Benoît-Michel TOCK, éds., Nancy : Centre de Médiévistique Jean Schneider; éds électronique : Orléans : Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 2010. (Telma). En abrégé, citer : « Charte Artem/CMJS n°3596»[En ligne] http://www.cn-telma.fr/originaux/charte3596/. Date de mise à jour : 29/03/12.