Notice de la sentence rendue par le pape Urbain II sur le litige entre Saint-Aubin et la Trinité de Vendôme au sujet de Saint-Clément de Craon et de la ratification de cette sentence par les deux abbayes.

l.1 CELLAM SANCTI CLEMENTIS CREDONENSIS CASTRI CUM OMNIBUS APPENDICIIS SUIS ECCLESIASTICIS POSSEDERE QUIETAM MONACHI BEATI ALBINI AMPLIUS QUAM
l.2 triginta annis in pace. Eam Gosfridus Martellus Andecavorum comes patenti eis sublatam violentia, monachis dedit Vindocinensis monasterii, non tamen
l.3 sine calumnia monachorum Sancti ALBINI. Cumque pro hac re inter hos illosque monachos jugis perseveraret discordia, temptatis prius frustra pluribus sinodorum conciliorumque judiciis,
l.4 apostolica tandem vocatione, URBANO PAPȩ jubentur presentari, facturi ad invicem ex ejus decreto canonica jura. Audierat enim jam secundo de hac re papa predictus
l.5 monachorum Sancti Albini clamorem, quem ad ejus aures detulerat Milo quidam eorum commonachus, missus ad hoc jam semel et iterum ab abbate et cȩteris fratribus ejus.
l.6 Deliberatum itaque est ab utriusque congregationis monachis, ut electi seniores duo tresve hinc et inde apostolicis destinarentur conspectibus, qui ei partis
l.7 utriusque causas tali patefacerent condicione, ut quicquid ex ea re presentibus illis apostolica firmaret auctoritas, hoc firmum et inviolabile utriusque monasterii
l.8 defenderet posteritas. Eo tempore abbas Sancti ALBINI GIRARDUS vehementi laborans infirmitate, ȩquitare non poterat, sed et BERNONEM Vindocinensis monasterii
l.9 abbatem, anni jam declinantes in senium ab omni labore excusabant. Electi sunt ergo ad hanc legationem de monachis Beati Albini, Girardus prior, Stephanus quoque
l.10 et Milo, famulique eorum. DE Vindocinensibus quoque electi sunt Frotmundus prior et Ingelbaldus, famulique eorum. Qui profecti pariter, pariter se papȩ
l.11 obtutibus obtulerunt, pariter ei causas suas manifestaverunt. Ille diligens in utramque partem prout oportuit examinator, post multas hujus illiusque partis
l.12 retractationes, pacem tandem et concordiam inter utrosque utrorumque libera voluntate composuit. Et pacis quidem ejus sive concordie pactum priores ambo
l.13 et monachi qui cum eis erant datis propriis fidutiis in manu papȩ firmaverunt. Sed et idem papa ad firmitatis cumulum pactum eorum propriis confirmavit sigillis
l.14 et litteris, quarum exemplum hic adnotatum sequitur. Urbanus, episcopus, servus servorum Dei, dilectis in Christo filiis G., abbati Sancti ALBINI Andecavensis, et Bernonis, abbati Sanctȩ
l.15 TRINITATIS Vindocinensis, salutem et apostolicam benedictionem. Cum essemus in provincia Calabriȩ apud monasterium Sanctȩ Mariȩ quȩ dicitur de Matina,
l.16 monachi Sancti Albini, Girardus prior, Milo et Stephanus, adversus monachos Sanctȩ Trinitatis de Vindocino, Frotmundum priorem, Ingelbaldum ostiarium qui presentes
l.17 aderant conquesti sunt quod Vindocinenses fratres ȩcclesiam Sancti Clementis Credonensis, quȩ a monachis Sancti Albini juste secundum illorum temporum consuetudinem adquisita
l.18 ac per triginta annos quiete et sine interruptione possessa, violenter ablatam injuste detinerent. Qui cum suis instrumentis et rationibus causam suam defendere
l.19 niterentur, primo die proclamationis res diu et multum ventilata nullo potuit fine terminari. Secunda vero die similiter multum discussa, ad nullum tamen est finem perducta.
l.20 Die autem tercia, XII scilicet kalendas decembris, residentibus nobis in Anglone civitate Apuliȩ presentibus religiosis et venerabilibus tam episcopis quam sanctȩ Romanȩ ecclesiȩ
l.21 cardinalibus sive diaconibus, astantibus etiam nobilibus Romanis, et comitibus Apuliȩ gloriosissimis, BOAMONTE et GUILLELMO, re iterum diu et multum inquisita, tandem
l.22 inspirante Deo lucidius eluxit in quam potius partem justitia declinaret. Cum enim utraque pars suis nobis allegationibus obviarent, et hinc pactionem abbatum, confirmationem
l.23 pontificum Romanȩ ecclesiȩ legatorum, illinc vero legitimum introitum, et canonicam triginta annorum possessionem nobis opponerent, nos qui omnium fidelium causas equa lance pensare
l.24 debemus, utriusque utilitati providentes, ipsam litem concordiȩ convenientius equitate decidere maluimus. Omnes igitur qui nobiscum aderant hanc sententiam collaudantes, consen-
l.25-tientibus predictis utriusque cȩnobii fratribus et in manus nostras fidem pollicendo firmantibus, concordia et pax inter eos hoc modo posita est, ut scilicet Vindocinenses monachi de his tribus
l.26 ȩcclesiis, aut ȩcclesiam Manitilium, vel Sancti Saturnini, sive Sancti Johannis super Ligerim, unam quam congregatio tota Sanctȩ Trinitatis elegerit, cum omnibus quȩ ad eandem ȩcclesiam tam mobilibus quam in-
l.27-mobilibus interius exteriusque ad presens pertinent infra dies XXX postquam domum redierint monasterio Sancti ALBINI in perpetuum tradant. FRATRES itaque Sancti Albini omnem litem omnemque
l.28 calumpniam ex causa hac in manus nostras et Vindocinensium fratrum refutaverunt. Vindocinenses vero unam supradictarum ȩcclesiarum in manus nostras reddiderunt, et per nos eosdem monachos investierunt.
l.29 Presenti igitur auctoritate fraternitatem vestram admonemus et precipimus, ut hoc pactum a nobis intentione pacis et quietis dispositum et statutum omni tempore deinceps ratum et inconvulsum
l.30 teneatis et observetis. Quecumque autem pars hanc nostrȩ decisionis sententiam non susceperit vel transgredi presumpserit, tam canonum severitati subjaceat quam legitime compositionis pȩnam
l.31 id est auri centum librarum sustineat, et a causa penitus cadat. DATA TARENTI OCTAVO KALENDAS DECEMBRIS.
l.32 Postquam autem reversi sunt priores et qui cum eis missi fuerant, recitatȩ sunt litterȩ istȩ tam in Vindocinensi quam in Sancti Albini capitulo, in presentia abbatum et monachorum, concedentibus
l.33 universis pacem illam et concordiam quam papȩ poscebat sententia, tradideruntque Vindocinensis monasterii fratres monachis Sancti Albini ȩcclesiam Sancti Johannis quȩ est super Ligerim, cum tota
l.34 ejus agrorum et vinearum possessione, in nomine supradictȩ concordiȩ. Quȩ ut plenius firmaretur, missi sunt a monachis suis Frotmundus prior, Ingelbaldus hospitalarius, Herbertus
l.35 de Booleto in capitulum Sancti Albini, ibique in omnium audientia concessa est ex utraque parte pax supradicta. Sed et de monachis Sancti Albini missi sunt in Vindocinense capitulum
l.36 Girardus prior, Hugo Mansellus, Stephanus quoque et Archembaldus, Ibique abbas Berno eandem se concedere testatus est concordiam, sic cȩteris consentientibus, ut ne unus quidem
l.37 adversaretur. Ad quod audiendum, adhibiti sunt seculares testes. EX parte Sancti Albini, Girardus, Firmatus, Popardus, Samazoellus, famuli monachorum qui missi fuerant.
l.38 EX Vindocinensium parte, Anseius carpentarius, Gualterius carpentarius, Walterius sutor, Durandus de Andecava, Herbertus Bloius, Odo Modiolus, Rainaldus de Andecava,
l.39 Guarinus hospitarius, Albertus boverius, Bernerius secretarius, Rainaldus pistor.