Paris, AN, K 13 n° 10/1

<< < / > >>

Numéro3019

Fiabilité de l'actenon suspecté

Genrediplôme

Date19/09/862(fiabilité :édition)

LieuCompiègne(lat :Compendio palatio regio)

DiocèseParis

RégionIle-de-France

Supportparchemin

Chirographienon

Sceau sceau plaqué

Etat de la traditionoriginal

Hauteur à gauche692   mm

Hauteur à droite698   mm

Largeur en haut666   mm

Largeur en bas663   mm

AuteurCharles II le Chauve, roi des FRANCS

BénéficiaireAbbaye  de  SAINT-DENIS

Regeste

Charles le Chauve, roi des Francs, fixe la part des biens et des revenus de l'abbaye de Saint-Denis réservée aux religieux.

Texte

l.1 [chrisme] [notes_tironiennes] IN NOMINE SANCTAE ET INDIVIDUAE TRINITATIS, KAROLUS, GRATIA DEI REX. SI EA QUAE PRAEDECESSORES NOSTRI, REGIA SUBLIMITATE DIVINA ORDINANTE PROVIDENTIA PRAEDITI AC SUPERNA DIGNATIONE INLUMINATI NECNON ET SANCTAE DEI ECCLESIAE SUORUMQUE FIDELIUM DEVOTIS ADMONITIONIBUS AC PRECIBUS INSTIGATI, PRO STATU ET UTILITATE
l.2 ecclesiarum ac servorum Dei statuere decreverunt nostris confirmamus edictis atque ipsorum devotissimis consentientes affectibus eadem pia Domino exequimur munia, hoc nobis procul dubio ad aeternam beatitudinem et totius regni a Deo nobis commissi tutelam profuturum esse credimus et retributorem Dominum exinde in posterum habere confidimus. Igitur notum sit omnibus fidelibus sanctae Dei ecclesiae ac nostris, praesentibus scilicet et futuris, quia vir venerabilis ac propinquus noster,
l.3 Hludovuicus videlicet, abba monasterii apostolorum principis excellentissimorumque Christi martyrum Dionysii, Rustici et Eleutherii qui peculiares patroni nostri adesse videntur, nihilominus et monachi ejusdem sanctae congregationis, devotissimi oratores nostri, suggesserunt serenitati nostrae ut pro Dei omnipotentis amore et futuro ejusdem sanctae congregationis suffragio atque in sancto proposito religionis augmento et ne aliqua successorum suorum neglegentia aut parcitate sive diminutione ordo in ea monasticus futuris temporibus
l.4 perturbaretur, sicuti hactenus manifestum est contigisse, stipendia eorum quae annuatim in cibo et potu accipere debebant, necnon et quasdam villas specialiter necessitatibus eorum deservituras, a divae recordationis Hludovuico serenissimo augusto, genitore scilicet nostro, per propriae confirmationis praeceptum eidem sanctae congregationi deputatas, alias etiam a nostra largitate atque praefati venerabilis Hludovuici abbatis pia consideratione ob multimodas necessitates praefatae monachorum congregationi delegatas,
l.5 propter rei firmitatem et ipsorum sanctorum reverentiam auctoritatis nostrae praeceptum fieri juberemus, per quod tam ea quae prae manibus habebant quamque ipsa quae a nostra celsitudine humiliter exposcebant rata atque stabilita deinceps permanere possent. Nos vero petitionibus illorum, quis necessariae et rationabiles erant, aurem accomodantes, veluti postulaverant fieri adjudicavimus. Pro stipendiis igitur in saepefato genitoris nostri praecepto adnotatis quae a parte abbatis fratribus annuatim solvebantur ob multimodas necessitatum
l.6 varietates, quia sepius minus plene illis persolvi poterant, Hludovuicus venerabilis abba cum consensu et voluntate ejusdem totius congregationis tribuit eis villas quarum sunt vocabula, hoc est Cormilias in pago Parisiaco sitam, itemque Cormilias in pago Vilcasino cum omnibus ad se pertinentibus, sicut Geilenus sine aliqua diminutione eam ex integro mutuavit, et villam quae vocatur Vuarniacus in eodem pago sine aliqua diminutione sitam, necnon et villas quae vocantur Linerolas et Ferruciacum cum lignariis earum in pago Milidunensi sitas. Praedictas
l.7 autem villas acceperunt memorati fratres pro sigale modios mille trecentos ad prebendas famulorum sibi servientium, et pro trecentis leguminum modiis, et pro casei pensis trecentis triginta, et pro braciis triginta per duodecim modia, et pro modiis viginti adipis, nam quindecim modia ex parte abbatis solvuntur, et pro ducentis modiis salis cum ipso modio qui solvitur in salinis et pro quadraginta modiis saponis, et pro viginti quinque libris argenti quae pro lignario solvebantur, et pro ducentis unctis qui dabantur fratribus
l.8 per singulos annos ad cordovesos eorum et coria componenda et diversis aliis fratrum necessitatibus, et pro triginta sestariis butyri, et pro decem libris argenti quae pro pice annuatim solvebantur ad componenda omnia vasa vinaria, et pro horto qui tam hieme quam aestate in cibos eorum sub statuta mensura solvebatur a parte abbatis, et pro consolatione carnium in famulos eorum censita quae illis dabatur in eisdem tribus festivitatibus et initio quadragesimae, et pro centum massis ferri, et pro falcibus atque furcis ferreis centum
l.9 persolvendis, et pro sartatectis ejusdem coenobii, dormitorio scilicet fratrum ac omnibus officinis infirmorum et cella novitiorum atque coquina fratrum et hospitum simulque infirmorum cum omnibus ibidem adjacentiis et medicina fratrum et aliis domibus in variis fratrum necessitudinibus aptis, quae omnia ex parte abbatis antea componebantur. Denique a parte abbatis solvenda sunt illis annuatim de frumento modia duo milia centum. Et in potum cotidiane refectionis concedimus eis vineas in pago
l.10 Parisiaco sitas, sicut ab antiquo ipsi fratres eas habere consueverunt, quae conjacent in Diogilo, in Petraficta, in Graulido, in Cormiliis, in Montiniaco atque Monticellis, necnon et vineas in ipso coenobio sitas quas apellant hortos. Si vero vindemia fefellerit in eisdem vineis ut ad duorum milium quingentorum modiorum numerus ex eis non valeat perveniri, tunc de vino puro idem numerus percomplebitur ab abbate in fratrum et hospitum usus in refectorio edentium. Volatilia autem
l.11 inter Pascha et Nativitatem Domini de subscriptis villis cum integritate quae super annum ex eis unacum censu qui in volatilibus de molendinis et cambis debet exire cum pulpastis et aupastis, sicut a longo tempore mos fuit, sive indominicatȩ sive in beneficium fuerint datae, dari more regio constituimus, id est de Noviente supra Sequanam, Belna, Tibernione, Tauriaco, Vitriaco, Ruberido, Vuasconevalle, Salicae, Braogilo, Blanziaco, Fraxnido, Alnido, Novavilla, Leudonecurte, Hardricovillare, Arniaco, Stirpiniaco,
l.12 Bugris, Belniaco, Drausciaco, Pantlosio, Marco, Cuviniolo, Vuairiaco, Melniaco, Ferrariis, Mairiu, Auriniaco, Rotnino, Campiniaco, Gaunissa, Gunsanevilla, Fontanido, Cormiliis, Latuero, Villerolo, Villare, Latiniaco, Masciaco, Linerolas, Ferriciaco, Niriaco, Clipiaco supra Sequanam. De Simpliciaco etiam in Cinnomannico sitam solvende sunt illis aut anseres centum aut pro eis de argento libra una. Et per tres festivitates, scilicet Paschae, natalis Domini atque festivitatis sancti Dionysii de spelta modia nonaginta ad cervesam
l.13 faciendam; de melle quoque carradas duas per modia sedecim; de frugibus arborum duae partes de praefatis villis et etiam aliis in testamento caesaris Hludovuici nominatim adnotatis; circulos quoque et carpentarios vel manoperarios ad preparanda vasa vinaria tempore congruo. Annualis etiam mundatio Crodoldi fluminis de villis ad hoc ex multo tempore ordinatis inexcusabiliter fiat. Vineas in coenobio quas hortos vocant aliasque potui ipsorum deputatas vinitores
l.14 de villis juxta antiquam consuetudinem excolendo preparent, sed et operarios qui eorum colligant vineas secundum consuetudinem ex villis ab antiquo ad hoc ipsum sufficienter ordinatis; necnon et torcularia praememoratorum locorum juxta solitam consuetudinem ex villis abbatiae reemendentur, et quae dari ibidem fratribus laborantibus fuerat consuetudo dentur. Tres siquidem porci saginati et mille centum ova per tres festivitates ad fratrum pistrinum subrogentur; item etiam alii duo porci saginati
l.15 per duas festivitates, id est natalis Domini et Paschae, ad volatilia eorum praeparanda; quinque simul modia frumenti purissimi de Mairiu ad polentam faciendam; de Madriaco, tantum ex duvis quantum sufficit ad unum pontinem faciendum a carpentariis abbatis in cellario per vindemiam deservituris, et de Mairiu similiter. Vascula quoque ad opus fratrum in cellario vel quoquina persolvenda de villis secundum antiquam consuetudinem juxta statutum numerum attribuantur, id est de Hardricovillare
l.16 et Leud[onecurte] et Novavilla atque Niriaco. Refectiones fratribus, quas piae memoriae Hludovuicus abba nobiliter ordinavit atque constituit de praefixis ministerialibus in festivitatibus sanctorum quorum corpora in hoc loco sunt humata, hoc est sancti Dionysii, sancti Ypoliti, sancti Innocentii, sancti Cucuphatis atque anniversario Dagoberti regis ex Auriciaco inrefragabiliter subministrentur. Caritates etiam in anniversariis regum et abbatum de cellario abbatis juxta solitum accomodentur.
l.17 Itaque opertoria praedictorum tectorum a parte fratrum superius exceptis vel reconcinnationes in refectorio vel camera fratrum sive caminata et balneatorio et pistrino seu in caeteris claustri officinis, dictante necessitate, a parte abbatis fiant. Inter tres vero festivitates, videlicet natalis Domini et Paschae ac missa sancti Dionysii, honorandus abba ejusdem loci a fratribus per annum de libras argenti sex, in hoc computati honores qui ei dabantur per praedictas festivitates. Villam quoque
l.18 quae vocatur Mansus Adalingi, in pago Pinciacinse sitam, quam Hincmarus, venerabilis archiepiscopus Remensis ecclesiae a nostra largitate in jus proprium per regale praeceptum consecutus fuerat, idemque per nostram licentiam fratribus in eodem loco infirmis benigne contulerat, ordine quo in praecepto a nobis ipsi largito continetur. Villam etiam quae vocatur Scindelicias, in pago Parisiacensi sitam, quam eisdem fratribus pietatis nostrae clementia per regiae auctoritatis praeceptum
l.19 misericorditer contulerat ob refectiones annuales fratribus praeparandas, veluti in praecepto excellentiae nostrae de eadem villa ordinabiliter continetur, videlicet ut in idibus junii quando Deus nos nasci in mundo voluit, et octavo idus junias quando sanctus sanctorum nos ungi in regem sua dignatione disposuit, sed et octavo decimo kalendas febroarias quando me rex regum, fugatis atque contritis ante faciem divinae potentiae nobiscum agentis, in regnum restituit, quae commemoratio post obitum nostrum
l.20 in depositionis die, cum me Dominus viam universe carnis ingredi jusserit, convertatur, necnon et in idibus decembris quando Deus me dilectam conjugem Hirmintrudem uxoreo vinculo copulavit, verum et quinto kalendas octobris quando ipsa dilectissima nobis conjux nata fuit, quae commemoratio convertatur in depositionis ejus diem, quando divina vocatione ab hac mortalitate migraverit, ipse refectiones fratribus in nostram memoriam, verum et juxta possibi-
l.21-litatem pauperibus praeparentur, ut specialiter atque sollempniter in praefatis diebus commemoratio nostra ex praedicta villa agatur, et quicquid exinde tam de conlaborationibus quam et de redditibus superfuerit, totum in refectorio fratrum ad victum illorum supplendum, scilicet ad pisces comparandos ceteraque necessaria victui apta, infirmorumque consolationibus et hospitum in refectorium venientium usibus conferatur. Et quoniam cotidianis
l.22 sumptibus de praescripta donatione nostra, annuente Domino, fratribus ministrabitur, ipsi quoque fratres in eodem coenobio degentes per futura tempora, sicut qui tunc aderant nobis fuerunt polliciti, quinque psalmos statim post primam in choro adstantes ante altare quod Gazofilacium vocatur, ubi sepulturam nostram, si ita Deus voluerit, disposuimus, tam in vita nostra quam et post obitum pro nobis cantent, et sacerdos deputetur qui cotidie similiter pro nobis missam celebret, per cujus manus
l.23 tres fratres oblationes pro nobis Domino offerant, et de vino quod in vineis praedictae villae natum fuerit decem modia in sacrario fratres mittant, quod mixtum fiat vino in sacrificio de putato, quatenus ex donariis voti nostri etiam sacrosancto sacrificio portio deesse non debeat, sed et ordinetur qualiter lampas una ante prescriptum altare exinde ardeat ut sanctorum meritis ac fratrum ipsius monasterii devotis orationibus lux nobis perpetua luceat.
l.24 Villamque Marogilum in pago Meldensi sitam, quam Adalardus comes in proprium a nostra celsitudine olim consecutus fuerat, precariamque pro ipsa de rebus sancti Dionysii a Hludovuico abbate rectore ejusdem loci acceperat ipsique sancto loco delegaverat, quam villam Marogilum postea idem venerabilis Hludovuicus abba per nostrum consensum in usus fratrum, videlicet in refectorio eorundem perpetualiter ministraturam, benigne ac fideliter pro suae remedio
l.25 animae speciali dono supperaddiderat. Has ergo villas duas, scilicet Scindelicias et Marogilum, specialiter in refectorio fratrum ad victum illorum supplendum, videlicet ad pisces comparandos vel in piscatoriis seu lacunis congruenti ingenio adquirendos, ceteraque necessaria victui apta, hospitumque receptionem in eodem refectorio clementer conferimus. Villam quoque Madriniacum, in pago Morivensi sitam, eis attribuimus quam eisdem
l.26 fratribus per nostrae largitionis praeceptum ad cellam construendam et locum refugii dudum concesseramus, de qua etiam villa Madriniaco ordinamus atque constituimus ut postquam cella, Deo donante, quandoque in ea constructa fuerit et rationabiliter ordinata, de hac nostra donatione aliisque auxiliis fratrum quicquid extra fabricam cellae de redditibus suprascriptae villae ac conlaboratu vel censu remanserit, totum in usus fratrum deputetur. Quin pariter villam quae vocatur Morinciaca
l.27 curte in pago Camliacinse sitam quam Leutoni fideli nostro per nostrum praeceptum jure proprietatis concessimus, idemque Leuto sua ordinatione per nostrum consensum eandem fratribus delegaverat cum omnibus appendiciis suis, veluti ex integro ei condonavimus, in refectorio fratrum perpetualiter ministraturam censemus. Refectiones item annuales quas de rebus thesauri bonae memoriae Hildwinus abba ordinavit, hoc est Purificatione sanctae Mariae, anniversario
l.28 domni Hludovuici imperatoris, genitoris nostri, missa sancti Petri apostoli, Assumptione sanctae Mariae et nativitatis ejusdem, festivitate omnium sanctorum dieque depositionis suae fratribus ministrandas decrevimus, necnon etiam de Superiori curte in anniversariis divae memoriae Karoli imperatoris avi nostri et Bertae amitae nostrae atque Hildejardis reginae avae nostrae, a parte fratrum festivitatibus sancti Hilari atque sancti Sebastiani de rebus eorum similiter. Ad vestimenta etiam
l.29 et calciamenta et omnimodas eorum necessitates tam infirmorum quam senum et ipsis servientium famulorum procurandas ut in saepefato continetur praecepto, confirmamus eis villas quarum vocabula sunt: Murnum antea vocatum, nunc autem Cella Sancti Dionysii, et Novigentum cum integritate in pago Camliacensi situm, Tosonis vallem cum Flaviaco in pago Stampinse sitam et reliquis ad se pertinentibus, excepta Hainulfi villa et Maidumo atque
l.30 Timiriaca curte, quae tria loca in commutationem cum aliis locellis pro Cormiliis donaverunt, cellam Sancti Martini, in monte Jocundiaco sitam, cum integritate, Pratariam quoque atque Pratariolam cum integritate, excepto Sichadi curte, quam cum medietate de Baliolo et Muscella et Monte Lupicino et Rocconis curte cum aliis locis in commutationem pro Novigente dederunt, Nucitum superiorem, Francorum villam, Maflarem, Villarem,
l.31 Bidolitum, quam Teutgildis per precariam de parte fratrum tenet, et omne teloneum atque censum quod de mercato annuali ab ipsa festivitate sancti Dionysii exire consuevit usquedum ipse mercatus finiatur, Majorisvillam necnon et Trimlidum atque Villampictam cum integritate, villamque Exonam cum integritate, Belnan etiam villam in pago Vuastininse sitam cum integritate et beneficiolo quod Fulcardus in ea tenet, quam de Vuasconevilla et de
l.32 clauso vinearum in Spinogilo sito commutaverunt, mansos etiam et vineas a francis hominibus in eadem Belna sitas ad usus fratrum delegatas, et mansos in Vanniculis sitos quos Aglardus per prestariam tenuerat, atque villam Novigentum supra Sequanam in pago Morivensi sitam, cum integritate, quam de supradictis locis commutaverunt, et mansionile in Savegia positum, et cellam Sancti Audoeni cum integritate super Sequanam
l.33 sitam cum uno manso in Bonogilo ad fratrum retia procuranda, et duos mansos in vico ejusdem coenobii, unum ad fratrum vaccariam et alterum ad infirmorum fratrum necessitates procurandas, et in Alvernis mansos duos, et in Fagido de colonica Novae villae in Vilcasino mansum unum, et in Avisnis colonia ex Ferrariis in pago Belloacinse mansum unum, et in Campiniaco mansos duos ad piscationem,
l.34 et solitum censum de venna quae est super fluvium Loch, in pago Tellau piscatorium cum manso uno, in eodem pago villam quae dicitur Britnevallis, et mansos supra mare sitos qui nuncupantur Mares cum integritate, in Rotomagensi pago ubi dicitur Bracium mansos quattuor, et in pago Pontiu solitum censum de platesiis, hanonibus ac anguillis Somnensibus, ac de Flandris solitum censum de multo nibus et formaticis ac bubus
l.35 reliquoque censu sicut consuetudo fuit. Has ergo villas cum appendiciis et redditibus vel mancipiis omnibus ad se pertinentibus, fratribus ipsius congregationis ad speciales eorum necessitates regali auctoritate per hoc praeceptum confirmationis nostrae, sicut sanctae recordationis genitor noster suo confirmavit praecepto, stabili jure eis in perpetuo concedimus atque confirmamus, precipientes regia potestate
l.36 et per sanctam inviolabilem Trinitatem atque examen tremendi judicii angelorumque ac sanctorum omnium reverentiam conjurantes ut nemo abbatum per successiones quod nostro roboratum est edicto subtrahere vel minuare audeat aut ad usus suos ea retorqueat, vel alicui quiddam inde in beneficium tribuat, sed neque servitia ex eis exactet, neque paraveredos aut expensas ad hospitum susceptiones recipiat, aut ullas in aliqua re exactiones sive mansionaticos inde exigat preter consuetudinarias
l.37 operationes quae de saepaedictis villis in monasterii utilitatibus ab antiquo fuerant constitutae, quibus nil addere quisquam praesumat. Suprascripta autem ad centum quinquaginta monachorum numerum sunt ordinata ex quo nihil cuiquam abbatum licebit umquam subtrahere; augere vero si forte voluerit, multiplicatis ad usum eorum opibus, accumulentur divini servitii cultores. Qui vero nostro tempore aliter facere praesump-
l.38-serit, et post discessum nostrum sive quamdiu advixerimus, hanc nostram confirmationem violare voluerit, a Deo cujus exitit contemptor poenis aeternalibus se damnandum cognoscat. Quaerela vero proinde ad nos seu ad successores nostros qui tunc temporis superstites nobis fuerint, justae deveniat, ipsique, agnita auctoritate nostra, nostrae confirmationis statuta defendant et suae auctoritatis praecepto confirment, sicut a se bene gesta
l.39 et firmata defendi et confirmari a suis successoribus, Deo annuente, voluerint, qualiter futuris temporibus fratres in coenobio saepaedicto regulam sancti Benedicti servantes, absque perturbatione, libere Deo servire et pro nobis fideliter orare quaeant, nobisque pro rata confirmatione, et illis, pro pia observatione, merces in perpetua recompensetur beatitudine. Ad corroborandum etiam nostrae celsitudinis praeceptum super eodem
l.40 privilegium episcopale per semet a cunctis ecclesiae filiis aeternaliter observandum fieri et firmari decrevimus. Et ut haec auctoritas quam ob Dei amorem et animae nostrae remedium statuimus atque roboravimus firmiorem obtineat vigorem et deinceps inconvulsa perdurare valeat, manus nostrae conscriptione eam subter firmavimus et de anulo nostro sigillari jussimus.
l.41 SIGNUM KAROLI [monogramme] GLORIOSISSIMI REGIS.
l.42 [chrisme] [notes_tironiennes] HILDEBOLDUS NOTARIUS AD VICEM HLUDOVUICI RECOGNOVI ET [ruche] [sceau].
l.43 Data XIII kalendas octobris, indictione X, anno XXIII regnante Karolo gloriosissimo rege. Actum Compendio palatio regio. In Dei nomine, feliciter. AMHN.

Bibliographie

Recueil des historiens des Gaules et de la France (Bouquet, RHF), Paris, 1737-1904, 24 vol. in folio, t. 8, p. 577, n° 176.

TARDIF (Jules), Monuments historiques - Paris, 1866, (Archives de l'Empire. Inventaires et documents), p.116-120, n° 186.

TESSIER (Georges), Recueil des actes de Charles II le Chauve, roi de France, 3 vol., Paris, Imprimerie nationale, 1943-1955 (Chartes et diplômes relatifs à l'histoire de France), t. 2, p. 56-67, n° 247.

LOT (F.), LAUER (Ph.), Diplomata Karolinorum. Recueil de reproductions en fac-similé des actes originaux des souverains carolingiens conservés dans les archives et bibliothèques de France, 10 vol., Paris, 1936-1949, t. 4, pl. 25 (fac-similé).

Responsable

M.-J. Gasse

Comment citer cette notice

Acte n°3019 dans Chartes originales antérieures à 1121 conservées en France , Cédric GIRAUD, Jean-Baptiste RENAULT et Benoît-Michel TOCK, éds., Nancy : Centre de Médiévistique Jean Schneider; éds électronique : Orléans : Institut de Recherche et d'Histoire des Textes, 2010. (Telma). En abrégé, citer : « Charte Artem/CMJS n°3019»[En ligne] http://www.cn-telma.fr/originaux/charte3019/. Date de mise à jour : 29/03/12.