Notice relatant la fondation de l'église de la Trinité de Fougères par Adélaïde, veuve de Main et mère de Raoul.

l.1 Quoniam quȩ a presentibus utiliter et maxime pro redemptione animarum fiunt, nullatenus debent futurorum latere noticiam, quatinus quod a singulis sanctȩ aecclesiȩ
l.2 menbris bonum geritur ab omnibus conservetur, et per successiones temporum aeterna stabilitate firmetur, iccirco presenti scriptura significare curavimus
l.3 quod defuncto Mainone Filgeriarum domino cujus voto et beneficio Majoris monasterii edificia suo in tempore roborata creverunt, sed et Judhale filio
l.4 ejus jam mortuo, Adelaidis uxor ipsius MAINONIS cum unico filio suo RADULFO vidua remansit. Quem Radulfum non longe post mortem patris
l.5 gravissima quedam sed tamen transitoria egritudo in tantum oppressit, tantisque invasit viribus, ut non esset dubium quin mortem minaretur. Quod
l.6 videns mater misera, quid ageret, quo se verteret nesciebat. Tandem conversa ad Deum, flebilibus eum vocibus deprecata est ut suum sibi filium de
l.7 tanto mortis periculo festinaret eripere. Et ut orationis sue frueretur effectu, elemosinas mariti sui quas dum adhuc viveret Majori monasterio
l.8 contulerat, salubri usa consilio adaugere curavit. Proposuit itaque in animo suo aedificare aecclesiam in honorem sanctȩ et individuȩ Trinitatis in
l.9 dominico et proprio mercatus sui loco, ab omni calumniarum impulsione libero et quieto. Quam cum edificare cepisset, salusque filio suo jam reddita
l.10 fuisset, tam ipsa quam filius ejus RADULFUS sicut jam precogitaverant consilio MAINONIS Redonensis episcopi ejusque archidiani nomine RADULFI, sed
l.11 et totius capituli Sancti Petri voluntate et concessione Majori eam monasterio pro animabus suis et antecessorum suorum per manus Bartholomei abbatis
l.12 contulerunt. Cujus aecclesiȩ altaria atque cymiterium predictus episcopus consecravit. Dederunt quoque Adelaidis videlicet atque RADULFUS annuente memorato
l.13 episcopo ad victum monachorum Sancti Martini in praefata aecclesia Deo servientium, aecclesiam Sancti Sulpicii existentem in valle quȩ subjacet Filgeriis a parte au-
l.14-strali, cum omnibus quȩ ad eam pertinent. Hoc est cum tota parrochia atque sepultura castelli Filgeriensis quantumcumque protenditur, pretermissa solum-
l.15-modo familia domini Filgeriarum, illius victui specialiter deputata, quȩ propter audienda missarum sollemnia ad aecclesiam Sanctȩ Mariȩ in ipso cas-
l.16-tello superius constitutam convenire consuevit. Ceterum ad aliorum sacramentorum baptismi videlicet atque sepulturȩ perceptionem, aecclesiȩ Sancti Sulpi-
l.17-cii eadem familia subjecta est. Addiderunt etiam ad victum monachorum quandam terram de dote ipsius Adelaidis appellatam vulgali nomi-
l.18-ne Burgum Caprelli, stagnumque et molendinum quȩ utraque prope aecclesiam Sancti Sulpicii sita sunt, et piscationem aquȩ Nansonis quantum
l.19 durat burgus monachorum, et decimam piscium qui de piscaturis suis capiuntur, et decimam pathnagii suȩ forestȩ aliarumque rerum quȩ in ipsa
l.20 foresta exercentur. Sed et lignorum materiem dederunt monachis de eadem foresta, ad construendam aecclesiam Sanctȩ Trinitatis, et monachorum
l.21 officina, et ubicumque ipsi capient boscum ad calefaciendum, et monachi similiter. Dederunt et terram que apellatur Mansio Pediti, quȩ sua
l.22 dominica medietaria eatenus habebatur, et omnia prata sua prout ductus aquȩ Nansonis subtus Sanctam Trinitatem decurrit. His omnibus concessis
l.23 atque confirmatis, Adelaidis rebus transitoriis subtracta, et juxta maritum suum Mainonem et filium suum Judhalem apud Sanctum Salvatorem sepulta est.
l.24 Post cujus obitum, dedit RADULFUS predictis monachis decimam mercatus sui de Filgeriis. Sed et Albertus monachus Sanctȩ Trinitatis jussu RADULFI Filgerien-
l.25-sis fecit quoddam molendinum subtus Sanctam Trinitatem, quod dicitur molendinum de Planca, eo videlicet pacto ut ipse RADULFUS dimidium haberet illud
l.26 dum viveret, post mortem autem ipsius, totum esset Sancti Martini et monachorum. Et propter hoc donavit ei predictus Albertus IIIIor libras denariorum.
l.27 Factum est autem in diebus illis ut Radulfus de Filgeriis penitentia accepta propter impetrandam peccatorum veniam Romam pergens, Ma-
l.28-jus monasterium devenisset. Ubi recepto benefacto ejusdem monasterii, concessit ibidem omnia quȩcumque vel ipse vel antecessores ejus beato Mar-
l.29-tino donaverant. Cui rei interfuit BERNARDUS abba Majoris monasterii, et Bernardus prior cognomento Puinc, et alii fratres. Ex parte autem Ra-
l.30-dulfi, fuerunt testes hujus concessionis, Damarhocus presbiter, Acharias clericus, Rivallonius de Ponte Huldul, Alfredus Cervus, Gaufredus filius
l.31 Rainaldi, Haimo Meronis filius, qui omnes socii ejusdem itineris, unacum Radulfo illuc usque deverterant.
l.32 Sciendum vero est quod mortuo Radulfo de Filgeriis Maino filius ejus cognomento Franguale, paternam hereditatem suscipiens, concessit mona-
l.33-chis Sancti Martini tam ipse quam Hainricus et Robertus fratres ejus, et mater ejus Avicia et soror ejus Beatrix, omnia quȩ a patre vel ab aliis antecessoribus suis sibi dona-
l.34-ta fuerant. Cujus concessionis testimonium ferunt qui presentes fuerunt, id est Maino cognomento Gallus ea die prior Sanctȩ Trinitatis, Tetbaldus quoque et Giraldus mona-
l.35-chi ejusdem loci, et quidam monacus de monasterio Sancti Salvatoris de Rodono nomine Hamelinus, Galterius presbiter, Guillelmus presbiter, Guaufredus presbiter, Andreas
l.36 dapifer, Robertus filius Alvredi, Guillelmus Pupardus, Herveus de Liniariis, Galterius Pichot, Guillelmus burgensis, Gunterius filius Alberedis, et alii quam plu-
l.37-res.

Date : acte postérieur à la mort de Raoul de Fougères (1113) et antérieur à la mort de Main III (1124) (voir Mazel).

MORICE (Dom P.H.), Mémoires pour servir de preuves à l'histoire ecclésiastique et civile de Bretagne, 2 vol., Paris, 1742-1744, t. 7, col. 423-424.

LA BORDERIE (Arthur de) et LA BIGNE DE VILLENEUVE (Paul de), Chartes du prieuré de la Sainte-Trinité de Fougères, dans Bulletin archéologique de l'association bretonne, 3 (1851), p. 178-201 et 236-250, p. 194-195, n° 9 (édition partielle).

MAZEL (F.), LE HUËROU (A.), « Actes de l’abbaye de Marmoutier concernant le prieuré de la Trinité de Fougères, XIe – XIIe siècles : édition et traduction », in Annales de Bretagne et des Pays de l’Ouest, t. 113, n° 3 (2006), p. 137-165, p. 161-165, n° 7.

MAZEL (F.), « Seigneurs, moines et chanoines : pouvoir local et enjeux ecclésiaux à Fougères à l’époque grégorienne (milieu XIe – milieu XIIe siècle) », in Annales de Bretagne et des Pays de l’Ouest, t. 113, n° 3 (2006), p. 105-135, p. 113 et 115.