Notice relatant le conflit relatif à l'église Saint-Sauveur de Béré entre les abbayes de Redon et de Marmoutier, au temps de l'abbé de Marmoutier Barthélemy.

l.1 Notum sit fratribus nostris tam praesentibus quam futuris Majoris scilicet Monasterii monachis, contentionem quȩ exorta est inter nos et Rothonenses monachos de Bairi-
l.2-aco, qualiter prosecuti sumus et quousque eam perduxerimus. In aliis quidem litteris explanatum est et principium istius contentionis, et quȩ judicia inde facta fuerint in tempore domni abbatis
l.3 Alberti. Tempore autem domni Bartholomei abbatis missus est in has partes ab apostolica sede quidam cardinalis nomine Stephanus ; quem recipientes monachi Rothonenses hospito, fecerunt
l.4 clamorem ad eum de nobis. Qui cum teneret inde placitum ibidem, affuerunt quidam de monachis nostris, qui responderunt jam definita esse judicia ; et ea scripta ostendentes, asserebant non debere [nos]
l.5 inquietari de causa quȩ jam esset probabilium personarum publico judicio determinata. Cardinalis autem legens ea scripta ipsum judicium continetur, non illud approbavit ; sed judicavit
l.6 Rothonenses debere probare per tres legitimos testes jurejurando, quod prius ipsi donum habuissent de Bairiaco quam nos, et jussit utrosque et nos et ipsos Burdegalensi sinodo interesse,
l.7 ut in ea sinodo hujus rei definitio fieret. Ubi cum et nos et illi adessemus, recitavimus in sinodo causam nostram, quo jure locum supradictum teneremus, et quȩ judicia de eo cum supradictis mona-
l.8-chis habuerimus, et ea scripta in sinodo protulimus. Quod cum factum fuisset, judicaverunt episcopi qui aderant, scilicet Pictavensis, Engolismensis, Sanctonensis, et abbas Cluniensis domnus
l.9 Hugo, quod secundum leges Francorum juste esset causa ista defineta. Sed cum cardinalis judicium suum statuere contenderet, et aliis reclamantibus ipse in sententia sua perseveraret,
l.10 dixit episcopus Nannetensis locum supradictum esse alodum suȩ ecclesiae, et monachos Majoris Monasterii tenere illum ex dono et auctoritate ipsius ; Rothonenses autem neque donum neque con-
l.11-cessionem de loco illo a se habuisse. Quod audiens cardinalis, hoc se antea non audisse respondit ; sed quia judicium suum mutare inhonestum esse ducebat, quanvis hoc
l.12 ei episcopi persuadere niterentur, invitavit utrosque ad apostolicam sedem, ponens terminum quando utrique ibi esse deberent, videlicet idus mai. In quo termino legatus
l.13 noster ibi praesens fuit, sed neque cardinalem, neque monachos illos invenit. Interea autem abbas Rothonensis veniens ad tirannum in cujus potestate est cella illa, mercatus est
l.14 eam ab illo. Et dum tirannus iret ut eum in illam introduceret, nunciatur ei abbatem nostrum ibi esse ; quod audientes, infecto negotio propter quod venerant, domum reversi sunt.
l.15 Mansit autem tamdiu ibi abbas noster, donec legatus noster Roma reversus est. Illo reverso, abbas noster et Rothonensis ex communi consensu condixerunt terminum, quando iterum
l.16 Romam pro definitione hujus causȩ mittere deberent, scilicet ut quod apostolica auctoritas de hac re judicaret, hoc utraque pars sine ulla contradictione sequeretur. Venerunt
l.17 ergo, sicut condictum erat, simul utrique monachi ante Apostolicum. Qui cum utriusque partis clamorem audisset, et diligenti cura, sicut ipse in litteris suis testatur, causam exa-
l.18-minasset, videretque legatum episcopi Namnetensis et litteras ejus attestantes assertionibus nostris ; ita tandem causam diu ventilatam ipse papa definivit, scilicet ut Namnetensis
l.19 episcopus per suum idoneum legatum sacramento firmaret nunquam se vel suum antecessorem Airardum, se sciente, ipsam ecclesiam Rothonensibus monachis concessisse antequam monachis
l.20 Majoris Monasterii. Quam definitionem utraque pars approbavit, et litteras ipsam definitionem et ipsum sacramentum continentes, quas in patriam suam deferret, apostoli-
l.21-co ipsius sigillo signatas accepit. Quas litteras penes nos habemus, in quibus potest facile quilibet videre quam diligenter papa causam examinaverit et juste de-
l.22-finierit. In termino ergo quo Apostolicus preceperat, convenerunt apud Turonum in capitulo Sancti Mauricii multi tam episcopi quam abbates, et multitudo non parva tam clericorum
l.23 quam laicorum, inter quos fuit episcopus Sagiensis et episcopus Venetensis, et Sancti Martini thesaurius Rainaldus, et decanus Rodulfus, Sancti Mauricii thesaurius Hugo, et decanus Gaufre-
l.24-dus, et utrique abbates quorum causa erat, scilicet abbas Majoris Monasterii Bartholomeus et abbas Rothonensis Almodius, abbas Salmurnensis Sigo, abbas Blesensis
l.25 Isembardus, abbas Pontilevensis Guido, abbas de Bonavalle Fulcodius, abbas Sancti Maximini Albertus, abbas Marnensis Simon. In quorum presentia cum recitatȩ
l.26 essent apostolicȩ litterȩ, obtulit episcopus Namnetensis sacramentum, sicut Apostolicus dictaverat. Sed abbas Rothonensis nolens illud recipere, causamque relinquens indefinitam,
l.27 reversus est in Britanniam. Et veniens ad tirannum in cujus potestatȩ est cella illa, accepit terminum quando ei precium quod ei pro cella pepigerat, solvere deberet.
l.28 Priusquam autem illud solvisset, domnus Johannes monachus noster qui de Apostolico venerat, interdixit ipsi abbati ex autoritate Sancti Petri et Romani papȩ, ne emptionem illam
l.29 faceret, nec tali modo in locum illum intraret ; et ibidem provocavit eum rursum pro eadem causa ad apostolicam sedem, audiente ipso Tehadio et
l.30 Guidone fratre ejus, Herveo de Martiniaco, Mainone Raslio, Rivallonio de Solzen, Popardo et Godeverto filio Ansberti, Alcino de Maldum, et multis aliis
l.31 audientibus. Erat enim non modica ibi turba hominum, ubi hȩc interdictio facta est. Abbas autem ista contempnens, perrexit ad Tehaidum, et dedit ei precium quod pepi-
l.32-gerat pro cella. Nos aliud facere non valentes, hoc ipsum Apostolico per litteras mandavimus. Ille litteras suas de hac re episcopo Namnetensi et simul Venetemsi,
l.33 abbati quoque alias misit. Convenerunt ergo apud Castellum Brientii uterque episcopus supradictus, et abbas Rothonensis et Tehaidus ; ibique in magna hominum multitudine palam
l.34 recitatȩ sunt apostolicȩ litterȩ. In illis quidem litteris quas illis duobus episcopis mittebat Apostolicus, praecipiebat eis ut monerent Tehaidum ex parte ejus reddere nobis cella ;
l.35 quod si non faceret, scirent illum a se excommunicatum, ipsi quoque eum excommunicare, et omnes ei in hac re faventes, apostolica fulti auctoritate minime negligerent. In illis vero
l.36 quas abbati mittebat, praecipiebat ei Apostolicus ut ipse abbas ad sinodum pergeret, quȩ XV die post proximum Pasca Rome erat futura, rationem redditurus de inobedi-
l.37-entia quam in Apostolicum habuerat, et ad emendandam injuriam quam nobis et per hoc ipsi Apostolico intulerat ; alioquin in ipsa sinodo excommunicaretur. Cum ergo monuisset episcopus
l.38 Namnetensis Tehaidum ex parte Apostolici, ut redderet nobis cellam, promisit ei abbas Rothonensis quod excusaret illum apud Apostolicum in supradicta sinodo, et ab excommuni-
l.39-catione liberaret. Qua pollicitatione ille securus factus, non reddidit nobis cellam. Nos audientes quod abbas Rothonensis promiserat Romam ire, misimus illuc
l.40 fratrem quem prius miseramus, scilicet domnum Johannem. Qui cum Romam venisset, locutus est cum Hildebranno archidiacono, qui tradidit ei advocatum, sicut mos est, Amalricum
l.41 canonicum Sanctȩ Mariȩ Remensis ; cum quo in sinodo astans, expectansque per aliquot dies abbatem vel legatum ejus, tandem cum videret nullum venire, fecit clamorem suum
l.42 in sinodo de abbate Rothonensi et de Tehaido. Quem cum audisset Apostolicus, videretque quod abbas Rothonensis neque venerat, neque miserat ad sinodum ad quam eum vocave-
l.43-rat, excommunicavit eum et Tehaidum, quousque nobis cellam Bairiacensem cum omnibus ad eam pertinentibus restituissent ; de qua excommunicatione litteras
l.44 fecit, et sigillo suo bullatas legato nostro tradidit. Quas ille Roma rediens secum deferens, congregatis apud Castellum Brientii episcopo Namnetensi et abbate
l.45 Rothonense et Tehaido, repraesentavit eis apostolicas litteras coram multis aliis. Quibus lectis coram omnibus, audiens se Tehaidus sine ulla dilatione esse excommunicatum
l.46 ab Apostolico, nisi redderet nobis cellam, quȩsivit ab abbate quomodo eum excusasset apud Apostolicum, sicut ei pepigerat. Cumque abbas non posset ostendere ullo modo se eum excusas-
l.47-se, nec etiam Romam misisse, sicut ei promiserat, ad sinodum ad quam vocaverat eum Apostolicus ; tandem coactus Tehaidus, quamvis prius multum distulerit, tamen ad postremum
l.48 reddidit nobis cellam nostram.

1