< Notice 9>

Ordo d’un chapitre provincial des célestins


Identification

Référence : Paris , Bibliothèque Mazarine , ms. 4311, pièce n° 22 .

Usage : Célestins de la province de France  ?

Datation : XVIe s. (début).

Post : 1500

Ante : 1510

Description

Codicologie

Longue pièce de parchemin, écrite sur une seule face, 500 x 150 mm. — Pas de réglure. — Minuscule gothique « cursiva libraria ». — Initiales rubriquées. — Cette pièce a été visiblement conçue comme un élément indépendant (« feuille volante ») — À comparer aux pièces n° 21 et 23 appartenant au même recueil facticeI.

Relevé

  • Cf. infra, édition intégrale.

Edition

Édition intégrale du feuillet.

Lecto capitulo regulae de ordinando abbate, presidens incipit psalmum ‘Ad te levavi’. Quo dicto, subjungit orationes :

  • « Deus, cui omne cor patet et omnis voluntas loquitur, et quem nullum latet secretum, purifica per infusionem Sancti Spiritu cogitationes cordis nostri, ut te perfecte diligere et digne laudare mereamur. »
  • « Pretende, Domine, fidelibus tuis dexteram celestis auxilii, ut te corde perquirant et que digne postulant consequi mereantur. »
  • « Auxilium tuum, quesumus, Domine, nobis placatus impende et, intercedente beata Maria cum omnibus sanctis, fac nos ab omni adversitate liberari et in eterna leticia gaudere cum illis. Per Christum Dominum nostrum. »

Deinde recitantur a lectore nomina precipuorum benefactorum religionis nostre superstitum. Quibus lectis dicitur ‘Kyrie eleyson’, ‘Pater noster’. Et presidens subjungit orationes :

  • « Deus omnium fidelium, pastor et rector famulum tuum pium N., quem pastorem Ecclesiae tue preesse voluisti, propitius respice ; da ei, quesumus, verbo et exemplo quibus preest proficere, ut ad vitam una cum grege sibi credito perveniat sempiternam. »
  • « Omnipotens sempiterne Deus, miserere famulis tuis et dirige eos secundum tuam clementiam in viam salutis eterne, ut te donante tibi placita cupiant et tota virtute perficiant. »
  • « Quesumus, omnipotens Deus, ut famulus tuus rex noster, qui tua miseratione suscepit regni gubernacula, virtutum etiam omnium percipiat incrementa. Quibus decenter ornatus, et vitiorum monstra devitare hostesque suerare, et ad te, qui via, veritas et vita es, gratiosus valeat pervenirea. »
  • « Deus, qui caritatis dona, per gratiam Sancti Spiritu, tuorum cordibus fidelium infudisti, da famulis et famulabus tuis, pro quibus tuam deprecamur clementiam, salutem mentis et corporis, ut te tota virtute diligant et que tibi placita sunt tota dilectione perficiant. Per Christum Dominum nostrum. »

Quibus expletis recitantur nomina precipuorum benefactorum religionis nostre deffunctorum. Quibus lectis dicitur ‘Kyrie eleyson’, ‘Pater noster’. Et presidens subjungit orationes :

  • « Inclina, Domine, aurem tuam ad preces nostras, quibus misericordiam tuam supplices deprecamur, ut animas famulorum famularumque tuarum, quas de hoc seculo migrare jusisti, in pacis ad lucis regione constituas, et sanctorum tuorum jubeas esse consortes. »
  • « Omnipotens sempiterne Deus, cui nunquam sine spe misericordie supplicatur, propiciare animabus famulorum famularumque tuarum ut qui de hac vita in tui nominis confessione decesserunt, sanctorum tuorum numero facias agregari. Per Christum Dominum nostrum. »

Postremo recitantur nomina fratrum nostrorum deffunctorum a tempore preteriti capituli. Quibus nominatis dicitur ‘Kyrie eleyson’, ‘Pater noster’. Et presidens subjungit orationes :

  • « Deus, venie largitor et humanae salutis amator, quesumus clementiam tuam ut nostre congregationis fratres, qui ex hoc seculo transierunt, beata Maria semper Virgine intercedente, cum omnibus sanctis tuis ad perpetue beatitudinis consortium pervenire concedas. »
  • « Fidelium, Deus omnium conditor et redemptor, animabus famulorum famularumque tuarum remissionem cunctorum tribue peccatorum, ut indulgentiam quam semper optaverunt, piis supplicationibus consequantur. Qui vivis et regnas in secula seculorum. Amen. »

Finis.

Historique

Inséré dans un recueil de pièces dont quelques-unes proviennent du fonds des célestins de Paris (pièces no 21bis, 24, 26 et 27).

Bibliographie

Lebigue (Jean-Baptiste), « Les cérémoniaux manuscrits à la fin du Moyen Âge », dans Les cérémoniaux catholiques en France à l’époque moderne : une littérature de codification des rites liturgiques, dir. Cécile Davy-Rigaux, Bernard Dompnier et Daniel-Odon Hurel, Turnhout : Brepols, 2009 (Église, liturgie et société dans l’Europe moderne, 1), p. 49-50.

Auteur de la notice

Notice rédigée le 2006-06-24 par Jean-Baptiste Lebigue (CNRS-IRHT).

Apparat critique

a "Quesumus - pervenire"] supra lineam post correctionem. Ante correctionem  :"Quesumus, omnipotens Deus, clementiam tuam ut [...] ymbrium et hylaritate vultum tui nobis impartiri digneris."

I Paris, Bibliothèque Mazarine, ms. 4311, no 21 ; ibid., no 23.

Comment citer cette notice

Lebigue , Jean-Baptiste . " Ordo d’un chapitre provincial des célestins ( Paris , Bibliothèque Mazarine , ms. 4311, pièce n° 22 )", dans , Jean-Baptiste   Lebigue , Benjamin   Suc , éds, Orléans : Institut de recherche et d’histoire des textes , 2006-2009 . (Ædilis, Publications scientifiques, 7). [en ligne :] http://www.cn-telma.fr/liturgie/notice 9 / . Notice modifiée par Jean-Baptiste   Lebigue le 2007-01-11 .