Ordinaire à l’usage de la cathédrale de Châlons
Identification
Référence
:
Paris
,
Bibliothèque nationale de France
,
ms. latin 10579
.
Usage
:
Châlons, cathédrale
Datation
:
Paris ? vers 1270
Post
:
1264
Ante
:
1275
Description
Codicologie
Parchemin.
Relevé
-
Notice complète de ce manuscrit dans le Catalogue des ordinaires manuscrits des bibliothèques
publiques de France (à paraître).
Edition
F. 1 : ... in totis
duplicibus.
— f. 6 :
- Quando autem et quomodo episcopus debeat recipi ad
processionem specificabitur suis locis, videlicet in
nativitate Domini, in nativitate sancti Stephani, in
nativitate sancti Vincentii, in resurrectione
Domini, in translatione sancti Alpini, in die
Penthecostes, in inventione beati Stephani et in
dedicatione ecclesie. In istis festis debet habere
episcopus quinque dyaconos et quinque subdiaconos
procedentes, excepta translatione sancti Alpini, in
qua debet [f. 6v] habere tres dyaconos tantum
et tres subdyaconos procedentes.
F. 111v :
De synodo rubrica.
- Feria secunda post festum sancti Remigii in capite
octobris, vel feria quarta post Misericordia Domini,
vel ad voluntatem episcopi solet celebrari synodus
hoc ordine. Ipsa die hore pulsantur maturius solito
et cantantur citius. Post sextam matricularii
ecclesie nostre debent preparare sedem episcopi, pro
qua sede episcopus debet matriculariis pastum ipsa
die ; et debent preparare sedes
archidiaconorum. Et quilibet archidiaconus debet eis
pro sede sua [f. 112] unum anserem illo die. Et
dicti matricularii debent pulsare majus signum
tribus vicibus. Decanus christianitatis
Cathalaunensis debet preparare sedes aliorum
ruralium decanorum. Hiis preparatis, episcopus
preparatus capa de pallio et alba, stola et mittra,
et cum eo archidiaconi induti capis de pallio, de
sacrario exeuntes, ad sedes suas in medio choro
preparatas veniunt. Decani rurales debent esse in
albis et stolis. Deinde, omnibus presbyteris et
clericis insimul congregatis, cantor incipit
antiphonam ‘Exaudi nos, Domine’, et psalmum ‘Salvum
me fac’. Et iterum reincipit antiphonam. Et deinde
letaniam facit cum quodam alio. Post hec, diaconus
indutus dalmatica, cum subdiacono tunica induto, cum
cruce et cereis et thuribulo, de sacrario veniens,
ab episcopo benedictione accepta, ewangelium legit
‘Estote misericordes’ in medio choro. Quo lecto,
episcopus incipit ‘Veni creator’. Et cantor dicit
versiculum ‘Emitte spiritum tuum et creabuntur’. Et
episcopus dicit orationem de Sancto Spiritu. Hiis
dictis, episcopus facit sermonem [f. 112v]
quomodo vivere debeant. Post hec, debet tractare
synodales causas canonico judicio judiciali ordine
sine personarum acceptione. In fine concilii
episcopus dat presbyteris precepta, quibus seipsos
[et] subditos gubernent. Et precipit orationes fieri
pro pace, pro regibus et principibus terre, et pro
animabus episcoporum et canonicorum, et pro omni
ecclesia Dei. Et malefactores parochianos suos
canonice vocatos excommunicat. Et facit confessionem
ad omnes. Et omnes absolvunt eum et ipse omnes.
Postea diacono acclamante ‘Humiliate vos’, dat
omnibus episcopus suam benedictionem. Postea incipit
‘Te Deum laudamus’. Quo finito, solvitur
concilium.
Historique
Destinataire : chapitre de Châlons.
Bibliographie
Lebigue (Jean-Baptiste),
« Chapelles livresques et ministres
désignés : les véritables destinataires des manuscrits de
la liturgie pontificale », dans Gazette
du livre médiéval, t. 54 (2009), p. 24.
Auteur de la notice
Notice rédigée le 2008-10-30
par
Jean-Baptiste
Lebigue
(CNRS-IRHT).
Comment citer cette notice
Lebigue
,
Jean-Baptiste
.
"
Ordinaire à l’usage de la cathédrale de Châlons
(
Paris
,
Bibliothèque nationale de France
,
ms. latin 10579
)", dans
,
Jean-Baptiste
Lebigue
,
Benjamin
Suc
, éds,
Orléans
:
Institut de recherche et d’histoire des textes
,
2006-2009
. (Ædilis, Publications scientifiques, 7).
[en ligne :]
http://www.cn-telma.fr/liturgie/notice
100
/ .