< Notice 100>

Ordinaire à l’usage de la cathédrale de Châlons


Identification

Référence : Paris , Bibliothèque nationale de France , ms. latin 10579 .

Usage : Châlons, cathédrale

Datation : Paris ? vers 1270

Post : 1264

Ante : 1275

Description

Codicologie

Parchemin.

Relevé

  • Notice complète de ce manuscrit dans le Catalogue des ordinaires manuscrits des bibliothèques publiques de France (à paraître).

Edition

F. 1 : ... in totis duplicibus.f. 6 :

  • Quando autem et quomodo episcopus debeat recipi ad processionem specificabitur suis locis, videlicet in nativitate Domini, in nativitate sancti Stephani, in nativitate sancti Vincentii, in resurrectione Domini, in translatione sancti Alpini, in die Penthecostes, in inventione beati Stephani et in dedicatione ecclesie. In istis festis debet habere episcopus quinque dyaconos et quinque subdiaconos procedentes, excepta translatione sancti Alpini, in qua debet [f. 6v] habere tres dyaconos tantum et tres subdyaconos procedentes.

F. 111v : De synodo rubrica.

  • Feria secunda post festum sancti Remigii in capite octobris, vel feria quarta post Misericordia Domini, vel ad voluntatem episcopi solet celebrari synodus hoc ordine. Ipsa die hore pulsantur maturius solito et cantantur citius. Post sextam matricularii ecclesie nostre debent preparare sedem episcopi, pro qua sede episcopus debet matriculariis pastum ipsa die ; et debent preparare sedes archidiaconorum. Et quilibet archidiaconus debet eis pro sede sua [f. 112] unum anserem illo die. Et dicti matricularii debent pulsare majus signum tribus vicibus. Decanus christianitatis Cathalaunensis debet preparare sedes aliorum ruralium decanorum. Hiis preparatis, episcopus preparatus capa de pallio et alba, stola et mittra, et cum eo archidiaconi induti capis de pallio, de sacrario exeuntes, ad sedes suas in medio choro preparatas veniunt. Decani rurales debent esse in albis et stolis. Deinde, omnibus presbyteris et clericis insimul congregatis, cantor incipit antiphonam ‘Exaudi nos, Domine’, et psalmum ‘Salvum me fac’. Et iterum reincipit antiphonam. Et deinde letaniam facit cum quodam alio. Post hec, diaconus indutus dalmatica, cum subdiacono tunica induto, cum cruce et cereis et thuribulo, de sacrario veniens, ab episcopo benedictione accepta, ewangelium legit ‘Estote misericordes’ in medio choro. Quo lecto, episcopus incipit ‘Veni creator’. Et cantor dicit versiculum ‘Emitte spiritum tuum et creabuntur’. Et episcopus dicit orationem de Sancto Spiritu. Hiis dictis, episcopus facit sermonem [f. 112v] quomodo vivere debeant. Post hec, debet tractare synodales causas canonico judicio judiciali ordine sine personarum acceptione. In fine concilii episcopus dat presbyteris precepta, quibus seipsos [et] subditos gubernent. Et precipit orationes fieri pro pace, pro regibus et principibus terre, et pro animabus episcoporum et canonicorum, et pro omni ecclesia Dei. Et malefactores parochianos suos canonice vocatos excommunicat. Et facit confessionem ad omnes. Et omnes absolvunt eum et ipse omnes. Postea diacono acclamante ‘Humiliate vos’, dat omnibus episcopus suam benedictionem. Postea incipit ‘Te Deum laudamus’. Quo finito, solvitur concilium.

Historique

Destinataire : chapitre de Châlons.

Bibliographie

Lebigue (Jean-Baptiste), « Chapelles livresques et ministres désignés : les véritables destinataires des manuscrits de la liturgie pontificale », dans Gazette du livre médiéval, t. 54 (2009), p. 24.

Auteur de la notice

Notice rédigée le 2008-10-30 par Jean-Baptiste Lebigue (CNRS-IRHT).

Comment citer cette notice

Lebigue , Jean-Baptiste . " Ordinaire à l’usage de la cathédrale de Châlons ( Paris , Bibliothèque nationale de France , ms. latin 10579 )", dans , Jean-Baptiste   Lebigue , Benjamin   Suc , éds, Orléans : Institut de recherche et d’histoire des textes , 2006-2009 . (Ædilis, Publications scientifiques, 7). [en ligne :] http://www.cn-telma.fr/liturgie/notice 100 / .