IRHT

Enquêtes menées sous les derniers capétiens

> Deffensiones pro bastida nova de Alnayo.

Archives nationales, J 896, n°23

Enquête

[1]

Ad illum finem quod bastida nova de Alnayo debeat remanere cum privilegiis sibi concessis pro parte nostra facit quod comes Tholosanus, CXVIII anni sunt elapsi, dedit per alodium pleno jure dominii abbati et monasterio de Candelio quicquid acquisiverant vel acquirerent a militibus de Berenchis et a villanis dicti loci vel aliunde, etiam si predicta ab eo tenerentur.

Item quod dominus Philippus de Monteforti, loco cujus est domina comitissa Vindocinensis et dominus comes Convenarum, dictam donationem confirmavit ex certa scientia et exinde certam summam pecunie recepit et guirentizare promisit, LXXVII anni sunt elapsi.

Item quod abbas et monasterium Candelii a dictis temporibus citra tenuit et possedit locum in quo est constructa dicta bastida pacifice et quiete cum omni alta et bassa justicia solus et in solidum.

Item quod, facto pariagio inter gentes Albigesii domini regis ex parte una et dictum .. abbatem et ejus conventum, ex altera, gentes domine .. comitisse Vindociensis pro ea et domino comite Convenarum coram domino .. senescallo Carcassonensi se opposuerunt, dicentes locum pariagii esse litigiosum et quod dicta domina et dominus comes habebant ibi jus, allegaverunt etiam aliquas alias rationes ad inpediendum pariagium predictum, quibus auditis, necnon et rationibus partis domini regis et dicti abbatis et monasterii, dictus dominus .. senescallus, deliberato consilio, cognovit pariagium posse et debere fieri, non obstantibus dictis rationibus per partem dicte domine et domini comitis propositis, et mandavit possessionem corporalem contentorum in par agio aprehendi, a qua cognitione none extitit appellatum.

Item quod de mandato dicti domini .. senescalli dictum pariagium admittentis fuit apprehensa corporalis possessio rerum in pariagio contentarum et fuerunt ibi instituti pro parte domini regis et dicti abbatis et monasterii .. bajulus, judex, notarii et servientes et alii ministri.

Item quod gentes commorantes in terra dicti pariagii prestiterunt domino regi tanquam condomino novo dicti pariagii fidelitatis sacramentum.

Item quod predicta fuerunt facta scientibus gentibus dicte domine comitisse et domini comitis necnon et gentibus heredum Bertrandi de Insula.

Item quod post predicta dominus rex seu gentes sue pro eo et dictus abbas et monasterium pro se in locis in quibus est dicta bastida in solidum et in aliis locis in quibus habent partem dicte heredes cum eis pro indiviso tenuerunt et possederunt contenta in dicto pariagio per biennium vel circa.

Item quod postea dominus senescallus Carcassonensis, existens in presentia domini regis, notificavit sibi omnia predicta et etiam quod in dicto pariagio posset et debebat ex conventione habita inter gentes domini regis et dictum abbatem fieri, una bona nova bastida. Qui dominus rex, audita relatione dicti domini .. senescalli, mandavit eidem litteratorie quod si inveniret hoc expedire ipsi domino regi, procederet ad proclamationem et constructionem dicte bastide.

Item quod dominus senescallus accessit personaliter ad locum pariagii, et adhibitis pluribus tam nobilibus quam peritis in jure et nonnullis aliis, viso situ loci et aptitudine, necnon latitudine et longitudine, que longitudo est trium leucarum Albigesii et latitudo unius leuce et amplius, et quod ab aliqua parte non inheret cum terra domini regis, et pensatis aliis que pensanda fuerunt, fecit dictam bastidam per totam patriam publice proclamari et certam diem prefixit ad palum figendum.

Item quod gentes dictorum dominorum comitisse et comitis dicte proclamationi se opposuerunt et predictas suas et alias rationes proposuerunt ad inpediendum costructionem dicte bastide, quibus non obstantibus et tanquam frivolis non admissis et quia rationes pro parte domini regis et dicti .. abbatis et monasterii proposite prevalebant, specialiter cum nullo modo constaret dictum abbatem et conventum possessores loci in quo est dicta bastida vocatos unquam fuisse ad aliquam litem pro predictis, idem dominus senescallus pronunciavit et declaravit dictam bastidam posse fieri. A qua pronunciatione et declaratione per partem dictorum dominorum comitisse et comitis non extitit appellatum, licet procurator dicte domine presens fuisset dicte pronunciationi.

Item quod, fixo palo et concessis per dominum .. senescallum aliquibus libertatibus et publicatis, juratis dicte bastide presentibus et futuris, dictus dominus senescallus tam pariagium quod ipsas libertates misit domino regi per dominum Petrum Pictavini, suum judicem majorem, qui judex petiit et requisivit confirmationem predictorum, cui requisitioni magister Jaufridus, procurator dicte domine comitisse, se opposuit et iterato dictas suas rationes ad inpediendum dictam confirmationem proposuit, adiciens se a costrutione dicte bastide et ab aliis gravaminibus super predictis, ut dicebat, dicte domine illatis, appellasse ad dominum regem. Quibus non obstantibus et tanquam frivolis et maliciose, ut apparebat, propositis, non admissis, dominus Guillelmus de Nogareto, concellarius domini regis, deliberato consilio, predictum pariagium et libertates admisit et cum sigillo regio cere viridis et filio de cirico ex certa principis confirmavit de speciali mandato domini regis, cui predicta omnia per proceres sui palatii fuerant plene relata.

Item quod appellationes, si appareat aliquas omissas fuisse per partem dictorum dominorum comitisse et comitis fuerunt emisse citra juris formam et in casu a jure non permisso, ex eo quia ante litis contestationem et quia in processu et diffinitiva possent relevari, dato quod gravamen adesset, et tales appellationes pocius dicuntur provocationes ad causam quam appellationes, et ideo inpune non erat eis defferendum, et dato sine prejudicio quod tenerent de jure, virtute illarum, non debet quicquid attemptatum est revocari, tum quia deserte fuerunt, eo quod non fuit eas pars dictorum dominorum comitisse et comitis prosequta, tum quia infra Parlamentum non procuravit ajornamentum partis adverse ad procedendum super eis, tum quia post ipsas provocationes emissas procurator dicte domine super emergentibus in negocio predicto et super eo super quo provocatum seu appellatum extiterat et super bastida et pertinentibus ad eandem, processit coram domino senescallo tanquam coram suo .. judice, propter quod dictis appellationibus seu provocationibus, si que essent, renunciasse videntur.

Item quod postea gentes dicte domine .. comitisse adiverunt pluries dictum dominum .. senescallum et ipsum tanquam judicem suum super factis de dicta bastida et super gravaminibus per gentes ipsius bastide sibi ut dicebatur illatis, requisiverunt et sic videntur approbare constructionem dicte bastide, potissime abstinendo continue a totali prosequtione alicujus appellationis seu provocationis.

Item quod dicte provocationes seu appellationes fuerunt emisse causative puta nisi facias hoc, appello vel si facias hoc, appello, er per tales provocationes seu appellationes nullius de jure inpeditur quin in suo operetur et faciat comodum suum.

Item per tenorem instrumentorum a parte dicte domine productorum, constat evidenter quod quando gentes domini Johannis de Monte Forti, loco cujus est domina comitissa predicta et dominus comes Convenarum hostenderunt res quas petebant a dominis de Lumberiis et de Berenchis, protestabantur expresse quod non intendebant ostendere, nisi solum ea que dicti domini de Lumberiis et de Berenchis possidebant, sic ideo non nocet parti nostre, cum abbas locum in quo est dicta bastida possederit plano jure dominii 100 annis et ultra, ut pretactum est.

Item ad ostendendum comodum regium, facit pro nobis quod omnes possessiones site in dicto pariagio, que, quantum ad partem dicti abbatis et monasterii, erant in manu mortua, sunt translate in manum vivam, traduntur enim emphiteotis et venientibus ad dictam bastidam, videlicet cuilibet una sextariata pro vinea et certum quid pro domo et certum quid pro orto et in incursu omnium istorum dominus rex habet infra dictam bastidam medietatem et etiam in redditibus et aliis expletis ; extra bastidam autem habet medietatem incursuum in aliquibus locis, et in aliquibus quartam.

Item infra territorium pariagii sunt extra dictam bastidam quingenti emphiteote et etiam erant ante pariagium, quorum bona que habent infra pariagium valent, videlicet minor 100 s. et sunt aliqui habentes valenciam mille et quingentarum l.t.

Item dictus locus est aptus pro bono vineto et pro devesiis, garanis et cirogrillis, columberiis, piscariis et pratis et fructibus et bladis.

Item sunt ibi due ripparie in quibus obtime possunt fieri molendina et jam est ibi unum molendinum molens et sunt bone ad ministerium tincturarie.

Item prope mediam leucam vel minus de dicta bastida est flumen navigabile per quod vehuntur vina de Galliacho, de Insula, de Rabastenchis et locorum vicinorum, ad mare et inde in Franciam.

Item in dicto territorio, ante factum pariagium, erant 300 focci et amplius inter duas vel tres villas et mansos inter quos sunt et erant 15 nobiles et amplius, feuda tenentes militaria.

Item per dictam bastidam dominus rex non amittit aliquem condicionatum nec tallias nec quistas nec pasatam nec alias redeventias a quocumque sibi debitas quia jura regia fuerunt expresse retenta in concessione privilegiorum.

Item decima pars veniencium ad dictam bastidam non sunt de terra propria domini regis.

Item per dictam bastidam transit et antea transibat per locum in quo est, caminum per quod portatur sal de Catris versus Galliachum et Corduas et loca vicina et caminum similiter per quod portatur mayram de montaneis versus Galliachum, Insulam et Rabastenchos, et caminum quo itur de Albia versus Tholosam.

Item, super eo quod per partem adversam proponebatur dampnum domini regis, ex eo quod homines proprii domini regis veniebant ad dictam bastidam, et sic abbas habebat in eis medietatem, responsum est quod non est ita et quod pauci venerunt de terra domini regis, quod nullus venit pro quo aliquid hospitium destinatur.

Item, ratione privilegiorum pro quibus conqueruntur aliqui leudam habentes, responsum est quod non inpediuntur in perceptione leude de hiis que ultra dictam bastidam portantur, sed solum de hiis que ad usum bastide portantur et consumuntur, nec est mirum cum eadem privilegia et majora concessa fuerint acthenus bastidis de Regali Monte, de Brisa Testa et aliis de patria factis in senescaliis Carcassone, Tholose et Petragoricensis.

Item super eo quod conqueruntur de privilegiis, responsum est quod ea concessa sunt habitatoribus et juratis bastide qui non sunt nunc citati nec vocati et sic nichil in eorum prejudicium cum eos tangat et sua intersit in solidum potest vel debet innovari, sed si quis conqueratur super quocumque gravamine, paratus est senescallus cuique jus facere.

Item oblate sunt pro utilitate dicte bastide et tocius pariagii domino regi 200 l. renduales per annum usque ad 20 annos et ultra hoc pro emolumentis aliis mille et 500 march. argenti semel tantum, dicta bastida tamen et privilegiis durantibus in suo esse ut nunc.

Hec omnia sunt dicta et proposita et adhuc proponuntur pro parte domini regis et abbatis Candelii ad finem quod bastida predicta debeat remanere et petita per partem adversam ad nichilum preciantur, non astringentes nos ad omnia et singula probanda sed ad ea solum que parti nostre sufficient et erunt neccessaria ad obtinendum.

Factum vero per partem adversam propositum quathenus predictis nostris intentionibus et juri regio et monasterii adversatur, negat pars nostra ut propositum est et domino regi et monasterio Candelii prejudicare potest.

Comment citer cette notice

Elisabeth Lalou, Xavier Hélary. "Deffensiones pro bastida nova de Alnayo. (Archives nationales, J 896, n°23)", dans Enquêtes menées sous les derniers capétiens, Elisabeth Lalou, Christophe Jacobs, éds, Paris : Centre de ressources numériques TELMA, 2007. (Ædilis, Publications scientifiques, 4). [En ligne] http://www.cn-telma.fr/enquetes/enquete46/ .

Mentions légales | Colophon | Contacts | Haut de page