[1]

Anno Domini M^oCCC^o sexto, die sabbati post festum beati Martini yemalis, nobilis vir dominus Johannes de Alneto, miles domini nostri Francorum regis .., senescallus Carcassone et Biterris, scripsit Stephano Bergondionis, locum tenenti vicarii Fenoledesii et Terminesii domini Regis et Guillelmo Maurini, notario curie Carcassone ejusdem domini regis per suas litteras sub his verbis.

Johannes de Alneto, miles domini Regis, senescallus Carcassone et Biterris, discretis viris Stephano Bergondionis, locum tenenti vicarii Fenoledesii et Terminesii domini Regis, et Guillelmo Maurini, notario curie Carcassone ejusdem domini Regis salutem et dilectionem. Litteras Patentes et pendentes domini nostri regis nos recepisse noveritis sub hiis verbis :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone vel ejus locum tenenti salutem. Cum Poncius de Caramanno, miles, in castris de Caramannio et de Atsiacho in Fenoledesio bassam juridictionem dumtaxat habere se asserit petatque a nobis omnem aliam juridictionem, raptu, incendio et murto exceptis, sibi concedi, nos de jure nostro in premissis noticiam non habentes, mandamus vobis quatenus de ju nostro omnimodo quod ibi habemus de qualitate villarum et castrorum quodue damnum haberemus si petitionem hujusmodi faceremus et de ceteris circumstanciis universis vos per bonos et fide dignos diligenter et sollicite informetis, quid super hoc inveneritis nobis sub sigillo vestro remittentes fideliter inclusum. Datum Lugdunum in vigilia beati Andree, anno Domini M^oCCC^o quinto.

Quorum igitur auctoritate ad instantem requisitionem domini Poncii de Caramannio, militis predicti, vobis comittimus et mandamus quatenus ad crastra predicta de Caramannio et de Atsiacho et alibi ubi expedire videritis personaliter accedentes, de jure omnimodo dicti domini nostri regis quod ibi habet, de qualitate villarum et castrorum predictorum quodve damnum haberet idem dominus rex si petitionem hujusmodi faceret et concederet et de certis circumstanciis universis vos adhibitis vobiscum probis hominibus et fide dignis scientibus veritatem de predictis, diligenter et sollicite informetis, et informationem quam inde feceritis nobis portetis vel sub sigillo vestro mittatis fideliter interclusam et alia in dictis litteris regiis contenta compleatis et exsequamini cum diligentia qua convenit juxta formam et continentiam litterarum regiarum predictarum, mandantes omnibus subditis nostris et non subditos requirentes quatenus in premissis et premissa tangentibus vobis pareant efficaciter et intendant. Datum Carcassone, die sabbati post festum beati Martini, anno Domini M^oCCC^o sexto.

Quibus litteris receptis per dictos comissarios, iidem comissarii, volentes complere mandatum dicti domini senescalli in dictis litteris suis contentum, die martis sequens personaliter accesserunt apud Caramannium in Fenoledesio.et ibi fecerunt evocari coram se probos homines infrascriptos, videlicet

qui, jurati ad sancta Dei evangelia de veritate dicenda dixerunt et asseruerunt per suum juramentum quod in villa seu castro de Caramannis sunt triginta quinque focci inter divites et alios, inferius scriptos et nominatos.

Item, dixerunt quod minores justicie dicti castri et eorum pertinenciis (sic) sunt et esse consueverunt domino Poncii de Caramannio et suorum predecessorum.

Item, dixerunt per eorum juramenta quod majores justicie et merum ymperium dicti castri cum suis pertinenciis pertinent et pertinere consueverunt ad dominum nostrum regem insolidum.

Item, dixerunt quod terminale dicti castri, de versus solis occasum, protenditur usque ad locum vocatum de Monte Rotundo et distat a dicto castro dictum terminale versus dictam partem per quartam partem unius leuche.

Item, de versus meridiez, usque ad iter vocatum Comtal et distat a dicto castro per quartam partem unius leuche.

Item, de versus ortus solis usque Commam de Linars et protenditur per sextam partem unius leuce.

Item, de versus transmontane, protenditur usque ad locum vocatum Mot Madres et protenditur dictum terminale usque dictum locum per sextam partem unius leuce.

Item, dixerunt interrogati per eorum juramenta se non vidisse nec audisse dici quod dominus rex aliquod emolumenta habuisset ratione meri ymperii seu altarum justiciarum dicti castri seu pertinenciarum suarum 30 anni sunt et a dicto tempore citra nec quod ibi accidissent casus pertinentes ad majores justicias.

Dixerunt etiam interrogati per eorum juramenta quod dictum castrum de Caramannio distat tantum a confinibus regni Francie per unam leucam et non ultra, et per dictam leucam est terra regis Majoricarum.

Item, dixerunt quod de terra Fenoledesii protenduntur tria itinera per que itur de Fenoledesio versus Perpinianum seu Rossilionem et quod unum de dictis itineribus transit per dictum castrum.

Item, dixerunt se nescire extimare de incomodo quod dominus rex haberet si merum ymperium concederet dicto domino Poncio nisi quod dixerunt quod honorabile est domino regi habere merum ymperium ibidem.

Item, dixerunt interrogati quod dominus rex non habet in dicto castro seu ejus pertinenciis aliquos redditus seu proventus nisi tantummodo merum ymperium et altas justicias, ut supra dixerunt.

Castrum de Curamannio est situm in Fenoledesio inter montaneas et est clausum capud castri, quod est ipsius militis, de bono muro lapideo circum quoque dentellato et satis forte ad lanceam et scutum.

Item, fuit repertum per confessionem dictorum hominum dicti castri et per 36 instrumenta publica ostenssa productaque per dictum dominum Poncium de Caramannio seu exhibita dictis commissariis quod dicti homines sunt homines dicti domini Poncii de corpore et casalatico.

Subsequenter, fecerunt evocare coram se singula capita foccorum dicti loci, qui juraverunt ad sancta Dei evangelia quilibet de se dixerunt ut inferius sequitur.

Post hec, in crastinum, predicti comissarii personaliter accesserunt apud Atsiachum et volentes se informare et inquirere de contentis in litteris predictis domini senescalli, fecerunt evocari coram se probos homines dicte ville seu castri infrascriptos qui de predictis scire debebant veritatem, videlicet Guillelmum Monerii, Guillelmum Agusa, Bernardum Preboyde, Petrum Effortz, Guillelmum Monerii, Guillelmum Amelii de Atsiaco.

Qui, jurati ad sancta Dei evangelia de veritate dicenda, dixerunt et asseruerunt quod majores justicie et merum imperium dicti castri sunt et esse consueverunt in solidum domini nostri regis.

Item, dixerunt quod dominus rex habet terciam partem passagii fuste que transit juxta villam de Atsacho per plumen Atacis et dominus Poncius de Caramannio aliam tertiam partem et aliam tertiam partem habent domini Molendini dicti loci.

Item, dixerunt quod tertia pars domini regis valet quolibet anno, uno anno computato cum alio : 6 l.t.

Item, dixerunt quod dominus rex recipit quolibet anno de annuo censu in molendino inferiori dicte ville unam eminam ordei et aliam dictus dominus Poncius pro indiviso et emina valet duos sextarios.

Item, dixerunt quod si dictum molendinum venderetur, dominus rex haberet medietatem foriscapii et dictus dominus Poncius aliam.

Dixerunt etiam quod dominus rex habet in villa de Atsacho quolibet anno 30 s.t. per alberguis, quas quidem albergaas recipit a personis nobilibus infrascriptis, videlicet :

Item, interrogati pro quibus rebus faciunt dicti nobiles domino regi dictas alberguas, dixerunt quod pro nemoribus, aquis et terris quas tenent et possident in dicta villa de Atsacho et ejus terminiis.

Item, dixerunt quod in villa de Atsiacho et ejus terminiis sunt quatuor viginti focii inter divites et pauperes, quorum nomina et quantum habent in bonis inferius sunt scripta.

Item, dixerunt interrogati quod minores justicie dicti loci sunt et esse consueverunt domini Poncii de Caramanio et ejus predecessorum.

Dixerunt etiam interrogati quod flumen Atacis transit et curtir juxta dictam villam per quod flumen transit fista pro majori parte, que ducitur apud Narbonam, Limosum, Carcassonam et ad alias partes que sunt subtus limosum, que fusta numeratur ibidem et solvit passagium ut supra dixerunt.

Item, dixerunt quod terminale dicte ville a parte solis occasum protenditur usque ad Collum de Felis et distat a dicta villa per sextam partem unius leuce et a parte meridiei usque ad Causanels et protenditur a dicta villa per mediam leucam et a parte ortus solis usque ad Passum del Rial de Lausa et protenditur ab eadem villa per terciam partem unius leuce ; a parte transmontane usque ad capud pontis dicte ville et protenditur per tractum unius archi.

Item, dixerunt se non vidisse a viginti annos citra quod dominus rex haberet emolumentum ratione majorum justiciarum nisi quod duo anni sunt quod dominus rex habuit 60 s. a G Saorra, ratione majorum justiciarum nec vidisse quod accideret alium casum ad majorem justiciam pertinentem nisi quod hoc anno Johannes Textoris cum lapide percussit et vulneravit in capite Atsacum Olibe ad mortem, ratione cujus vulneris dictus Johannes est in fuga nec adhuc est condempnatus occasione predicta.

Item, dixerunt quod dictum castrum distat a confinibus regni Francie per duas leuchas tantum, et ultra dictas duas leucas est terra Rossilionis.

Item, dixerunt quod iter per quod itur de terra Saltus usque Rossilionem transit per dictam villam.

Dixerunt etiam de non cognoscere quod dominus rex majus dampnum haberet si merum ymperium concereret dicto domino Poncio de loco predicto quam haberet de alio loco tum ratione passagii dicte aque, tum etiam ratione passagii dicti itineris.

Post hec, dicta die, dicti comissarii volentes se melius inofrmare de predictis fecerunt evocari coram se bajulos domini regis infrascriptos videlicet

Arnaldum Nigri, bajulum domini regis de Campariguier

Arnaldum Laurencii, bajulum de Ulhaco

Petrum Pagana, bajulum de Podio Laurencio

Bertrandum Boneti, bajulum de Calavo

Raimundum Vilorii, bajulum de Atiguas domini regis

Bertholomeum Marie de Podio Laurencio,

Bernardum Vaquerii de Atsaco

Petrum Villorii de Artiguas.

Que quidem ville sunt juxta villam de Atsaco

qui de predictis scire debebant veritatem.

Qui, jurati ad sancta Dei evangelia de veritate dicenda, dixerunt et convenerunt in omnibus et per omnia ut predicti jurati, hoc excepto quod dixerunt quod si dominus rex merum ymperium dicte ville de Atsacho et ejus terminii concereret dicto domino Poncio, majus dampnum peteret quam faceret de alio loco, tum propter multitudinem hominum et mercatorum fustorum faciencium transitum per dictam villam cum fusta quam duci faciunt per dictum flumen Atacis de montaneis ad partes alias, qui homines et mercatores hospitantur aliquotiens in dicta villa, tum etiam propter iter magnum quod transit per dictam villam per quod itur de terra Saltus ad partes Rossilionis, per quod plures homines et mercatores et alios vadunt eundo et redeundo de uno loco ad alium cum mercaturis et aliis rebus.

Quare dixerunt quod magis expedit domino nostro regi habere ibi merum imperium quam in alio loco terre Fenoledesii.

Dicta villa seu castrum de Atsacho est situm seu sita in quodam podio et est satis fortis si bene reformaretur ad scutum et lanceam.

Post hec, dicta die, dicti comissarii volentes melius scire veritatem de predictis, fecerunt evocari coram se Raimundum Vaquerii, bajulum dicte ville de Atsacho, qui erat absens tempore quo alii predicti evangelia de veritate dicenda et exposita sibi omnia superius scripta et ordinata, dixit quod omnia dicta supra et confessata per dictos bajulos sunt vera nec scire aliud nisi illa que per dictos bajulos sunt supra dicta et confessata.

Post hec, dicta die, dictus dominus Poncius de Caramanio recognovit quod ipse facit domino regi quolibet anno de albergua annua pro hiis que tenet apud Arsiachum : 5 s.

Item, dominus Guillelmus de Marsano, miles, juratus ad sancta Dei evangelia, constitutus in presentia dictorum comissariorum, dixit quod ipse est homo dicti domini Poncii pro quodam feudo tenet apud Atsachum et quod facit domino regi pro albergua annua pro his que tenet in dicta villa de Atsacho 10 s., ut supra est scriptum.

Item, dictus dominus Poncius fecit fidem per instrumenta publica quod Stephanus Gayraudi, Raimundus de Fontanas et Bernardus de Atsacho illud quod tenent in termino de Atsacho et in dicta villa tenent a dicto domino Poncio in feudum et quod occasione predicta sunt homines sui.

Et subsequenter, fecerunt evocari coram se singula capita foccorum dicti dicti castri, qui jurati ad sancta Dei evangelia quolibet de se dixerunt ut inferius continetur.

Nomina focorum castri de Caramanio et quantum habent in bonis et quot persone sunt in quolibet focco.

Raimundus Deodati, juratus ad Sancta Dei evangelia de veritate dicenda, dixit quam bona sua tam mobilia quam immobilia possunt valere tantum deductis debitis 25 l.t. bone monete. Item dixit quod ipse est se decimo in domo sua.

P. Stephani, juratus, dixit de 30 s. et quod est cum uxore in domo.

R. Florentina, juratus, dixit de 20 l. et quod ipse est se quarto.

Matheus Fabri, juratus, dixit de 25 l. et quod est se octo.

G. Constancii, juratus, dixit de 15 l. et quod est se quarto.

Matheus Ugeti dixit de 20 l. et quod est se sexto.

Guillelma, uxor Petri Palmerii, jurata, dixit de 100 s. et quod est se septima cum viro.

Johannes Trancavelli, juratus, dixit de 15 l. et quod est se sexto.

P. Pastoris, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

Johannes Calveti, juratus, dixit de centum s. et quod est se tertio.

Besigada, uxor condam Raimundi Olerii, jurata, dixit de 10 l. et est se sexta.

G. Pastoris, juratus, dixit de 30 l. et est se undecimo.

B. Constancii, juratus, dixit de 18 l. et est se nono.

P. de Nascbeuta, juratus, dixit de 12 l. et est se octo.

Guillelma Gnona, jurata, dixit de 30 l. et est se quarta.

R. Jotgularii, juratus, dixit de 9 l.10 s. et est se quarto.

Boneta, uxor condam Bernardi Fabri, jurata, dixit de 33 l. et est se quarta.

Johannes Combas, juratus, pro se et fratre suo et matre qui habent bona sué communia et tenent unum foccum, de 25 l. et sunt quinque in domo.

P. Cavias, juratus, dixit de 40 l. et quod est se nono.

R. Palmerii, juratus, dixit de 25 l. et est se quarto.

P. Raimundi Palmerii, juratus, dixit de 25 l. et est se sexto.

R. Folia, juratus, dixit de 10 l.10 s. et est se sexto.

Poncius Bertrandi, juratus, dixit de centum s. et est cum uxore tantum.

Guillelmus Bertrandi, juratus, dixit de 10 l. et est se quarto.

Bertholomeus Pastoris, juratus, dixit de 17 l.10 s. et est se quinto.

Arnaldus Felieu, juratus, dixit de 25 l. et est se sexto.

R. Domergue, juratus, dixit de 25 l. et est se sexto.

P. Calveti, juratus, dixit de 22 l.10 s. et quod est se octo.

R. Aula, juratus, dixit de 20 l. et quos est se septimo.

Geralda, uxor quondam Bernardi Textoris, et Arnaldus, ejus gener, qui tenent unum focum, jurata, dixit de 18 l. et est se quinta cum genero.

G. Egidii, juratus, dixit de centum solidis et est se sexto.

P. Bouel, juratus, dixit de centum solidis et est se quarto.

P. Bertrandi, juratus, dixit de centum solidis et est se quarto.

Jacobus Sabaterii, juratus, dixit de centum solidis et quod est se sexto.

Guillelma, filia condam Berengerii Borc, jurata, dixit de 40 s. et quod est se tercia.

Summa focorum : 35.

Summa valoris bonorum suorum inter omnes : 574 l.10 s.

Summa omnium personarum in dicto castro existencium inter homines et mulieres, parvos et magnos : 194.

Nomina foccorum castri de Atsacho et quantum habent in bonis et quot persone sunt in quolibet focco.

GKDagusa, juratus ad sancta Dei evangelia de veritate dicenda, dixit quod bona sua tam mobilia quam immobilia possunt valere tantum deductis debitis, 50 l.t. bone monete. Item, dixit quod ipse est in domo sua se quarto.

P. Effortz, juratus, dixit de se et de fratribus suis de 100 l. et est se decimo et tenent unum foccum.

Bertholomeus Sabaterii, juratus, dixit de 100 s. et est se septimo de familia.

G. Amelii, juratus, dixit de 30 l. et est se quinto.

B. Laurentii, juratus, dixit de 6 l. et est se quinto.

Guillelmus Piquerii, juratus, dixit de centum s. et quod ipse est se tertio.

B. Piquerii, juratus, dixit de 60 s. inter se et ejus matrem et est se sexto.

Guilotus Monerii, juratus, dixit de 30 l. inter se et ejus fratrem et est se tercio cum eo.

Bernardus Bertrandi, juratus, dixit de 6 l. et quod ipse est se septimo.

P. Camela, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

R. de Clayrant dixit juratus de 60 l. et est se octo.

Arnaldus Vila, juratus, dixit de octo l. et est se quarto.

G. Tornerii, juratus, dixit de 4 l. et est se tertio.

Raimundus Blenquerii, juratus, dixit de 15 l. et est se octo.

P. de Vayra, juratus, dixit de 8 l. et est se quinto.

Arnaldus de Gebetz, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

Raimundus Vaquerii, juratus, dixit de 40 l. et est se tertio.

Amicus Oliba, juratus, dixit de 35 l. et est se sexto.

Bernardus Textoris, juratus, dixit de 20 l. et est se septimo.

R. Philippi, juratus, dixit de centum s. et est se quinto.

P. Sabbaterii, juratus, dixit de centum s. et est se sexto.

Bernardus de Quier Aut, juratus, dixit de 15 l. et est se quarto.

Poncius de Talha, juratus, dixit de 20 s. et est se sexto.

G. Caborlier, juratus, dixit de 6 l. et est se sexto.

Amelius Rogerii, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

Raimundus Fabri, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

R.K Resplandi, juratus, dixit de 6 l. et est se quarto.

Bernardus Saorra, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

Arnaldus Magistri, juratus, dixit de 10 l. et est se quarto.

G. Catalani, juratus, dixit de 100 s. et est se quinto.

G. Bonati, juratus, dixit de 10 l. et est se quarto.

G. Aver, juratus, dixit de 15 l. et est se septimo.

G. de Veyrano dixit juratus de 10 l. et est se sexto.

G. Monerii, juratus, dixit de 20 l. et quod est se quinto.

R. Papaluon, juratus, dixit de 100 s. et est se sexto.

Bernardus Preboyde, juratus, dixit de 100 l. et est se quarto.

G. Faure, juratus, dixit de 12 l. et est se quarto.

G. Prehoyde, juratus, dixit de 6 l. et est se sexto.

Arnaldus Riba, juratus, dixit de 12 l. et est se altero.

G. Deumier, juratus, dixit de 15 l. et est se octo.

Martinus de Vayra, juratus, dixit de 10 l. et est se sexto.

Arnaldus Caunela, juratus, dixit de 15 l. et est se quarto.

Michael Codo, juratus, dixit de 6 l. et est se quarto.

Bernardus Caut, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

G. Monerii, juratus, dixit de 20 l. et est nono.

R. Monerii, juratus, dixit de 100 s. et est se octo.

G. Saora, juratus, dixit de 8 l. et est se nono.

G. Vaquerii, juratus, dixit de 50 s. et est se septimo.

n'Atsart d'en Audiart, juratus, dixit de 18 l. et est se quarto.

P. G. de Comabela, juratus, dixit se nichil habere in bonis, solutis debitis et quod est se quarto.

Comdors Moneria, jurata, dixit de 10 l. et est se sexta.

Aladaycis Vayrana, jurata, dixit de 40 s. et est se altera.

Garcendis Caysedoyra, jurata, dixit se nichil habere, ymmo vadit mendicando.

R. de Costanciano, jurata, dixit de 7 l.10 s. et est se altera.

Bernardus Escoti, juratus, dixit de 100 s. et est se quarto.

Berengerius de Vayra, juratus, dixit de 18 l. et est se quinto.

G. Dieras, juratus, dixit de 100 s. et est se quarto.

Bertholomeus Sabaterii, juratus, dixit de 4 l. et est se sexto

R. Vaquerii, juratus, dixit de 40 l. et est se quinto.

Bernardus Vaquerii, juratus, dixit de 20 l. et est se altero.

Bernierus Vaquerii, juratus, dixit de 15 l. et est se quarto.

Gaucelinus, juratus, dixit de 20 l. et est se altero.

B. Civada, juratus, dixit de 10 l. et est se quinto.

Christianus Caunela, juratus, dixit de 15 l. et est se octo.

G. de la Vila, juratus, dixit de 14 l. et est se sexto.

G. Espana, juratus, dixit de 18 l. et est se altero.

P. de Lasparra, juratus, dixit de 15 l. et est se sexto.

Berengerius Martini, juratus, dixit de 15 l. et est de altero.

Favressa Vayrana dixit jurata de 6 l. et est se quarta.

Esparta Sautonha, jurata, dixit de 40 s. et est se altera.

Sebelia de Nagaya, jurata, dixit de 100 s. et est se tertia.

Esclarmonda Olibessa, jurata, dixit de 30 s. et est se quarta.

Cerdana Pina, jurata, dixit de 20 s. et est se quarta.

Aladaycis Boissiera, jurata, dixit de 50 s. et est se tercia.

Brunescendis Vaqueria, jurata, dixit de 100 s. et est se altera.

Bernarda Galharda, jurata, dixit de 4 l. et est se quinta.

Cerdana Vaqueria

Guilotus Plausol : Aladaycis, ejus uxor, jurata, dixit de 20 s. et sunt quatuor.

R. Sabaterii, uxor ejus dixit jurata de 6 l. et sunt sex in hospitio.

Sebelia Cassedora, jurata, dixit de 10 l. et dixit quod est se septima.

Summa foccorum predictorum : 80 inter divites et pauperes.

Summa valorum bonorum que habent inter omnes : 1024 l.

Summa omnium personarum in dicto castro existencium inter homines et mulieres parvos et magnos : 394.