[1]

Anno Domini millesimo du--centesimo nonagesimo primo, sabbatho ante festum beati Bartholomei apostoli, nobilis vir dominus Amalricus, vicecomes Lautricensis, accedens ad presentiam domini Simonis Briseteste, militis, senescalli Carcassone et Biterris, presentavit eidem quasdam patentes litteras domini regis tenorem que sequitur continentes :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone, salutem. Exposuit nobilis vir dominus Amalricus, vicecomes Lautricensis, quod cum magistri qui parlamenta tenuerunt pro nobis dederunt eidem plura arresta ut de violentiis, spolationibus, depredationibus, injuriis et dampnis illatis, ut dicitur, eidem Amalrico per bajulum et homines de Briseteste, nosque pluries nobis mandaverimus ut de predictis emendam fieri faceretis eidem Amalrico seu ejus gentibus, quod, sicut dicitur, non curastis, de quo quam plurimum admiramur, imo occulis vestris conniventibus pejora prioribus, sicut dicitur, fieri permititis, iterato mandamus vobis et districte precipimus quatinus arresta super hec facta faciatis, prout justum fuerit, observari, et executioni demandari ipsumque Amalricum et gentes ejus in statu in quo tempore constructionis bastide de Brisatesta reducatis et reductum defendatis ab injuriis notoriis et manifestis, prout justum fuerit, et ad hoc noveritis pertinere, ita quod ob defectum vestrum ad nos de cetero non referatur querela. Quod si in predictis exequendis negligentes fueritis, vel remissi, senescallo nostro Tholose vel ejus locum tenenti damus tenore presentium in mandatis ut predicta debite exequentur. Actum Parisius, die lune ante festum beate Marie Magdalene, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo primo.

Item et alias domini regis literas clausas in hac verba presentavit etc.

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone salutem. Cum nos senescallo Tholose dederimus in mandatis spolationes, depredationes, injurias et dampna illata, ut dicitur, Amalrico, vicecomiti Lautricensi, per bajulum et homines de Brisatesta prout justum fuerit faciat emendari ac restitui, et nobis datum sit intelligi quod plures de dictis malefactoribus in vestra senescallia moram trahant, mandamus vobis quatinus ad requisitionem dicti senescalli Tholose dictos malefactores laycos ad ipsum mitatis puniendos, prout fuerit rationis. Datum Parisius, die veneris ante Magdalene festum.

Item magister Raimundus de Lumberiis, procurator domini Johannis de Monteforti, obtulit eidem domino senescallo seu presentavit quasdam domini regis literas patentes et pendentes sub hac forma :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, Tholosano et Carcassone senescallis salutem. Mandamus vobis et vestrum cuilibet quatinus Johanni de Monteforti, militi dilecto et fideli nostro, et ejus consortibus ordinationem et statutum burgesiarum nostrarum teneri et servari inviolabiliter facientes, contra tenorem earum ipsum Johannem et ejus consortes in suis juribus et jurisdictione nullatenus molestetis aut permitatis gravari. Actum Parisius in quindena Pasche, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo primo.

Item idem magister Raimundus obtulit seu presentavit eidem domino senescallo quasdam domini regis literas sub sigillo ejus interclusas sub hiis verbis :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone salutem. Mittentes vobis sub nostro contrasigillo querimonias Johannis de Monteforti, militis fidelis nostri, super quarum pluribus per bastidam vestram de Brisatesta et ejusdem justiciarios se et terram ac subditos suos valde clamat oppressos, mandamus vobis quatinus burgenses dicte bastide, qui admissi sunt juxta tenorem burgesiarum nostrarum, et non alias aliter receptos custodientes et deffendentes secundum formam super ipsis burgensiis alias vobis datam, cujus transcriptum eidem Johanni dedimus, sub manu clericorum nostrorum, dictum Johannem redditibus et deveriis, ad que aliqui de dictis burgensibus sibi tenentur, ratione suorum inmobilium, gaudere faciatis et permitatis in pace, contra tenorem dictarum burgesiarum nullos de suis hominibus admitentes aut jam admissos, si qui taliter fuerint, nullatenus deffendentes ; super aliis vero petitionibus quas videbitis, vocatis gentibus nostris et qui fuerint evocandi, faciatis eidem adeo celeris et mature justicie complementum, quod in vestri deffectum ad nos de eo merito non revertatur querela, terram ejus, homines et subditos, quamdiu erit in Apulia in servicio carissimi consanguinei nostri regis illustris Cecilie ab injuriis et manifestis violenciis, ut jus erit, et ad nos pertinere noveritis, custodientes et defendentes. Datum Parisius in festo Nativitatis beate Marie Virginis.

Item magister Raimundus obtulit seu presentavit eidem domino senescallo sub sigillo ejusdem domini regis interclusam quamdam rotulam (sic), continentem in se quaturr petias pergameni quorum tenor tales sunt :

Regie majestati signifficat procurator domini Johannis de Monteforti quod, cum dominus rex mandaverit per suas patentes literas senescallo Carcassone, quod defenderet dominum Amalricum, vicecomitem Lautricensem, ab injuriis et violentiis manifestis a quibuscumque personis et in suis justis possessionibus custodiret, et manuteneret, et ad predicta facienda daret sibi unum servientem et ad expensas dicti Amalrici, suplicat dictus procurator mandari eidem senescallo quod nullum fiat propter hoc prejudicium dicto domino Johanni in futurum quominus possit dictum dominum Amalricum justiciare pro terra et feudis que recognoscit se tenere a dicto domino Johanne, si casus se offert.

Item supplicat dictus procurator mandari senescallo Carcassone ne, eo pretextu quod homines terre dicti domini Johannis de Monteforti sunt jurati nove bastide de Brisetesta domini regis qui nullum domicilium habent in dicta bastida nec residentiam continuam faciunt in eadem inpediri permitat quominus possint judticiari per dictum Johannem et ejus curiam si casus se offeret.

Item supplicat mandari senescallo Carcassone ne compellat nec compelli permitat homines terre dicti domini Johannis ad contribuendum in questis, tallis factis seu faciendis per homines de Brisatesta pro querimoniis seu questionibus suis ducendis, eo solo quod sunt jurati nove bastide de Brisatesta, cum ibi domicilium non habeant nec velint in dicta bastida se transferre, nec gaudere eorum libertatibus, nec residentiam faciant in eadem nec bona inmobilia habeant seu mobilia in bastida predicta.

Item suplicat mandari eidem1 senescallo Carcassone quod, cum dominus rex mandaverit per suas patentes litteras dicto senescallo quod non impediat nec impediri permitat quominus idem Johannes possit levare et habere collectas, tallias, albergas, pasatas et omnes alias redevancias ab hominibus terre sue, que se transtulerunt et domicilium habent in bastida de Brisatesta domini regis pro prediis que possident in jurisdictione et terra dicti domini Johannis, prout solvere tenebantur, prout solvere tenebantur et solvebant eidem domino Johanni tempore quo ad dictam bastidam se transtulerint, et juramentum de se transferendo fecerunt, prout in literis domini regis super hoc sibi missum (sic) viderit contineri taliter quod propter ejus defectum ad dominum regem redire non oporteat iterato.

Item suplicat mandari eidem senescallo quod inhibeat bajuli bastide de Brisatesta, et consulibus, ac forastariis (?) dicte ville, quod nullum actum juristictionis exerceant extra territorium dicte bastide, nec in terra dicti domini Johannis et vassallorum suorum aliquam executionem audeant attemptare, requi--sitiones tamen possent facere in casibus premissis de jure.

Item suplicat mandari senescallo predicto quod, cum sit questio de territorio seu pertinenciis dicte bastide de Brisatesta et pertinentiis castrorum de Gramolleto, de Affiaco, de Podio Bogone, et de Ambricio, quod per probos homines et antiquos, vocatis dominis dictorum castrorum et hominibus faciat inquirere quantum se extendebat territorium ville de Toellis, in cujus territoria dicta villa de Brisatesta constructa dicitur tempore quo dicta bestida fuit edifficata, et quod super predictis invenerit, faciat observari, nonobstante quod a quatuor annis citra cel circa, quo dicta bastida fuit constructa, per favorem senescalli et bajulorum dicte b!stide usurpaverant aliquid infra pertinencias dictorum castrorum.

Item significat quod cum vicarius Albogesii domini regis dederit unum servientem Jordano de Rabastenchis, domicello, ad custodiendum eum et terram suam, senescallo Carcassone mandante et ratum habente, in prejudicium dicti domini Johannis, pro eo quia dictus Jordanus et vassallus dicti domini Johannis et totam terram quam habet tenet a dicto domino Johanne in feudum seu retrofeodum, mandari senescallo predicto et vicario, quod dictum servientem eidem Jordano datum studeant revocare, cum dictus dominus Johannes habeat altam jurisdictionem et bassam, et dictam terram teneat ad consuetudines Francie, et posset sibi prejudicium generari in futurum, nec sit in aliquo deffectu dandi servientem si casus se offeret.

Item suplicat quod, cum dubditi dicti domini Johannis citentur coram senescallo Carcassone, vel judicibus suis, et petitur quod remittantur ad examen curie dicti domini Johannis, quod non procedantur causa principali donec cognitum fuerit an sit remissio facienda.

Item significat quod, cum dominus Johannes de Monteforti habeat judicem appellationis, qui de causis primarum appellationum tam curie sur ordinarie quam subditorum suorum cognoscit, et hoc sit notorium2, curie Carcassone, judex Albigesii et vicarius domini regis prohibent subditis dicti domini Johannis, senescallo Carcassone ratum habente, ne causas appellationum interjectas ad judicem appellationum dicti domini Johannis prosequantur in prejudicium dicti domini Johannis et gravamen. Quare suplicat mandari alicui discreto viro, quod de predictis inquirat veritatem in defectu dicti senescalli, et si invenerit dictum dominum Johannem esse in possessione cognoscendi de appellationibus faciant eum gaudere, et prohibitiones per judicem et vicarium factas, faciant ad statum pristinum revocare.

Regie magestati significat idem procurator quod, cum dominus rex formam burgesiarum miserit senescallo Carcassone sub sigillo suo pendenti, et eam faceret observari, et observaret in bastidis ipsius domini regis, et dictus senescallus nolit dictam formam burgesiarum observare, imo homines terre dicti Johannis defendit, eo solo quod sunt jurati nove bastide de Brisetesta, quod non possint justiciari, procurator dicti domini Johannis (sic) nec solvant questas albergas, passatam et alias redeventias que solvere consueverunt ab antiquo, suplicat mandari dicto senescallo Carcassone quod dictam formam burgesiarum faciat in bastidis domini regis observari prout in dicta forma sub sigillo pendenti domini regis inserta viderit contineri, alioquin quod in defectu ipsius senescalli archiepiscopus Narbonensis eam faciat observari.

Item supplicat mandari senescallo predicto Carcassonne, quod homines terre dicti domini Johannis non compellatur litigare nec citentur in bastidis domini regis de Regalimonte et Brisatesta, ubi ratione delicti, sive contractus inhiti in dictis bastidis, per homines predictos, sed remittantur ad examen curie dicti domini Johannis.

Item supplicat mandari eidem senescallo quod familia domini regis non compellatur litigare seu respondere coram vicario et judice Albigesii domini regis in casibus spectantibus ad ipsum dominum regem, sed coram senescallo Carcassone, coram quo usi sunt respondere.

Item suplicat mandari senescallo predicto quod non prohibeat, quominus familia dicti domini Johannis possit portare arma pro justiciandis feudis suis et ad custodiendum nemora et forestas dicti domini Johannis, prout retroactis temporibus extitit observandum.

Regie magestati significat procurator domini Johannis de Monteforti quod Hugo de Avenino Burgundio, bajulus bastide de Brisatesta domini regis accessit ad villam de Sanabone, ejusdem domini Johannis, extra bajuliam suam, et violenter per suam potentiam et carcerem dicti domini Johannis fregit quendam hominem qui in carceribus pro raptu cujusdam mulieris captus detinebatur, liberavit et abstraxit eo solo quia juratus erat dicte bastide.

Item accessit dictus bajulus ad castrum de Cofolentio dicti domini Johannis et carcerem ibi fregit et quendam alium hominem3 qui captus detinebatur pro homicidio liberavit eo modo et ratione predicta in prejudicium dicti domini Johannis et gravamen, cum ipse habeat in tota terra sua altam jurisdictionem et bassam.

Item dictus bajulus accessit ad locum vocatum Sanctum Petrum de Podio, dicti domini Johannis, et circa mediam noctem, cum quibusdam sibi associatis injuste, et fregit violenter per suam potentiam quam de dictum (?) et quemdam presbiterum et duos clericos cepit et ligatos duxit ad bastidam de Brisatesta, trunco fixo in platea tenuit incathenatos per unam diem, ut musce eos comederent. Item facit cotidie de laycis prout placet sue voluntati, quod est valde inhumanum.

Item venatur dictus bajulus et capit runiculos in garennis dicti domini Johannis et subditorum suorum.

Item dictus bajulus vadit per terram dicti domini Johannis et subditorum suorum, provocando homines ut transferant se ad dictam bastidam, vel, si nolunt se transferre, quod jurent se esse de dicta bastida, et tunc dictus bajulus deffendet eos a dominis suis, propter que extorquet predam a dictis hominibus, scilicet bladum, avenam, fenum, gallinas, anceres et alia servicia que non veniunt ad comodum domini regis, sed redundant ad dampnum non modicum ipsius domini Johannis et subditorum.

Item dictus bajulus pluries fregit hostia domorum dicti domini Johannis, et bajulos ipsius captos tenuit, pro eo quia pignora capta ab hominibus dicte bastide pro questis et aliis redevanciis que tenentur solvere eidem domino Johanni pro prediis que possident in jurisdictione ipsius domini Johannis, ad mandatum dicti bajuli non restituerint hominibus supradictis, ad que facere non tenentur, multas alias et dampna dedit et intulit et cotidie infert domino Johanni, que causa brevitatis dictus procurator obmitit, unde cum senescallus Carcassone pluries requisitus nolit predicta inquirere, sed sub dissimulatione transit in prejudicium ipsius domini Johannis, et sit res perniciosa exemplo ut inde nascantur injurie, unde jura nasci debent, suplicat mandari eidem senescallo quod de predictis de plano, vocato dicto bajulo, inquirat veritatem, et, veritate reportata, emendam fieri faciat domino Johanni predicto, et subditis suis, et dictum bajulum corrigat ne similia vel priora audeat attemptare, taliter quod propter deffectum dicti senescalli non oporteat ad istam curiam redire iterato.

Regie magestati suplicat Johannes de Monteforti, miles, pro se et vassallis suis et vassallorum vassallis, mandari senescallo Carcassone ut4 non impediat nec impediri permitat Johannem et vassalos predictos quominus possint exigere tallias, albergerias et alia servicia consueta que pro prediis et possessionibus imponuntur ab hominibus qui in bastidis domini regis domicilium de novo constituerunt seu constituent in futurum.

Item quod predictos homines non defendat quominus non subeant munera personalia in villis et territoriis prefati Johannis et dictorum vassallorum ad que tenentur ratione originis proprie vel paterne et maxime quamdiu in locis predictis retineant incolatum.

Item quod permitat homines predictos delinquentes contrahentes, seu quasi justiciari per curiam dicti Johannis et vassallorum suorum qui jurisdictionem habere dignoscuntur, quamdiu in territoriis suis inventi fuerint, et si inventi non fuerint, quod remitantur eisdem.

Item quod bajuli vel servientes seu prepositi dictarum bastidarum non permitant in territoriis dicti Johannis et vassallorum aliquam exercere jurisdictionem vel executionem .

Item quod prefatus senescallus vel ejus officiales nullum jurisdictionis vel executionis actum exercent in villis et territoriis predictis, nisi in defectum dominorum predictorum, vel in casibus qui ad dominum regem inmediate spectare noscuntur.

Regie magestati significat Johannes de Monteforti quod Bernardus Faber, Petrus de Anglareto, Arnaldus Boyssa, Arnaldus Barravi, Petrus Faiditi, Raymundus de Rippa, Bernardus Cochamni, Petrus Rossi, GuillelmussBes, Petrus Mercorii, Johannes Trenquavelli et Bernardus de Sus, jurati nove bastide de Brisatesta domini regis, venerunt maliciose ad villam de Beceria dicti domini Johannis et abbatis Candelii, et quedam hospitia per suam potentiam fregerunt et multa dampna bajulo dicte ville et quibusdam aliis hominibus intulerunt, multasque violentias ibidem fecerunt, unde, cum senescallus Carcassone pluries fuerit requisitus, ut predictos homines remitteret ad examen curie dictorum dominorum, prout justum foret, puniendos, prout vellet in casu simili dictum dominum Johannem se futurum et dictus senescallus dicat remissionem fieri non debere, eo solo quod sunt jurati, et quidam mansionarii dicte bastide, supplicat mandari dicto senescallo quod predictos homines remitat ad examen curie predictorum dominorum ubi deliquisse dicuntur, non obstante juramento.

Item, anno quo supra, die veneris ante festum beati Thome apostoli, idem magister obtulit seu presentavit eidem domino senescallo quasdam domini regis literas interclusas quarum tenor talis est :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone salutem. Ex parte Johannis de Monteforti, militis fidelis nostri, receptis querelis contra Hugonem de Burgondioni, bajulum bastide de Brisatesta propositis, de quibus major certitudo vobis poterit apparere, mandamus vobis quatinus, visis ipsis querelis, quas sub nostro contrasigillo vobis mitimus, eidem Johanni vel suis gentibus vocatis, quorum interest, faciatis adeo mature justicie complementum, quod ad nos in defectum nostrum super hoc non revertatur querela.

Datum Parisius in crastino Nativitatis beate Marie virginis.

Item, anno Domini millesimo ducentesimo nonagesimo secundo, octavo idus decembris, noverint universi quod magister Raimundus de Lumberiis, procurator nobilis viri domini Johannis de Montefortis, militis, presentavit predicto senescallo quasdam literas clausas domini regis formam hujusmodi continentes :

Philippus Dei gratia Francorum rex senescallo Carcassone. Significavit nobis Johannes de Monteforti, miles, quod, cum ipse et predecessores sui fuerint, a tempore a quo non stat memoria, habere judicem qui cognoscat de primis appelationibus factis in sua curia in curia subditorum suorum. Quare mandamus vobis quatinus, si ad vos facte fuerint appellationes a predictis curiis prefati militis ac ejus subditorum, et vobis constiterit ita esse ut premittitur, tales appellationes non recipiatis sed eas appellationes judicibus predicti Johannis ad cognoscendum de ipsis remitatis, nisi contrarium usitatum per consuetudinem vel jus patrie inveniretis, vel sit5 aliud rationabile quod obsistat. Datum Silvaneti in festo Assumptionis beate Marie virginis.

Item, anno quo supra, secundo kalendas februarii, noverint universi quod dominus Amalricus, vicecomes Lautricensis, ad presentiam dicti domini senescalli accedens, presentavit eidem quasdam litteris clausas serenissimi domini regis Francie, formam que sequitur continentes :

Philippus, Dei gratia Francorum rex, senescallo Carcassone salutem. Licet dilectus et fidelis noster Johannes de Monteforti, miles, a nobis dicatur literas impetrasse, quod ipse possit feoda sua per armorum potentiam justiciare, scire vos volumus quod non est intentionis nostre quod ipse, pretextu dictarum literarum, vel gentes ejus, terram dilecti et fidelis nostri Amalrici, vicecomitis Lautricensis, quam a nobis advoat se tenere, cum armis intrare valeant, nec dictum Amalricum indebite molestare. Quare mandamus vobis quatinus dictum Amalricum et ejus gentes a violentiis et armorum potentia, prout justum fuerit, deffendatis in saysina superioritatis castri de Ambratio et ejus pertinentiis debite nos tenentes. Datum Parisius, die jovis post yemale festum sancti Nicholay.

Extrait et collationné sur un livre de parchemin couvert de bois, trouvé au Trésor des Chartes de Sa Majesté en la cité de Carcassonne, intitulé Registrum curie Francie ...

Fait à l'Isle en Albigeois, le neufviesme octobre mil six cens soixantz huit.

Doat. Capot.