[1]

Ludovicus Dei gratia Francorum et Navarre rex. Notum facimus universis tam presentibus quam futuris nos infrascriptas vidisse litteras tenorem qui sequitur continentes :

Noverint universi quod cum quedam causa in curia d. senescalli Carcassonensis inter sindicum monasterii Fontis Frigidi, Cisterciensis ordinis, dyocesis Narbonensis, vice et nomine dicti monasterii, ex una parte, agentis, et mag. Johannem Rogerii, procuratorem d. regis in senescallia predicta, et Petrum de Carnoto, tunc castellanum Podii Laurencii d. regis, vice et nomine ipsius d. regis, defendentes, ex altera, diutius ventilata fuisset, in qua quidem causa dictus sindicus, vice et nomine dicti monasterii, coram venerabili viro Falcone de Tornacho, clerico d. regis, judice majore et tunc locum tenente dicti d. senescalli, libellum suum tradidit sub his verbis :

Vobis venerabili viro et discreto d. Fulconi de Tornaco, clerico d. regis Francorum, ejusque judici majori senescallie Carcassone et Biterris, tenentique locum d. senescalli Carcassone et Biterris, proponit fr. Petrus Barravi, sindicus monasterii Fontis Frigidi, humiliter suplicando significat, dicens et asserens coram vobis nomine dicti monasterii quod Petrus de Carnoto, castellanus de Podio Laurencii, nullam habens jurisdicionem ordinariam aut delegatam intra territorium domus aut grangie de Parahone aut intra territoria vel terminalia ejusdem, nuper noviter anno presenti et juxta festum beati Bartholomei apostoli corpus seu cadaver cujusdam hominis mortui sepultum in terri-[fol. 105]-torio, jurisdicione et districtu sub alta et bassa jurisdicione quam grangiam de Parahone ad dictum monasterium pertinentem exercet et exercere consuevit una cum d. Petro de Vicinis pro indiviso et in loco vocato nunc tunc Al Camp d'en Te?ssol, posito inter domum dicte grangie et collum appellatum de Las Falguieras cum quibusdam suis complicibus dictum corpus seu cadaver exhumavit seu exhumare fecit ex loco publico et extra dictum territorium et loca ad dictam grangiam pertinencia et jurisdicionem dicte grangie transtulit sic exhumatum et posuit seu transferri et poni fecit ossa ejusdem ex dicto loco sumpta et remota et exhumata in grande prejudicium et dampnosum dispendium ac jacturam non modicam ac dissaisinam monasterii sepefati, necnon grangiam predictam, ejus bona ad manum d. regis posuit, nulla causa rationabili precedente.

Item asserit et proponit predictus sindicus, nomine quo supra, quod cum prefatus castellanus pro dictis gravamine et dissaisimento, et novitatibus indebitis et gravaminibus illatis predicto monasterio in dicta grangia et ejus terminalibus ad instantiam dicti sindici citatus esset litteratorie per d. Petrum Heberti, tenentem tunc locum d. senescalli Carcassone ut compareret Carcassone redditurus racionem illorum que attemptaverat in dicta grangia seu terminalibus ejusdem, necnon et post inhibicionem ut interim citacione vel dilacione ejusdem pendente, nichil innovaret seu faceret innovari sibi factam per dictum d. locum tenentem tunc dicti d. senescalli et eidem castellano intimatam per bajulum de Cauderiis vel ejus locum tenentem quibus predicta littera citatoria et inhibitionem hanc continens dirigebatur, necnon et cum dicta die in litteris citatoriis contenta predictus castellanus non comparuisset juxta citationem predictam dicto sindico legitime comparente die et loco predictis et ad requisitionem procuratoris regii et sindici memorati vobis predicto d. Fulconi res audienda et cognoscenda commissa fuisset et postquam etiam vos per vestras litteras citari esset per easdem ad instanciam dicti sindici ad diem martis post festum sancti Michaelis proximo preteritum, predictis dilatione ac inhibicione de nichilo innovando dicto castellano facta pendentibus mala malis acumulans ac injurias multiplicando in prejudicium dicti monasterii, noviter, die mercurii proximo preterita, furchas justiciarias erexit dictus castellanus seu erigi facit in territorio ac terminio et sub terminali grangie predicte et in loco appellato Subtus Fontem de Rossabueus, in quo quidem loco dictum monasterium suam jurisdicionem exercet [et] exercere hactenus consuevit et est in quasi possessione exercendi predicta et ab antiquo fuit in casibus qui ibidem hactenus contigerunt jus monasterii, sedendo et spoliando et dissaisiendo monasterium memoratum jure suo et quamvis post erectionem dictarum furcharum mandatum sibi extitisset litteratorie per vos, d. judex predicte, quod dictam novitatem furcharum predictarum et aliam quamcumque quam fecisset dictus castellanus amoveret et in statum pristinum reduceret indilate. Hoc contra, vestrarum litterarum pretextu, dictus castellanus facere recusavit. Quare petit et supplicat ex predictis prenominatus sindicus, nomine quo supra, vobis dicto d. judici ut ea omnia et singula predicta que innovata sunt, quatenus de facto processerunt et sunt facta vel alia per dictum castellanum nullam jurisdicionem gerentem circa predicta nec in predictis habentem vel ea tangentibus in prejudicium, jacturam et juris diminucionem et gravamen grangie predicte de Parahone et monasterii memorati ad statum pristinum reducatis seu reduci faciatis juxta statutum d.n. Francorum regis super novis dissaisinis editum, summarie et de plano cognosdendo et super hiis procedendo et prout in talibus est fieri consuetum de facto juxta stilum curie Carcassone d. regis.

Predicta autem omnia dicit et proponit dictus sindicus quo supra protestando quod non abstringit se ad omnia et singula premissa probanda sed ad ea que sibi sufficient ad suam et dicti monasterii intencionem fundandam et ut revocentur dicta noviter intemptata in solidum aut in parte, offerendo se paratum stare juri pro predictis et quolibet predictorum coram vobis d. locum tenente ac vestra curia dicto castellano et cuilibet alii de me dicto sindico seu dicto monasterio vel ejus gentibus modo quolibet conquerenti fuissetque ad dicti sindici instanciam per predictos procuratorem regium et castellano [sic] dicto libello responsum et lis super eo per dictas partes legitime contestata et facto positiones et articuli traditi per partem agentem predictam, quorum tenores tale[s] sunt :

Primo ponit, et si negetur probare intendit dictus syndicus nomine dicti monasterii quod d. Guill. de Aniort et Petrus de Albeduno, et Guill. et Bernardus, filii dicti Guill., et Bernardus Symon et Guill. Petri frater suus, omnes simul pariter, quos quidem predictos constat notorie dominos fuisse honoris de Parahone et dictum honorem sicut inferius designatur tenuisse et possedisse retroactis temporibus, ante dictam donacionem per eos in dictum monasterium factam et jurisdicionem in dicto honore habuisse altam et bassam infra ejusdem honoris de Parahone limites inferius designatos olim, 150 anni sunt elapsi, dictum honorem de Parahone sicut inferius confron-[105 v^o]-tantur per francum allodium dederunt et tradiderunt in elemosinam ac pro salute animarum suarum et parentum suorum Beate Marie Fontis Frigidi ac d. Vitali, abbati tunc dicti monasterii et fratribus, ibidem presentibus et futuris cum egressibus et regressibus suis, pascuis, nemoribus, aquis, arboribus, cultis et heremis quantum sub confrontacionibus inferius designatis includitur sine omni retinemento excepto censu malarum et spatulis aprorum et ancipitubus.

Item ponit et probare intendit dictus sindicus si negetur quod predictus honor de Parahone sic per predictos monasterio predicto donatus est et durat atque protenditur et tunc protendebatur usque ad rivum frigiaum et de rivo frigido usque ad Avedalt et de Avedalto usque ad Orzarios et de Orzariis usque ad honorem illorum de Valle.

Item ponit et probare intendit dictus sindicus quod collum de Falgariis de quo in dicta donacione facta per predictos dominos de Albeduno honoris predicti de Parahone fit mencio et in ea pro prima confrontatione dicti honoris ponitur et nominatur vulgariter et communiter dicitur et appellatur nunc et dicebatur antiquitus et dictum et appellatum dicto nomine fuit tanto tempore cujus contrarium memoria non existit et nunc habetur et habitum fuit de viserra (?) illa, videlicet de qua videtur Albedunum seu in collo, et ille locus ubi fuit quedam bosule lapidee, quarum due sunt de lapidibus solum, alie vero de lapidibus et cementis quarumque bosularum due sunt in dicto colle posite per gentes d. regis, videlicet per d. Aymericum de Croso et Bernardum Molinerii, bajulum de Narbona, et altera per gentes eciam dicti d. regis, videlicet per d. Petrum de Radimundo, regentem tunc judicaturam majorem Carcassone et tenentem locum d. senescalli, collum de Falgariis consuevit antiquis temporibus appellari et sic eciam nunc appellatur communiter et vulgariter, per quem quidem locum sit specificatum et taliter appellatum transit quedam via que ducit hominem de grangia de Parahone apud Albedunum et ad villam de Reddis.

Item ponit et probare intendit dictus sindicus quod territorium et terminale honoris predicti de Parahone, dati per dictos dominos de Albeduno Beate Marie Fontis Frigidi, qui honor incipit a colle de Falgariis et finitur et finiebatur in honore illorum de Valle, secundum instrumenta dicte donationis protenditur et antiquitus protendebatur ac protendi consuevit usque ad fontem de Rossabueus alias appellatum fontem dels Cambis, qui est et erat antiquitus versus et juxta honorem predictum illorum de Valle, et exinde descendendo usque ad carreriam qua ibatur antiquitus et erat consuetum iri ad Fanolletum et exinde descendendo, semper per carreriam predictam usque ad passum rivi Bernier, in qua quidem carreria predicta qua ibatur antiquitus et erat consuetum iri ad Fanolletum et in passu rivi Bernier predicto incipiebat honor illorum de Valle atque territorium et predicta villa erat in medio inter dictum honorem et honorem illorum de Valle.

Item ponit et probare intendit dictus sindicus quod cum olim inter gentes dicti monasterii, dicentes se successisse in honore predicto de Parahone dicto monasterio Fontis Frigidi per predictos dominos de Albeduno ex vigore donacionis predicte, ex una parte, et nobilem virum d. Petrum de Vicinis, militem, d. de Albeduno, dicentem se quantum ad merum imperium dicti honoris et jurisdicionem successisse in locum dominorum dictorum quondam de Albeduno ex vigore donacionis regie suis predecessoribus facte de terra que quondam fuit dictorum dominorum de Albeduno ; ex altera, suborta fuisset materia questionis, tandem facta super hoc inter partes predictas transactione seu compositione ex causis et titulis supradictis, et ex vigore transactionis seu compositionis supradicte, predictum monasterium Fontis Frigidi una cum d. Petro de Vicinis, quondam d. de Albeduno et successoribus suis usi fuerunt hactenus et uti consueverunt jurisdicione, mero ac mixto imperio in predicto honore et confrontationibus predictis atque territorio seu terminio in casibus qua ibidem hactenus contigerunt pacifice et quiete et sine cujusquam reclamacione et contradicione a tanto tempore citra cujus non extat memoria in contrarium. Et furchas justiciarias erectas tenuerunt pro exercitio meri imperii in dicto honore de Parahone et sub predictis confrontacionibus dicti honoris et adhuc furchas in eo habent et tenent erectas.

Item ponunt et probare intendunt tam sindicus predictus quam procurator d. Petri de Vicinis, d. nunc de Albeduno, quod dictum monasterium et dictus d. Petrus et illi a quibus ipsi causam habent sunt et fuerunt per tempora tanta quod in contrarium vel quod alius haberet hominis memoria non existat in possessione vel quasi meri et mixti imperii et omnis jurisdicionis alte et basse et exercicii eorundem in dicto honore, sicut superius confrontatur et includitur, habendo in eo et tenendo judices ad audiendas causas omnis jurisdicionis alte et basse criminales et civiles, et ad cognoscendum de eis et earum meritis et judicandum de eis, tenendo etiam ibidem notarium ad scribendum et bajulos, servientes et alios officiales necessarios ad explicandam jurisdicionem omnimodam, altam et bassam, tenendo ibidem et in dicto honore carceres ad continendum et custodiendum delinquentes et forefacientes et furchas justiciarias pro exercicio jurisdicionis predicte, palam, publice, pacifice et quiete et sine cujusquam contradictione quousque noviter sunt turbati [fol. 106] per castellanum de Podio Lurentio attemptantem inter predictum honorem et ejus limites actu sequentes :

Item ponunt et probare intendunt tam sindicus quam procurator predicti quod Petrus de Carnoto, castellanus de Podio Laurentio, noviter, anno presenti, circa festum et diem beati Bartholomei apostoli, corpus seu cadaver seu ossa cujusdam hominis diu est mortui, sepulti in campo quodam situato inter costale combe de La nuit bona et domum grangie de Parahone et appellato nunc et extunc al Camp d'en Terssol et sub terminis territorio atque districtu dicti honoris de Parahone cum quibusdam suis complicibus atque cum adjuvantibus exhumavit seu exhumare fecit ex dicto campo et loco et extra territorium et loca ad dictam grangiam et honorem predictum pertinencia et jurisdicionem dicti honoris et grangie transtulit seu transferri fecit cadaver sic exhumatum seu ejus ossa.

Item ponunt predicti, quo supra nomine, et probare intendunt quod ille locus et campus appellatus Al Camp d'en Terssol unde cadaver seu ossa predicti hominis fuerunt exhumata est infra confrontaciones predictas honoris predicti de Parahone et infra limites prenominate donacionis facte dicto monasterio per predictos dominos de Albeduno, videlicet inter viam que ibatur antiquitus versus Fenoletum et dictam grangiam de Parahone.

Item ponit et probare intendit dictus sindicus quod prefatus castellanus post exhumacionem dicti cadaveris dictam grangiam et ejus bona ad manum d. regis posuit, saisivit et amperavit indebite et sine causa rationabili atque justa.

Item ponunt predicti sindicus et procurator nominibus quibus supra, quod dictus castellanus fuit litteratorie et per litteram d. Petri Alberti, tenentisque locum tunc d. senescalli Carcassonensis et Biterris directam bajulo de Cauderiis et ejus locum tenenti ad instanciam dicti sindici, super dictis novitatibus citatus ut Carcassone compareret personaliter coram dicto domino locum tenente die lune post octavam diem Nativitatis beate Marie proximo preterite, redditurus rationem illorum que noviter contra dictam grangiam innovaverat et insuper per eandem litteram citatoriam mandatum fuit eidem quod interim nichil in prejudicium ipsius monasterii et grangie predicte innovaret seu faceret innovari.

Item ponunt et probare intendunt si negetur quod cum dictus castellanus non comparuisset die citationis predictis litteris contenta, Carcassone coram dicto d. locum tenente et dictus syndicus legitime comparuisset die et loco predictis et ad instanciam et requisitionem procuratoris regii et sindici memorati d. Fulchoni de Tornacho res audienda et cognoscenda fuisset et postquam dictus d. Fulcho citari iterum mandavisset per suas litteras dictum castellanum ad diem martis post festum sancti Michaelis hiemalis proximo preteritum, ut apud Sanctum Ludovicum coram eo compareret, predictis dilacione, citacione ac inhibicione sibi facta de nichilo innovendo pendentibus, in contemptum dicte inhibicionis mala malis accumulans noviter die mercurii in die beati Michaelis furchas justiciarias erexit dictus castellanus in territorio seu terminali grangie predicte, infra limites prefate donacionis dominorum de Albeduno superius expressatos, videlicet subtus fontem de Rossabueus, alias appellatum dels Cambis supra dictam carreriam a parte castri de Cauderiis, qua carreria ibitur ad Fenoletum antiquitus et que carreria erat inter honorem predictum datum per dominos de Albeduno dicto monasterio et honorem illorum de Valle.

Item ponunt et probare intendunt predicti quod dicti domini de Albeduno qui predictum honorem de Parahone dicto monasterio dederunt tempore donacionis predicte erant et ante fuerant et post quousque propter fayzimenta et hereses commissas per eos exheredati fuerunt et terram suam perdiderunt et esse consueverunt magni barones et nobiles terre Reddesii habentes in terris suis et potissime in loco predicto honoris de Parahone sicut superius confrontatur tempore donationis predicte et ante dictam, dictam altam et bassam jurisdicionem et omne merum et mixtum imperium.

Item ponunt et probare intendunt predicti syndicus et procurator quod predictum monasterium dictum honorem, et superius confrontatur, et dictum locum ubi sunt predicte furche noviter erecte per dictum castellanum ex causa predicte donationis habuit, tenuit atque possedit seu quasi per V. X. XX. XXV. XL. quinquaginta annos et amplius et tanto tempore cujus non extat memoria in contrarium, et adhuc habet, tenet et possidet seu quasi cum omni jurisdicione alta et bassa indivisa cum d. Petro de Vicinis palam bona fide publice, pacifice et quiete quousque per dictum castellanum per erectionem dictarum furcharum et dicti corporis exhumationem impediti fuerunt dictum monasterium et dictus d. Petrus et turbati.

Item ponunt et probare intendunt quod omnia et singula premissimi et potissime quod dicti domini de Albeduno, donantes dictum honorem, tempore donacionis essent domini dicti honoris de Parahone et barones infra dictum honorem et ejus limites superius designatos altam et bassam jurisdicionem haberent, veri sunt [et] notoria, est et ab antiquo fuit vox et fama publica ac communis per totum Reddesium et in locis circumvicinis adeo quod de contrario memoria hominis non existit.

Item -- [106 v^o] quod ille locus ubi sunt erecte dicte furche noviter per dictum castellanum de Podio Laurencio est sub terminis et confrontacionibus donacionis honoris de Parahone facto dicto monasterio ut supra et furche predicte sunt erecte infra limites dicte donacionis dicti honoris.

Item asserit, ponit et probare intendit dictus syndicus nomine dicti monasterii quod Rogerius de Valle et Bernardus Agut et Poncius filius dicti Rogerii et Arnaldus de Valle et Arnaldus Raymondi, filius dicti Arnaldi, et Poncius de Valle et Armengaldus et Bernardus Gauterii et Bernardus Cathalani, nepotes dicti Poncii, fuerunt olim, dum vivebant, et tempore facte donationis infrascripti honoris quousque post terra ad d. regem devenit ex eorum delictis, magni nobiles et barones terre Reddesii habentes in terris suis et in honore inferius designato, dato per eos monasterio Fontis Frigidi omnem altam et bassam jurisdicionem et merum et mixtum imperium.

Item ponit et probare intendit quod predicta vera sunt et notoria et quod vera fuit [et] est vox et fama publica ac communis in Reddesio et locis circumvicinis.

Item -- quod predicti nobiles de Valle superius nominati donaverunt et ex causa donationis et elemosine et in redemptionem peccatorum suorum concesserunt et tradiderunt seu quasi omnipotenti Deo et beate Marie Fontis Frigidi et d. Vitali, tunc abbati, et fratribus ejusdem presentibus et futuris olim, 150 anni sunt elapsi, et ultra, vel circa, pro franco allodio honorem in Parahone prout inferius designatur et confrontatur et prout et quantum infra infrascriptas confrontationes concluditur cum ingressibus et regressibus suis et cum omni jure quod ibi habebant absque omni retenemento preter astois et scapulas venatorum.

Item ponit et probare intendit dictus syndicus quod dictus honor per predictos dicto monasterio donatus confrontatur et tunc confrontabatur et consuevit confrontari de passu rivi Bernerii, ubi incipit dictus honor, sicut serra longa ascendit et aqua vergit ad exartum Porcelli et mansionem totam Porcelli, ita quod exartum et mansus Porcelli predicti continentur et includuntur in donatione predicta usque ad serram que est ante Albedunum, et inde pergit per serram ad collum de Las Falguieras, et sic revertitur ad rivum Bernier, sicut via ducit ad Foblet.

Item --- quod passus rivi Bernier, vulgariter sic appellatus, qui pro prima confrontecione positus in donacione illorum de Valle, et a quo passu incipit dicta donatio ut supra est in beto quod est juxta bastidam Sancti Ludovici, inter tenenciam d'en Petit, in qua est unum nesplier, et tenenciam d'en Peeytavi, que quidem due tenantie sunt ex parte bastide predicte et tenentiam Guillelmi Ermengaldi et tenenciam d'en Novel, que due pecie terre et tenancie sunt ex parte Bach versus Cauderium et in territorio dicte grangie de Parahone et predictas pecias terre tenet ad certam porcionem Guill. Ermengaldi et Novel predicti a monasterio et grangia predicta.

Item ponit quod antiquior via que ducebat et ducere antiquitus consuevit a Fallat vel Fenolet que incipiebat a collo de Falgeriis temporibus retroactis incipiebat in dicto collo de Falgeriis superius designato et descendebat recte per selanum de Quierlas usque ad comam de Quierlat et exinde protendebatur per serratum usque ad sucam de la Nuit Bona, ubi modo est La Peyriera et exinde ad campum Peregrinis et inde per serratum ad locum ubi conjunguntur aque que derivantur de fonte de Porcello et de Becco, de Nocte Bona, et ex illo loco transeundo Beccum predictum versus bastidam veniendo subtus capud Serre Longe, versus circium, per planum quod est ibi, transeundo ad passum rivi Bernier, et ex passu illo erat via distinguens honorem qui ex parte grangie erat dominorum de Albeduno, datum dicto monasterio, subtus furchas nunc noviter erectas et honorem illorum de Valle qui erat subtus vie, que quidem via, ducens hominem ad Fenoletum de passu rivi Bernerii, distinguebat honores predictos dominorum de Albeduno et honorem illorum de Valle.

Item --- quod ex causa dicte donacionie atque concessionis dictum monasterium et ejus gentes dictum honorem integrum prout superius includitur, designatur et confrontatur possederunt seu quasi per V, XX, XX, XXX, XL, quinquaginta annos et sexaginta et tanto tempore quod in contrarium memoria non existat hominis continue, pacifice et quiete cum omni alta et bassa jurisdicione et exercicio eorundem [fol.107] in casibus qui ibidem contigerunt hactenus, levando ibidem etiam banna et forastagia a committentibus ibidem forefacta quousque partem dicti honoris excambiaverunt cum d.n. rege prout inferius declaratur.

Item ponit et probare intendit dictus syndicus quod dictum monasterium partem dicti honoris, videlicet prout includitur de passu rivi Bernier protenditur ascendendo usque ad Serram Longuam et per Serram Longam sicut aqua vergit usque ad proximum bechum excambiavit et permutavit cum d.n. rege et gentibus ejus et ex causa permutationis et excambii dedit, cessit et tradidit seu quasi gentibus d. regis partem predictam dicti honoris.

Item ponit quod d.n. rex seu gentes ejus ex causa permutationis et excambii predicti dederunt, concesserunt et tradiderunt pleno jure dicto monasterio et gentibus [ejus] totum idem quod includitur et continetur sub hiis confrontationibus, videlicet sicut incipit a fonte de Rossabueus, alias appellato fonte del Cambis, et sicut recte supra protenditur usque territorium de Cauderiis sicut comba et condamina seu canil appellata dels Nabinals esset in territorio dicte grangie ex causa dicti escambii, et deinde a dicto fonte descendendo, sicut aqua et rivus descendit usque ad magnum rivum, qui est subtus bastidam de Sancto Ludovico, et ex alia parte in honore confrontatur dicti monasterii quantum est et erat sub via qua consuevit iri antiquitus ad Fenoletum et quicquid juris d.n. rex habebat tunc ibi infra dictas confrontationes transtulit in monasterium predictum ex dicta causa.

Item ponit et probare intendit syndicus quod hec permutatio est et fuit et erat tempore permutationis facte utilis dicto d. regi et tantum valebat vel amplius pars predicta dicti honoris quam d. rex habuit ex causa predicti excambii quantum ea quam habuit dictum monasterium ab eodem vel ejus gentibus ex dicto esscambio.

Item --- quod d. rex et ejus gentes, ex causa permutacionis predicte et dicti escambii totam illam partem dicti honoris sibi excambiatam et ex causa dicti escambii traditam et concessam habuit, tenuit et possedit seu quasi cum omni alta et bassa jurisdicione, a tempore permutationis citra, pacifice et quiete.

Item --- quod monasterium et ejus gentes predictum honorem sibi traditum, datum et concessum per gentes d. regis occasione dicte permutacionis cum omni alta et bassa jurisdicione habuerunt, tenuerunt et possiderunt, adhuc habent, tenent et possident seu quasi ex dicta causa per X, XX, XXV, XXX annos vel circa cum terris cultis et incultis, eas arendo et collendo, fructus inde percipiendo, banna forestagia a comitentibus ibidem, levando agraria et tascas et alia terre merita, levando et percipiendo et omnem aliam jurisdicionem altam et bassam exercendo in casibus ibidem hactenus et ex tunc contigerunt.

Item --- quod d. rex per se vel per alium successit illis dominis de Valle in jus et terram eorum debata et antequam eis succederent dicti domini de Valle predictum honorem in Parahone superius confrontatum dederunt beate Marie Fontis Frigidi et tradiderunt cum juribus et pertinenciis suis traditis.

Item --- quod si in loco atque honore predicto de Parahone datos per illos dominos de Albeduno, prout superius confrontantur, dicto monasterio, aut in honore de Parahone dato atque tradito per illos dominos de Valle predictos, sicut superius includitur et confrontatur aut in loco ex causa permutationis et excambii predicti, dato per d. regem aut ejus gentes pro Serra Longa predicta atque tradito aut infra eorundem honorum ac loci excambii limites superius specificatos aliquo tempore post donaciones predictas aut factam permutationem predictam alique furche justiciarie per gentes d. regis fuerunt erecte aut in eis aliquis actus jurisdicionis alte et basse fuerit factus aut dictus, quod non credit, id factum fuit inciviliter et injuste, occulte et clandestine, et gentibus dicti monasterii non vocatis et tanquam inciviliter factum revocatum fuit quatenus processerat de facto ad instanciam syndici et monasterii sepefacti et de mandato curie Carcassonensis d. senescalli, cause cognitione precedente.

Item --- quod si d. rex vel gentes ejus dictos honores aut alique ex predictis vel partem reperiatur possedisse aliquo tempore citra predictas donationes dicto monasterio factas, quod non credit, aut d. Petrus de Vicinis honorem predictum de Parahone, qui fuit datus per dominos de Albeduno vel illi domini de Valle honorem predictum de Parahone datum per dictos dominos de Valle vel aliquis juris ejus aut jurisdicionis exercuisse [107 v^o] in eis aut eorum territoriis, quod tamen non credit, hec asserit eos fecisse tempore guerrarum ex quo non poterant dictum monasterium et ejus gentes predictos honores1 defensare.

Item --- quod si repperiatur quod castellanus de Podio Laurencio qui nunc est vel fuit temporibus retroactis vel aliquis alius dictos honores de Parahone vel eorum alterum aut partem citra predictas donaciones dicto monasterio factas tenuisset cum territoriis atque terminis eorundem aut sino eis aut aliquem actum jurisdicionis inferioris aut superioris exercuisse in predictis, quod tamen non credit, asserit et proponit eos tenuisse predictos honores et illa fecisse nomine dicti monasterii et ad ejus instanciam aut ex causa locacionis seu firme facte eis dictorum honorum et proventium eorundem per monastrium predictum precio certo et convento inter eos.

Item --- quod terminalia seu territoria grangie supradicte de Parahone tam vigore et titulo dictarum donacionum dominorum de Albeduno et de Valle quam eciam vigore excambii facti cum d. rege seu gentibus ejusdem, de quo excambio facta est mentio supra, protenduntur et protendi consueverunt de collo de Falgueriis supra designato usque ad Eudes et inde usque ad rivum Frigidum et inde usque ad Avedane et inde usque ad Orzarios et inde usque ad fontem appellatam de Rossabuens, alias appellatum de Escambis, et recte supra procedendo usque ad territorium de Cauderiis comba videlicet et condamina appellata de Nabinals existentibus in territorio grangie supradicte, et ab eodem fonte, sicut aqua et rivus ejusdem fontis descendit usque ad magnum rivum qui est subtus et justa bastidam Sancti Ludovici et deinde ad ipsum magnum rivum qui descendit ad pedem Serre Longe et deinde ascendendo per ipsum rivum sive combam que est in pede Serre Longe subtus quoddam molendinum de vento, ascendendo per ipsum combam usque ad fontem et mansum dictum de Porcel, et inde ascendendo ad quasdam ruppes elevatas ubi sunt buxe sive buxi, ascendendo usque ad collum sive serram que est ante Albedunum et inde per ipsam serram usque ad collum de Falgueriis predictum supra limitatum et consignatum.

Item --- quod de hiis et singulis est vox communis et fama publica et fuit antiquitus, temporibus retroactis, et tanto tempore cujus non extat memoria in contrarium in predictis locis et circumvicinis ubi habetur notitia predictorum.

Fuissetque super predictis contentis in libello et articulis seu positionibus supradictis inter dictas partes diucius litigatum et ad sententiam jam deventum ita quod non restabat nisi quod sentencia ferretur in causa predicta. Tandem fratres Petrus Barravi, hospitalarius, et Petrus de Reyssiaco, terrarius, monachi, procuratores et sindici monasterii supradicti, vice et nomine dicti monasterii et d. abbatis, et conventus ejusdem, constituti in presencia reverendi patris in Christo d. Alani, Dei provisione Briocensis episcopi, et nobilis viri d. Aymerici de Croso, militis d. regis, ejusque senescalli Carcassone et Biterris, ad partes senescallie Carcassone et Biterris pro reformacione patrie, correctione curialium et juribus regis perquirendis et conservandis et aliis quibusdam negotiis pro majestate regia destinatorum, prout de eorum potestate et auctoritate constat per litteras regias quarum tenor inferius continetur, attendentes sindici memorati dubium esse judiciorum eventum sibique et dicto monasterio potius expedire credentes, ut dixerunt, per viam amicabilis compositionis et transactionis incedere maxime cum d.n. rege et gentibus ejusdem quam sententiam et dubium litis 2 predicte exitum exspectare, habita, ut dixerunt, deliberatione plenaria, et dicti sui monasterii comodis et utilitatibus sircumspectis, ad illum finem ut omnis et singula in dictis libello et articulis contenta et expressata, quatenus tangunt vel tangere possunt dictum monasterium et quatenus dictus sindicus ad dictum monasterium contenta in dictis supplicatione et articulis asserit pertinere et modo et forma in eis contentis et infra fines et limites in predictis articulis et supplicatione contentos, expressatos et designatos, salvo jure permutacionis de qua fit mentio in articulis supradictis, videlicet infra fines donacionis olim facte per dominos olim castri de Valle superius designatos, et fines eorum que ex causa permutacionis predicte olim inter dictum monasterium et gentes d. regis facte in dictis articulis expressatos et fines donationis dominorum de Albeduno, prout in dictis libello et articulis continere ad dictum monasterium pervenerunt dicto d. abbati et monasterio et conventui supradictis et eisdem sindicus recipientibus nominibus quibus supra in solidum libere dimittantur necnon et infra fines donationis olim dicto monasterio facte per dominos quondam [fol. 108] de Albeduno superius designatos dictis d. abbati et monasterio et conventui similiter libere dimittentur, salvo jure d. Petri de Vicinis quantum ad medietatem jurisdicionis in donatione facta olim dicto monasterio per dominos quondam de Albeduno ; prout in dictis libello et articulis continetur, et ut dicti corporis exhumatio et dictarum furcharum erectio et alia omnia et singula in predictis et circa predicta olim innovata et facta per predictum Petrum de Carnoto, tuns castellanum predictum, in locis in dictis articulis et supplicatione contentis, que dicti sindici ad dictum monasterium asseruntur pertinere, dent et cedant, concedant, tradunt seu quasi tradant, in dictum monasterium transferant pleno jure salvis hiis quam ad d. regem ex causa permutacionis predicte pervenerunt, prout in dictis articulis continetur, et omni superioritatis jure in omnibus locis predictis remanente, et reservatis [sic] d.n. regi, ac etiam ut loca predicta, prout superius designantur, de novo bosulantur et, appositis seu affixis patentibus bosulis seu terminis ab aliis distingantur, obtulerunt dominis episcopo et senescallo predictis, vice et nomine d. regis, in presentia magistri Johannis Rogerii, procuratoris regii, supradicti se daturos 400 l.tur. bonorum parvorum bone et fortis monete per terminos videlicet 150 l.tur. in proximo venienti festo Nativitatis D. N. Jhesu Christi et alias 150 l.tur. in alio sequenti festo Nativitatis Domini anno revoluto, et residuas 100 l. dicte monete in subsequenti tunc proximo festo Nativitatis ejusdem, anno similiter revoluto. Et dicti domini Briocensis episcopus et senescallus Carcassone, consideratis donationibus per dictos quondam dominos de Albeduno et de Valle dicto monasterio olim factis et dictarum donationum instrumentis in dicte cause processu productis et insertis diligenter inspectis et totius dicte cause meriter diligenter attentis, considerato etiam quod in locis contentiosis infra confrontationes et limitationes predictas nulle alie habitationes existunt nisi soli et dumtaxat grangia de Parahone predicta in qua soli grangiarius ejusdem grangie et familiares ipsius et nulli alii commorantur, attentis etiam et consideratis aliis que ipsorum dominorum episcopi et senescalli animos ad recipiendum oblationem predictam pro utilitate domini regis, ut dixerunt, movere poterant et debebant, de expresso consensu et voluntate magistri Johannis Rogerii, procuratoris regii supradicti, et ipsius et nobilium virorum diminorum Petri Alberti, judicis Saltus, Philippi de Merollis, vicarii Minerbesii, militum, Johannis Fulconis, vicarii Carcassone d. regis et quorundam aliorum curialium et juratorum d. regis senescallie Carcassone predicte habito et obtento consilio et consensu, dictam oblationem dictarum 400 l.tur. d.regi per dictos terminos solvendarum nomine dicti d. regis ex certa scientia admiserunt et receperunt et vice et nomine ipsius dicti d. regis, et ex vigore potestatis predicte sibi a regia majestate concesse et alias omni meliori modo et jure quibus ipsi et eorum quilibet possunt pie [?] ut superius designantur et limitantur et omne merum et mixtum imperium et omnem altam et bassam justitiam et omnia omnino jura domini, proprietatis et possessionis seu quasi et alia corporalia et incorporalia quecumque, quantacumque et qualiacumque sint, eidem d. regi in predictis locis, territoriis, terminalibus et pertinentiis eorundem, prout superius in supradictis supplicatione et articulis seu eorum alteris continue designantur, bosulantur, limitantur et describuntur, et infra fines et limites supradictos superius descriptos et designatos competentia quoquo modo et que competere possunt et debent ex causa presentis transactionis et compositionis, vice et nomine dicti d. regis, predictis sindicis et procuratoribus ac michi notario infrascripto, ut persone publice pro predictis domino abbate et dicto monasterio et conventu ejusdem stipulantibus et recipientibus pleno proprietatis [108 v^o] et possessionis seu quasi jure perpetuo dederunt, tradiderunt seu quasi cesserunt et concesserunt et in ipsos, quibus supra nominibus, plenarie transtulerunt, dictos dominos abbatem, monasterium ac conventum ac dictos sindicos et me dictum notarium pro eisdem recipientes et stipulantes, nominibus quibus supra, facientes et constituentes veros dominos et procuratores ut in rem suam propriam volentes et decernentes dicti cadaveris exhumationem et dictarum furcharum erectionem et omnia alia per predictum quondam Petrum de Carnoto, tunc castellanum Podii Laurentii, d. regis vel ejus nomine seu mandato infra fines et limites supradictos factam, et attemptata deinceps nullius esse momenti et nullam obtinere roboris firmitatem et ea omnia revocari et ad locum et statum pristinum reponi et reduci et pro infectis, revocatis, et ad locum et statum pristinum repositis et reductis haberi totaliter voluerunt et preceperunt, concedentes dictis sindicis, nominobus quibus supra, licentiam et plenariam potestatem dictas furchas auctoritate propria diruendi et removendi de locis in quibus sunt seu infixe vel erecte fuerunt, et eas vel alias ponendi, figendi vel erigendi et erectas tenendi ibidem vel alibi ubicumque voluerint infra fines et limites supradictos, concedentes et volentes ac officialibus d. regis senescallie predicte quorum intererit precipientes expresse quod in dictis locis seu eorum finibus et confrontationibus, prout superius designanturk limitantur et describuntur, non obstante contradictione quacumque, novas bosulas seu terminos lapideos affigi et apponi seu construi facient apparentes ad designationem et divisionem locorum ac terminalium predictorum ab aliis locis seu terminalibus circumvicinorum locorum et ad requisitionem gentium dicti monasterii et expensas eorum, retentis d. regi dumtaxat heresibus, faydimentis, exercitu, cavalcata, inhabitantibus ibidem hominibus si habitationem aliam seu villam contigerit fiori in posterum in dictis locis, fabricationeque false monete, superioritate et ressorto ac etiam illis omnibus que ad ipsum d. regem pervenerunt infra fines dicte donationis de Valle, ex causa permutationis predicte, predicta facientes sine prejudicio juris et usus hominum de Sancto Ludovico si quod sive quem in locis habent supradictis et salvo jure cujuscumque alterius, et ipsius d. regis voluntate retenta, per quem omnia et singula supradicta facient confirmari.

Et incontinenti sindici memorati predicta omnia et singula, quibus supra nominibus, admittentes et recipientes predictas 400 l.tur. per terminos supradictos d. regi seu ejus thesaurario Carcassone apud Carcassonam solvere predictis dominis episcopo et senescallo et michi subdicto notario, stipulantibus et recipientibus nomine d. regis, ex certa scientia promiserunt, facta tamen prius per d. regem confirmatione omnium predictorum, ac factis, completis, observatis omnibus et singulis supradictis, obligantes pro predictis, nominibus quibus supra, se et omnia bona monasterii memorati, sub omni juris et facti renunciacione pariter et cautela.

Tenor vero litterarum regiarum potestatis d. episcopo et senescallo a d. rege concesse talis est voir

Facta fuit dicta compositio sive transactio apud Carcassonam in domo Aymerici de Castro, burgensis Carcassone, in quo dictus d. episcopus Briocensis domicilium suum faciebat, anno ab Incarnatione Christi millesime CCCXIII^o, scilicet XII^a die mensis januarii, in presentia et testimonio nobilium virorum dominorum Petri Alberti, judicis Saltus, Philippi de Marollis, vicarii, Minerbesii, militum, Petri de Cuciaco, domicelli, castellani Montis Regalis, Johannis Fulconis, vicarii Carcassone d. regis, venerabilis viri de Frisci Ricomanni, legum doctoris, magistri Petri Bonasee, notarii Carcassone, et magistri Petri de Paratge, de Carcassona, publici auctoritate regia notarii, qui requisitus de predictis hanc cartam et stipulationem predictam recepit, vice cujus ego Petrus Carnoti, clericus Constanciensis dyocesis eamdem scripsi, et ego idem Petrus de Parage, notarius publicus antedictus, subscribo atque signo, regnante d. Philippo, rege Francorum. Et ad faciendum fidem quod dictus Petrus de Parage notarius publicus Carcassone auctoritate regia existat et instrumentis per eum confectis tamquam veris et publicis plena fides in judicio et extra ubique habeatur, et ad majus testimonium et fidem pleniorem premissorum, nos Alanus, permissione divina Briocensis episcopus, et Avmericus de Croso, miles d. regis, senescallus Carcassone et Bitterris predicti, sigilla nostra huic presenti instrumento tanquam vero et publico fecimus apponi.

Nos vero premissa omnia ..... confirmamus etc. Actum Parisius anno Domini millesimo CCC^o quintodecimo, mense julii.

Per dominos Macloviensem et Briocensem episcopos. Chalop. Collatio.